Stormur - 16.05.1942, Side 2

2
S T 0 R M U R
Jþróun hans var hægfara. 1 Búastyrjöldinni og Zulu-uppreisn-
inni studdi hann Englendinga.
Árið 1914 fór hann til Lundúna og bauð fram lið sitt til
jóess að koma á fót indverskri sjúkradeild.
1 Suður-Afríku urðu til og þróuðust þær tvær megin-
stefnur, sem hann helgaði alla krafta sína, eftir að hann kom
heim til Indlands: Ofbeldislausa mótspyraan (non-violence)
:gegn Englendingum og þjóðerniskendin. Hann las rit Ruskins,
Tolstous og Thoreaus og fór að dæmi þeirra. Hann hafði
miklar tekjur af málaflutningnum, 5000 sterlingspund á ári,
•en hætti honum þó og fór að stunda landbúnað, sem lítið gaf
í aðra hönd. Ilann réðist ekki beinlínis á Englendinga, en
hóf ákafa baráttu fyrir réttindum Indverja, Indian Opinion,
•og ritaði fyrstu bók sína: Hind Svaraj (Sjálfstæði Indlands),
og þar kom það glögt fram, að hann hafði ekki gleymt ætt-
jörð sinni, þótt han dveldi nú fjarri henni. Hann barðist
djai-flega á þessum árum fyrir ýmsum réttarbótum nýlend-
lunni til handa og þrisvar var honum varpað í fangelsi.
Hann komst nú að þeirri niðurstöðu, að þekkingu sinni í
hindúiskum ritum væri allmjög ábótavant, en tíminn var
naumur til þess að kynna sér þessi fræðr. Hann greip þá til
þess ráðs að afrita öll Gíta-ljóðin, hengdi þau upp á vegg og
lærði þau svo utanbókar á meðan hann var að hreinsa tönn-
lurnar í fimtán mínútur á hvei'jum morgni.
Ilánn var mjög vandur að vii'ðingu sinni sem málaflutn-
ingsmaður og vildi hafa það eitt, sem satt var. „Staðreynd-
ilrnar ei’u sannleikur, og ef við ástundum hann munu lögin
.af sjálfu sér leggja okkur liðsemd“. Hann brýndi það líka
fyrir ihönrium, að þáð bæi’i sjaldan við, að sá sem mál ynni
fengi öll útgjöld sín gi'eidd að fullu og því væi’i best að sætt-
.ast á hvei*t mál. „Aðalstarf málaflutningsmannsins“, sagði
hann, ,á að vera að sætta aðiljana. Mestur tími minn, þau
tuttugu ár, sem ég stundaði málfæi’slustörf, fór í það að koma
;á sáttum í einkamálum“.
Eitt af því, sem ollii honum einna mestrar áhyggju á þess-
’um ái’um var spurningin um það, hvoi*t menn ættu að líf-
tryggja sig eða ekki. „Þú hefir“, sagði hann við sjálfan sig,
.„selt nær því alla skartgriþi konu þinnar. Ef eitthvað skyldi
verða að þér mundi allur framfærsluþunginn af henni og
'börnunum lenda á vesalings bróður þínum“. Svo líftrygði
hann sig fyrir 10.000 rúbíur 1740 sterlingspund), en seinna
'ónýtti hann líftrygginguna. Ilvaða rétt hafði liann til þess að
ætla, að hann dæi á undan konu sinni eða börnum? Guð einn
■en ekki bróðir hans var vemdari hans. „Ef ég líftryggi mig,
:svifti ég konu mína og böm sjálfstraustinu. Hvaða ástæða er
til að halda, að þau muni ekki geta séð fyrir sér sjálf. Hvernig
•er með hinn geysilega fjölda af fátækum fjölskyldum í allri
veröldinni? Hefi ég nokkum rétt til þess að telja mig ekki til
þeirra?“
Hann kýs fremur að fjölskylda hans þjáist en að geta ekki
borið höfuðið hátt fyrir drotni almáttugum. Og þetta kemur
þráfaldlega fram hjá bonum síðar. Gandhi er hinn mikli sín-
.girnismaður, sem er fús til að taka á sig hina mestu ábyrgð
vegna þess, að hann telur lífsskoðun sína vera í fullu sam-
ræmi við stjórn og vilja guðs á heiminum.
Hann hefir unnið marga sigra og beðið oft ósigur. Hann
lærði snemma að ná tökum á mönnum og fjöldanum. Hann
var algerlega ósveigjanlegur í öllu, sem miklu máli skifti, en
allra manna samningaliprastur þegar um smámuni eða auka-
.atriði er að ræða. --
Á þessum árum var hann sífelt að breyta til um mataræði.
Hann hætti að drekka te og neyta salts og bragðaði aldrei
mat eftir að sól var gengin undir. Þá byrjaði hann einnig á
því að mæla ekkert á mánudögum. Reynsla hans af þessum
mataræðistilraunum varð sú, að geitamjólk væri besta fæðan
til þess að efla sjálfsstjómina, en það kostaði hann mikla
áreynsla að venja sig við hana, af því að hún var ekki hrein
jurtafæða.
Þessi var hann maðurinn, sem hvarf heim til Indlands
1914, fjörutíu og fimm ára gamall. — Og þá hófst hið mikla
lífsstarf hans.
Ilér verða aðeins raktir stærstu drættirnir í viðskiftum
Gandhis og Englendinga á árunum 1914—1939. Ef ætti að
segja þá sögu ýtarlega yrði það stór bók. En þessir fáu
drættir, ættu að geta orðið lesandanum að nokkuru gagni.
Fyrsta árið eftir að Gandhi kom heim til Indlands ferðao-
ist hann mikið og gaf sig mjög að ýmsum félagsmálum.
Kyntist hann með þessu fljótt högum þjóðar sinar. Árið 1915
stofnaði liann Satyagraha (klaustur) sitt skamt frá Almeda-
bad.
Orðið Satyagraha krefst nákvæmari skýringar. Gandhi
myndaði það sjálfur. Bókstaflega þýðir það „réttmæt á-
reynsla", en hin venjulega merking þess er: „Kraftur sann-
leikans“ eða „andlegt afl“ og svo er það einnig haft yfir hina
„óvirku mótstöðu" eða „borgaralegu óhlýðni", sem Gandlii
hvatti Indverja til að sýna Englendingum.
I þetta klaustur sitt safnaði hann fátæklingum, meðal ann-
ars „hrökunum“ — Paríunum — og vígði það fátæktinni og
bróðurkærleikanum. En Gandhi sinti líka ýmsum raunhæfum
viðfangsefnum, og beitti sér fyrir því að bæta hin aumu
kjör bændanna í ýmsum héruðum landsins. Þrem árum eftir
heimkomu sína, eða 1917, var hann alment nefndur Mahathma
(mikil sál) og það var enginn einstakur maður, sem hafði val-
ið honum þetta nafn, heldur hafði þjóðin öll gefið honum það
’ósjálfrátt í hrifningu sinni.
1 styrjaldarlokin var Indverjum orðið þungt í skap til
Breta. Þeir höfðu stutt þá drengilega, sent þeim 1.215.000
hermenn, og af þeim háfði 100.000 fallið og særst. Þeir væntu
því, að Bretar myndu launa þeim þessa liðveislu með því að
auka sjálfstæði þeirrá. Þetta gerðu Bretar líka með Montagu-
réttarbótinni, sem veitti Indverjum fult forræði í minni hátt-
ar málum.
En Indverjum var ekki fullnægt með þessu, og „heima-
stjórnin“ — home rule — stefnan fékk æ meira fylgi. Til
þess að kæfa niður hina sívaxandi óánægju uku Englending-
ar mjög vald lögreglunnar með hinum svonefndu Rowlatt lög-
um. Indverjar tóku þeim mjög illa, uppreisnarhugurinn magn-
aðist og Gandhi varð foringi þjóðemis og sjálfstæðishreyf-
ingarinnar. Jafnvel Múhameðstrúarmennirnir * fylktu sér
undir merki hans. Ilann lýsti yfir allsherjarverkfalli,
í mótmælaskyni. Árið 1919 kom svo hinn sorglegi atburður
fyrir í Amritsar, þegar stjórnin gaf skipun um að skjóta á
óvopnaða Indverja — menn, konur og börn — sem áttu sér
engan kost undankomu. Mörg hundruð manna féllu og særð-
ust. — En nú var Indverjum nóg boðið og hin óvirka and-
staða gegn Englendingum óx um allan helming, og öll þjóðin
var þátttakandi í henni. — Þessi baráttuaðferð átti einnig
mjög vel við skap hennar og trúarbrögð, því að Ilindúami*
hafa allmikla hneigð til sjálfpyndinga.
Englendingar komust í hinn mesta vanda. Ilvernig áttu
þeir að haga sér gagnvart þjóð, sem hóf ekki hönd sér tíl varn-