Baldur - 17.06.1954, Blaðsíða 1

XX. ÁRG.
ísafjörður, 17. júní 1954.
8. tölublað.
FYRlR
MINNI
JÓNS
SIGURÐS-
SONAR
Á aldarafmæli hans 17. júní 1911.
Af álfunnar stóiT^énnum einn verður hann
og ættlands síns . .ðustu sonum;
það stendur svo skínandi mergð um þann mann
af minníngum okkar og vonum.
Svo fjekk hann þann kraft og þá foríngjalund,
að fræknlegri höfum vjer orðið um stund
og stækkað við hliðina’ á honum.
Það reis upp sú manndáð í þjóðinni um þig,
sem þóttist of rík til að sníkja;
oss hnykti þá við, er hún vopnaði sig
og varð ekki keypt til að svíkja.
Óg því er það ástfólgnust hátíðin hjer,
er hundraðasta’ afmælið skín yfir þjer
og flokknum, sem vildi’ ekki víkja.
Það brann þeim úr augum, svo okkur varð lieitt
hjá öfunum feigum og hárum;
þeir sögðu’ oss af fundinum fimtíu’ og eitt
og fóru með orðin með tárum.
Og fornaldartign yfir foríngjann brá,
og fagurt var ísland og vonirnar þá,
og blessað það nafn, sem við báruin.
Og skörð Ijest þú eftir í eggjunum þenn,
sem oss hafa sárastar skorið,
og sjálfur af landvarnarhólminum heim
þú hefur vort dýrasta borið.
Með því eggjar móðir vor mannsefnin sín;
hvert miðsumar ber hún fram hertýgin þín
og spyr oss um þróttinn og þorið.
Og þökk fyrir tuttugu’ og þriggja’ ára stríð.
Af þjer verður hróðugust öldin.
Við það urðu óðúlin okkar svo fríð,
er ofbeldið misti þar gjöldin;
og þó að það eigni sjer feðranna Frón,
í friðaðri jörð verða beinin þín, Jón,
svo leingi sem landið á skjöldinn.
ÞORSTEINN ERLINGSSON.
Minnumst tíu ára lýðveldis með
þjóðareiningu gegn erlendri
yfirdrottnun og hersetu.
„Hann er þá runninn upp, þessi
dagur, er vér í fyrsta sinn eftir
langan aldur megum hugsa um
sjálfa oss. Sæll veri þessi dagur
og allir slíkir dagar eftirleiðis!"
Með þessum orðum hóf einn af
forvígismönnum þjóðfundarins
1851, Hannes Stepensen, prófast-
ur á Ytra-Hólmi, ræðu sína um
aðalmál fundarins, stöðu Islands
í danska ríkinu.
Með þeim fögnuði, er fellst í
þessum orðum, heilsaði íslenzka
þjóðin 17. júní 1944, deginum,
sem færði henni „eftir langan
aldur“ fullt og óskorað sjálfstæði.
Og í dag minnist hún þess, að
síðan eru 10 ár liðin.
n.
En það er með frelsið eins og
fjármunina, að ekki er síður
vandasamt að gæta þess en afla.
Það hefur líka sýnt sig, að þeir
menn, sem falið hefur verið að
gæta þessa fjöreggs íslenzku þjóð-
arinnar s.l. tíu ár, hafa alls ekki
gert það af þeirri trúmennsku og
árvekni sem skyldi. Vegna svika
þessara manna og auðsveipni við
erlent vald, er fögnuður okkar í
dag beizkju blandinn. Við getum
ekki minnst tíu ára afmælis fulls
og óskoraðs frelsins. Sú þjóð, sem
verður að leita til annarar þjóðar
um leyfi til að byggja þak yfir
höfuð sér og sættir sig við er-
lenda hersetu í landi sínu, er ekki
sjálfstæð þjóð, hvorki þjóðréttar-
lega né siðferðislega séð.
m.
Þegar íslenzka lýðveldið var
stofnað, þótti miklu varða að það
fengist viðurkennt af þeim stór-
veldum, sem þá stóðu í styrjöld
til verndar sjálfsögðustu mann-
réttindum og sjálfstæði allra
þjóða stórra og smárra. Meðal
þeirra stórvelda, er fyrst veittu
þessa viðurkenningu voru Banda-
ríki Norður-Ameríku, sem þá, eins
og nú, höfðu setulið á landi hér.
En það var ekki liðið nema rétt
ár frá því þessi viðurkenning var
veitt, þegar þetta sama stórveldi
þverbraut gerða samninga á Is-
lendingum og fór fram á að fá
hluta af landi þeirra undir her-
stöðvar í eina öld. Þessum tilmæl-
um „vina þjóðar“ svöruðu íslend-
ingar sem einn maður afdráttar-
laust neitandi. Og það er ánægju-
legt að geta minnst þess í dag, að,
meðal þeirra mörgu, sem tóku
skíra og ákveðna afstöðu gegn
þessari málaleitan var Vestfirð,-
ingur, Sigurður Bjarnason, alþing-
ismaður, þingmaður Norður-ls-
firðinga. Hann sagði í útvarps-
ræðu 1. des. 1945;
„Eigum vér að selja eða leigja
hinum glæsilegu lýðræðisríkjum
Vesturheims land vort eða hluta
þess undir hernaðarbækistöðvar,
til þess að þau taki eilíflega að
sér vernd Islands, eins og nokkur
erlend og innlend blöð hafa rætt
um undanfarnar vikur? — Það er
hvorki hægt að hugsa né tala nú,
1. desember, án þess að minnast
á þessar spumingar og svara
þeim. Og mitt svar er á reiðum
höndum: ISLENDINGAR EIGA
EKKI AÐ LEIGJA NEINU ER-
LENDU RIKI HERNADARBÆKI-
STÖÐVAR I LANDI SÍNU. Það
er óþarfi að spyrja vegna hvers.
I fyrsta lagi er sú leið hæpin tií
aukins öryggis. I öðru lagi vilja
Islendingar hvorki leigja land sitt
né selja. Slíkt getur engin þjóð
gert, sem ann sóma sínum og
frelsi. Til þess að slíkur gerningur
teljist hyggilegur, og annað er
hreint pólitískt gjaldþrot, þarf
áreiðanlega að leggja annan mæli-
kvarða á stjórnarathafnir á ls-
landi en hingað til hefur tíðkazt
hér. — Ef einn einasti Islending-
ur er til, sem vill til frambúðar
leigja Bandaríkjum Norður- Ame-
ríku eða nokkru öðru ríki hern-
aðarbækistöðvar á lslandi, hefur
það verið dregið of lengi að ræða
málið fyrir opnum tjöldum".
Það er hvorki hyk né efi í
þessum orðum þingmannsins í
kjördæmi Jóns Sigurðssonar og
Skúla Thoroddsen. Hitt er svo
önnur saga, sem ekki verður rak-
in hér, að hann stóð nokkm síðar
í hópi þeirra Islendinga, sem vildu
leigja Bandaríkjum Norður-Ame-
ríku hernaðarbækistöðvar á Is-
landi og sóttust eftir að fá hingað
erlendan her.
Þó að Bandaríkjunum tækist
ekki að ná takmarkinu í einu á-
hlaupi, hafa þau náð því smám
saman. Áfangarnir á þeirri leið
eru öllum kunnir.
Framhald á 2. síðu.