Baldur - 08.06.1950, Blaðsíða 2

2
B A L D U R
illllllllllltllllllllliiiiiiiiiiiiiiliiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
SálLdlli
1 VIKUBLAÐ |
| Ritstjóri og ábyrgðarm.: |
1 Halldór Ólafsson frá Gjögri. |
Ritstjórn og afgreiðsla:
Smiðjugötu '3.
| Sími 80. — Póstiuylf 124. |
| Árgangur kostar 15 krónur. |
| Lausasöluverð 50 aurar.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll1
Rétt mynd
kapitalismans.
Fyrir nokkru var frá því
sagt í útvarpi og blöðum, að á
alþjóðlega barnadaginn 1.
júní s.l., hafi 7 börn beðið
bana er sprengja sprakk í
höndum þeirra. Þetta gerðist í
Gelsenkirken á breska her-
námssvæðinu í Þýzkalandi.
Börnin voru að leita að mat í
öskuhaugi og rákust þar á
sprengj una.
Um svipað lcyti birtist önn-
ur frcgn, er skýrð’i frá því, að
Coloradóbjöllum hafi verið
varpað úr bandarískum flug-
vélum yfir héraðið umbverfis
Zwichen á Saxlandi i Austur-
Þýzkalandi. Vakti ])etta að
vonum mikla gremju i garð
þcirra, sem á þennan bátt
reyna að eyðileggja kartöflu-
uppskeruna i Austur-Þýzka-
landi. Mannfjölda var boðið út
til að ráða niðurlögum þessara
skaðræðiskvikinda, sem þegar
hefur verið útrýmt í þúsunda
tali.
Þessar fregnir hafa senni-
lega ekki vakið mikla eftirtekt
við hlið þeirra margvíslegu
stórtíðinda, sem nú gerast í
heiminum. Þó eru þær í fyllsta
máta athyglisverðar og lýsa
l)ctur en margt annað viður-
s t yggð auðvaldsski p ul agsins.
Fréttin um þýzku börnin sjö,
er sögð vegna þcss að þau bíða
bana á vofveiflegan liátt. Er-
indi þéirra i öskuhauginn, þar
sem þau rekast á sprengjuna,
er aukaatriði, þau eru áreiðan-
lega ekki fyrstu og einu börn-
in, sem leita sér bjargar á
þennan bátt, ef til vill ern ör-
lög þeirra eltirsóknarverð fyr-
ir þúsundir barna á ])essu yfir-
ráðasvæði hinna vestrænu
„lýðræðisríkj a“, en slíkt þykir
Jréftastofum auðvaldsins ekki
frásagnarvert.
Hin fréttin segir frá því
hvernig anðvaldið eyðileggur
matvæli á sama tíma og fólkið
sveltur, en slíkt er’eðli ])ess og
einkenni.
Á sama tíma og börn í Vest-
ur-Þýzkalandi, yfirráðasvæði
vestrænu „lýðræðisríkj anna“
leita sér matar í öskuhaugum
Aíleiðing gengislækkunariunar:
Gjaldskrá raíveitunnar hækkar.
Handavinnusýning
húsmæðraskólans.
Um s.l. helgi var handavinna
nemenda húsmæðraskólans til
sýnis í skólanum fyrir almenn-
ing.
Mátti þar sjá marga fallega
og vel gerða muni, svo sem
kven- og barnafatnað, útsaum-
aða og ofna dúka, púða, teppi,
áklæði, dregla o.m.li. Allir
munirnir báru vott um vand-
virkni og smekkvísi nemenda
og kennara, sérstaklega skraut-
ofnu veggteppin, sem mörg
voru ljómandi falleg. Sýning-
in í heild bar með sér, að nem-
endur hafa notað námstíma
sinn vel.
og 2 miljónir manna ganga
þar atvinnulausar, vantar
100 000 verkamanna til nauð-
synlegustu starfa í Austur-
Þýzkalandi, hernámssvæði
Sovétríkjanna, og fólkið þar
hefur nóg að bíta og brenna.
En sú velmegun blæðir hinn
hrörnandi auðvaldi í augum,
])css vegna æpir það rógi og
níði að stjórnendum ])essa
lands og fólkinu sem þa,r býr
og sendir bandarískar flugvél-
ar lil að varpa niður skaðræð-
is kvikindum, sem eiga að
eyðileggja lífsbjörg fólksins.
Colóradó- eða Kartöflubjall-
an er eitt hið skæðasta mein-
dýr í kartöflugörðum. Henni
fjölgar mjög ört. Tvær kyn-
slóðir geta fæðst á ári eða jafn
vel þrjár, t.d. syðst á út-
breiðslusvæði bjöllunnar í
Norður-Ameríku. 1 norðlæg-
ustu héruðum svæðisins fæðast
þó elcki nema ein kynslóð á
ári. Bjallan étur kartöflugrös-
in frá röndnm og inn að
miðju. Þar, sem mikið er af
bjöllunni, fær kartöfluplantan
aldrei að vera í friði, hvert
blað, sem vex, er óðar uppét-
ið, og bún hefur engin skilyrði
til að mynda kartöflur. (Sjá
Meindýr í húsum og gróðri og
varnir gegn þeim, eftir Geir
Gígja, hls. 110).
Þessu skaðsemdar meindýri
varpa bandarískar flugvélar
yfir kartöfluakrana í Austur-
Þýzkalandi á sama tíma og
kartöflur eru eyðilagðar í
Bandaríkjunum, auk annarra
matvæla og nauðsynja, sem
samtals er talið að nemi 4 mil-
jörðum dollara.
Það þarf annaðhvort ein-
stakt þekkingarleýsi eða eitt-
hvað enn verra,, til þess að
mæla bót og vilja viðhalda því
skipulagi, er lætur slíka viður-
styggð gerast og er beinlínis
orsök hennar.
Á fundi rafveitustj órnar 1.
þ.m. var samþykkt að eftirfar-
andi breyting yrði gerð á gjald
skrá rafveitunnar:
Rafmagn til suðu, hita, bök-
unar og stærri véla verði kr.
0,25 pr. kw.st., er nú kr. 0,95.
Rafmagn til Ijósa verði kr.
1.10 pr. kw.st., er nú kr. 0.95.
Rafmagn til smærri véla
verði kr. 1,00 pr. kw.st., er nú
kr. 0,70.
Rafmagn lil götu- og hafn-
arljósa verði kr. 0,40 pr. kw.st.,
er nú kr. 0,38.
Rafmagn til hita (fastir ofn-
ar) verði kr. 0,15 pr. kw.st., er
nú kr. 0,10.
Rafmagn til súgþurkunar
verði kr. 0,15 pr. kw.st., cr nú
kr. 0,10.
Mælaleiga hækki um 25%,
opnunargjald úr kr. 5,00 í kr.
10,00 og sektir fyrir óleyfileg
vör úr kr. 5,00 í kr. 10,00.
Orsök þessarar gjaldskrár-
hækkunar cr aðallega gengis-
lækkunin, sem verður til þess
að kostnaður við nauðsynleg-
ustu endurbætur á rafveitu-
kerfinu hækkar um krónur
247.938,00 svo og áætlaður
greiðsluhalli árið 1950 krónur
17(i.229,00, sem rafveituna
skortir til l>ess að geta, staðið
við samningsbundnar afborg-
anir skulda. Tekjur af hæklc-
uninni nema þó ekki þessum
f j árhæðum samanlögðum,
heldur vantar þar á um helm-
ing ]>ess kostnaðarauka, sem
verður vegna gengislækkunar-
innar.
Hækkanir vegna
gengislækkunar.
Eins og að framan segir,
hækkar allur kostnaður við
allra nauðsynlegustu lram-
kvæmdir á rafveitukerfinu uin
tæplega milj. kr. vegna
gengislækkunarinnar. Til ])ess
að sanna þetta og sýna um leið
áhrifin af „bj argráðum“ nú-
verandi ríkisstj ómar, skulu
bér tekin eftirfarandi dæmi:
1. 1 stk. spennir 300 KVA
6000/240 voít, þyngd 2150 kg.
hefði kostað með gamla geng-
inn að viðbættum öllum öðrum
kostnaði, bingað kominn, kr.
14.760,00, en kostar með nýja
genginu og sama aukakostnaði
kr. 23.650,00. Hækkun krónur
8890,00 eða 60%.
2. I kefli eirvír 50 m/m3,
])yngd 2264 kg. hefði eftir
gamla genginn kostað hér á
staðnum kr. 15.877, 00, en kost-
ar eftir nýja genginu krónur
25.197,00. Hækkun kr. 9.320,00
eða 60%.
Þessi dæmi, scm hér hafa
verið nefnd, eru miðuð við síð-
ustu gengislækkun. Eins og
kunnugt er lækkaði gengið
einnig s.l. haust og sýnir eftir-
farandi dæmi afleiðingarnar
af þessum tveimur gengis-
lækkunum.
Áður en gengið lækkaði s.l.
haust pantaði rafveitan tengi-
borð við Fossavatnsstöðina.
Með þáveradi gengi hefði þetta
tengiborð kostoð hingað kom-
ið kr. 129 748,00, en kostar nú
eftir tvær gengislækkanir kr.
296 336,00. Hækkun krónur
166.588,00 eða 150%.
Þessi dæmi, sem sýna hve
geysileg verðhækkun hér er
um að i-æða, eru byggð á út-
reikningi, sem rafveitustjóri
hefur gert, og miðað er við þær
endurbætur á rafveitukerfinu,
sem ekki verður komist hjá að
framkvæma. Niðurstaða þessa
útreiknings er líka sú, sem að
framan er sagt, að kostnaður
við þær framkvæmdir, sem
mest kalla að, hækkar vegna
gengislækkunarinnar um kr.
247.938,00.
Hækkunum stilt í hóf.
Af því, sem nú hefur verið
sagt, má öllum vera ljóst, að
þessar hækkanir eru ekki sök
rafveitustjórnar og að þeim er
jnjög slilt í hóf. Mætti jafnvel
segja, að of skanunt sé farið,
miðað við framtíðarafkomu
fyrirtækisins.
Gjaldskrá rafveitunnar hef-
ur ekki hækkað siðan 1945
þrátt fyrir margskonar hækk-
anir, sem síðan hafa orðið.
Þegar kaupgjaldsvísitalan var
bundin i 300 stigum voru allir
liðir gj aldskrárinnar lækkaðir
uin ca. 5%, samkvæmt laga-
boði. Nú befur þetta ákvæði
um vísitöluna verið afnumið
og hlaut ])cssi lækkun því að
hverfa af sjálfu sér. Þetta vcrð-
ur að hafa í huga, þegar um-
rædd hækkun er borin saman
við núgildandi gjaldskrá.
Ennfrennir er ástæða til að
benda á það, í sambandi við
hækkun á orku til suðu, hita,
bökunar og stærri véla, að
verð á kolum og olíu hefur
bækkað margfalt meira.
Þá má að lokum geta þess,
að rafveitustjórnin í Reykja-
vík telur að allir liðið gjald-
skrárinnar þar þurfi að hækka
um 50%. Með þeirri hæklam
yrði raforka þar mun dýrari
en hér.
Núverandi stjórnarsteína
ber slökina.
Hér cr á engan hátt verið að
Framhald á 4. síðu.