Baldur - 23.12.1950, Page 7

B A L D U R
7
Helge Rode:
Vitranir klausturbróðurins
Guð birtist eitt sinn einum af
hinum „minnstu bræðrum“, Franc-
iskusmunkinum Fra Giuseppe. Sú
vitrun varð til þess að hann yfirgaf
klaustrið. Á sama hátt var hann á
sínum tima leiddur þangað, og nú
varð ný vitrun til þess að hann
hvarf til hins mannlega lífs aftur.
Fra Giuseppe hafði verið guð-
hræddur og góður drengur frá
barnæsku og fetað þannig í fótspor
feðra sinna, en um tíma dróst hann
inn í hringiðu heimsins, sat við
brunna mannlegrar vizku og naut
lystisemda lífsins. En rödd sam-
vizkunnar lét brátt til sín heyra;
hann fylltist ugg og kvíða og leið
óbærilegar sálukvalir. Þá fékk hann
köllun frá Guði um að ganga í
klaustur og segja skilið við allt hið
illa, sem spillti hjarta hans. Og
hann hlýddi þeirri köllun.
Frá þeirri stundu var enginn
munkur guðhræddari, enginn skyldu
ræknari en Frá Giueppe, og ekki
aðeins það, hann var einn af þeim
útvöldu. Þegar bænin og einveran
höfðu grætt hjartasár hans, uxu
honum vængir að nýju, og Fra
Giuseppi sveif í anda kvölds og
morgna upp að hásæti Guðs. Eins
og gullroðið ský flaug hann á vængj
um morgunroðans, tindrandi stjörn
urnar snertu hjarta hans og báru
hann hærra og hærra, eins og geisl-
ar þeirra væru bjartar brautir milli
hans og Guðs. Kraftur, sem gaf lík-
ama hans himneskan léttleika, lyfti
honum í hæstu hæðir.
Þegar vinum hans bárust þessar
fréttir frá klaustrinu, brostu þeir
að, en mest hlógu þeir að sam-
neyti hans við Guð. „Hann er brjál-
aður“, sögðu þeir.
En hvað sem öðru Ieið, trúði Fra
Giuseppe því, að hann gæti sannað
allt, jafnvel að Guð væri til, og
Franciskusinunkarnir hlýddu hrifn
ir á orð lians og elskuðu hann, og
príorinn fylltist heift, veikur af öf-
und og bað skaparann i ákefð:
Hjálpaðu mér minnsta kosti til að
leyna þessu.
En allur þessi kærleikur, aðdáun,
andmæli og öfund fylltu hjarta Fra
Giuseppe ofmetnaði. Honum fannst
hann ekki aðeins frábær og fagur
dýrgripur, er sóttist með áfergju
eftir, að allir menn, allur heimurinn
dáðust að dýrð hans og lytu honum.
„Setjið ekki ljós yðar undir mæli-
ker. Jafnhliða því sem drambsemin
fyllti stoltan hug hans og gegnsýrði
hjarta hans, létu aðrar raddir lifs-
ins til sín lieyra innra með honum.
Hann leit niður á alla, sem ekki
voru eins og hann, og honum fannst
að sér væri ekkert bannað, honum,
hinum útvalda var allt leyfilegt,
enginn gat máð innsigli guðdómsins
af enni hans. Hann dreymdi um
ást, bæði af holdlegri fýsn og
barnslegri blíðu. Einveran lamaði
hann, og hann þoldi ekki lengur að
syngja stöðugt sama sönginn, hjarta
hans þráði aðra tóna. Hversvegna
hafði hann ekki dáið, eitthvert
þeirra augnablika, sem sál hans
komst hæst, þegar hann aldrei gat
komist hærra.
En öllum þessum hugsunum varð
hann að leyna. Hann hætti að vera
heiðarlegur og hreinskilinn, sálar-
kraftar hans dvínuðu og jafnvel
bæn hans varð ósönn. Dramb hans
og dutlungar gerðu hann illan,
háðskan og skapbráðan við hina
bræðurna, sem ekki voru gæddir
sömu hæfileikum og hann, en voru
í raun og sannleika betri menn. Á
vörum hans lék oft djöfullegt háðs-
glott og í einverunni í klefa sínum
naut hann oft trylltrar gleði.
Munkarnir hörmuðu þessa breyt-
ingu, en hve fegnir sem þeir vildu,
gátu þeir ekki annað en viðurkennt,
að helgiljóminn fölnaði i augum
þessa unga elskaða bróður. Aftur á
móti var príorinn, sem oft hafði
verið í myrku skapi, glaður og góð-
ur, eins og sá sem Guð hefur bæn-
heyrt og fengið hefur fullnægt sín-
um hjartans óskum. Þetta þjáði Fra
Giuseppe, og mest vegna þess, að
hann fann að aðrir höfðu á réttu
að standa. Gömlu hugsjónirnar og
efinn um tilveru Guðs ásóttu hann
að nýju. Langar andvökunætur
sannaði Fra Giuseppe sjálfum sér
með skýrum hugsunum, að Guð
væri ekki til. Þó gat hann ekki
gleymt þeim tíma, sem hann var
einn þeirra útvöldu, morgunroðan-
um, sem umvafði sál hans rósailm
og undursamlegu ljósi, og hamingju
aftanroðans, sem var engu minni,
þótt hún laugaði augu hans tárum,
og geisluin stjarnanna, sem tindr-
andi lyftu honum til himins.
Fra Giuseppe var þannig kvalinn
og óliamingjusöm sál i fjötrum,
þegar honum í draumi birtist sú
sýn, sem leiddi liann burt úr
klaustrinu, þar sem hann átti ekki
heima.
Fra Giuseppe dreymdi að hann
stæði fyrir framan hásæti Guðs.
Guð sat þar klæddur í kápu með
vefjarhött á höfði. Þannig var Guð
á fyrstu myndinni, sem Fra Giu-
seppe hafði séð af honum, í æsku,
og mundi æ siðan. Guð sat þarna
máttugur og strangur. Fyrir fram-
an hann kraup hópur manna, klædd
ur hermannabúningum, söng hrjúf-
um hátíðlegum röddum sálma hon-
um til dýrðar og bað hann að veita
af almætti sínu sigur í lífi og dauða.
Guð lyfti hendi sinni og blessaði þá,
þeir risu allir á fætur og gengu
brott. En Fra Giuseppe stóð á af-
viknum stað rétt lijá hásætinu,
hann hafði ekki kropið eins og hin-
ar, hversvegna vissi hann ekki,
hann gat það ekki, þorði það ekki.
En Guð sá hann ekki. Nýr flokkur
þyrptist að hásætinu, ríkir og fá-
tækir, karlar og konur, búnir
þeim víða búningi, sem mennirnir
eru vanir að klæðast. Mannfjöldinn
kraup niður og af vörum hans barst
söngur og ástríðuþrungnar, sundur-
lausar bænir, og almáttugur Guð
lyfti hendi sinni, og þeir risu á fæt-
ur og gengu brott. En Fra Giuseppe
stóð enn utan við, og Guð sá hann
ekki. Aftur kom hópur manna, í
þetta sinn voru þeir klæddir bún-
ingum munka og presta, og Guð
horfði ströngum augum á þá, en
Fra Guiseppe þorði ekki að krjúpa
eins og þeir, ekki einu sinni meðal
þeirrat Hann stóð einn og einmana,
hjarta hans titraði, því að hann
fann að hann var yfirgefinn, út-
skúfaður og vonlaus. Þá leit Guð
allt i einu á hann og horfði augna-
blik beint í augu honum.
Frá Giuseppe skalf, því að hann
vissi að reiði Guðs hlaut að hvila á
sér, og hann óttaðist þau hörðu
orð, sem við hann yrðu sögð, en
Guð bærði aðeins varirnar og sagði
lágt og fremur hægt, svo að engir
aðrir en Fra Giuseppe heyrðu: „Ég
er aðeins þjónn i mikla rikinu“.
Þetta gerðist í einum svip. Þá snéri
Guð stangri og alvarlegri ásjónu
sinni að mannfjöldanum og útrétti
hönd sína til blessunar, meðan her-
skararnir streymdu fram hjá hásæti
hans. Fra Giuseppe stóð einn og
einmana eins og áður, en fyrir eyr-
um hans hljómuðu sifellt orðin:
„Ég er aðeins þjónn í rikinu
mikla“.
Fra Giuseppe vaknaði gagntekinn
óumræðilegum sársauka og gleði.
Guð hafði talað við hann, snúið sér
til hans í trúnaði, eins og vinar. Og
hvað hafði hinn almáttugi sagt?
Fyrir hverju hafði hann trúað þess-
um unga drambssama bróður: „Ég
er aðeins þjónn i rikinu mikla".
Fra Giuseppe var daga og nætur
gripinn stöðugum ótta og eftirvænt-
ingu. Hann þorði ekki að trúa
neinum fyrir leyndarmáli sínu, en
bað Guð af öllu hjarta: „Talaðu aft-
ur til mín. Skýrðu fyrir mér orð
þín“.
Þá var það nótt eina að Fra
Giuseppe birtist önnur sýn, því að
það var miklu fremur sýn en
draumur. Hann sagði síðar að þessi
vitrun hefði verið svo augljós og á-
þreifanleg, að borið saman við
hana, væru allir hans ævidagar ó-
slitinn draumur.
Fra Giuseppe dreymdi að hann
væri á ferð um víða völlu. Ef til vill
var það Campagne di Róma, (völl-
urinn umhverfis Róm). Það var
kvöldrökkur, en út við sjóndeildar-
hringinn Ijómaði gullin rák. Tungl-
ið skein á heiðbláu himinhvolfinu,
eins og silfurmerki, sem Guð hafði
sett þar. Einstaka stjörnur blikuðu,
fjarlægar og ókunnar, og vörpuðu
aðlaðandi blæ á þetta umhverfi.
Sem Fra Giuseppe hélt ferð sinni
áfram, sá hann á hvítum þjóðveg-
inum eitthvað, sem gnæfði eins og
hæð eða þokubakki, þegar nær kom
sá hann, að þetta var mannleg vera,
og skyndilega varð honum Ijóst, að
þetta var Guð. Fra Giuseppe gekk
framhjá honum, þorði ekki að á-
varpa hann og sneri við. Þá sá
hann að guð horfði á gullna rönd
kvöldhiminsins og hann sá í alvar-
legum og ströngum svip Guðs,
meiri sorg en hann hafði nokkru
sinni áður séð. 1 því vaknaði Fra
Giuseppe eða hélt sig vakna. Hann
sá að liann var staddur í klefa sín-
um og vissi að sig hafði dreymt.
Hann vaknaði við að eitthvað
hreyfði sig við höfðalag hans, reis
upp i rúminu og sá þá gamlan
mann, sem hann þekkti. Það var
gamall maður með mikið hvítt
skegg, klæddur mórauðum munka-
kufli eins og yngsti bróðirinn. Hann
var ekki líkur Guði, þó vissi Fra
Guseppe að þetta var Guð. „Fra
Giuseppe“, sagði hann mildum
róm, „þú spurðir mig hví ég væri
svo harmþrunginn."
„Já“, sagði Fra Giuseppe hrærð-
ur og þakklátur fyrir það, að Guð
hafði tekið á sig þá mynd og talaði
þeirri rödd, sem ekki vakti ótta.
Þá sagði Guð: „Ég liorfi inn í
ríkið mikla, en ég þekki það ekki“.
„Ekki einu sinni þú“, sagði Fra
Giuseppe óttasleginn, og þekkir þú
það aldrei?“
Guð svaraði: „Ef til vill þegar ég
dey“.
„Deyrð þú þá líka“, hrópaði Fra
Giuseppe skelfdur.
Þá svaraði Guð: „Erum við ekki
skapaðir í sömu mynd?“
Fra Giuseppe fann ískalda hönd
dauðans grípa um hjarta sitt, hjarta
Guðs, hjarta alheimsins.
En nú brosti Guð:
„Syrgðu ekki, ég er eilífðin“. Og
um leið hvarf hann, sameinaðist
loftinu í klefanum, ljósinu, sem
streymdi inn um litla gluggann,
ilm rósanna, sem uxu fyrir utan,
söng fuglanna, rödd verkamann-
anna á akrinum og fjarlægum
klökkvum hljóm dómkirkjuklukkn-
anna.
Frá þeirri stundu var Fra Giu-
seppe ljóst, að hann varð að yfir-
gefa klaustrið, að hann aðhylltist
ekki þá trú, sem þar var boðuð,
þoldi ekki fjötra þess. Hann þráði
að komast úr þessu þrönga um-
Framhald á 10. síðu.