Stormur - 09.10.1942, Blaðsíða 1

STORMUR
Ritstjóri: Magnús Magnússon
XVIII. ái’g. Reykjavík, 9. okt. 1942. 24. tölublað.
Sundurlausir þankar
I.
Þótt Þjóðviljinn sé allajafna einna ólæsilegast :r af
öllum íslenskum blöðum,, kemur þó einstöku sinnum fyrir
að hnittilega sé komist þar að orði, einkum ber þetta þó
við, þegar hann víkur máli sínu að Jónasi Jónssyni hin-
um gamla stjúpa Einars Olgeirssonar og kommúnist-
anna.
Ein af þessum sniðugu klausum um gamla manninn er
i þriðjudagsblaðinu 29. sept. s.l. Þar segir m. a.:
„Ættmóðir þjóðstjórnarinnar sálugu, Jónas Jónsson
formaður Framsóknarflokksins, á mæðusama daga þessa
stundina. Það má heita að hann fái engu ráðið lengur í
húsi eða eldhúsi á flokjísheimili sínu. Óbreyttir vinnumenn
Hermann Jónasson og Þórarinn Þórarinsson, ganga um
húsin hinir dólgslegustu og skella hurðum, Hermann heimt-
ar stríðsgróðann tekinn af auðmönnunum og segir auð-
valdsskipulagið dauðadæmt. Enska íhaldsblaðið ,,Times“
hafi kveðið upp dóminn og „böðullinn stendur að hurðar-
baki“ eins og Schiller komst að orði. Já, hið pólitíska
barnaólán Jónasar Jónssonar ríður ekki við einteyming.
Hann hafði sameinað þjóðstjórnina og gefið henni blessun
sína, en ill örlög sundruðu henni. — Og nú urra þjóð-
stjórnarflokkarnir framan í hver annan eins og grimmir
smalahundar í réttum.
En þótt floklcarnir séu baldnir-þessa stundina, þá er
hin aldurhnigna maddama ekki úrkula vonar um, að hún
eigi eftir að vagga nýju þjóðstjórnarbarni. Þetta barn á
„að vera huggunin í ellinni . . .“.
Það er án efa rétt hjá Þjóðviljanum að framsóknar-
menn, og þá sjálfsagt formaður þeirra líka, þrá nú ekkert
heitar en að komast í stjórn aftur og hafa þar forsætið.
Metingurinn er aðeins á m'illi Hermanns og Jónasar um
það hvor eigi að verða forsætisráðherrann ef þetta tekst
en báðir eru jafn fúsir til þess að krjúpa ^ð fótum komm-
únista og kyssa á skó þeirra.
Báðir þessir menn og raunar allir þingmenn Fram-
sóknarflokksins, hafa verið mestu Kaupa-Héðnarnir, sem
komið hafa að stjórnmálum í þessu landi. — Ekkert mál
hefir þeim verið heilagt, alltaf hafa þeir verið tilbúnir
að svíkja jafnt til hægri og vinstri. Hjá öðrum þeirra
hefir taumlaus valdaþorsti og sjúkleg metnaðarþrá ráðið
mestu, en hjá hinum ágirnd bæði í fé og völd, sem sljó
réttlætistilfinning hefir ekki getað haft neinn hemil á. —
Enginn skal því ætla annað e nað Framsóknarflokkurinn
bjóði fé bæði í Kommúnista og Jafnaðarmenn eftir þessar
kosningar, ef hann þarf á fylgi hvortveggja að halda til
stjórnarmyndunar, — og þau boð verða engin smánarboð
því að nú eru peningar miklir bæði í ríkissjóði og vasa
þegnanna og því úr nógu að gramsa fyrir þessa gömlu
ræningja og gripdeildarmenn.
II.
1 hinu læsilega tímariti ,,Úrval“ april—júní heftinu
er grein, sem nefnist „Ég hefi upplifað umrót gengis^
hrunsins“, eftir Hans Habe. Sgeir höfundurinn þar frá
hinu ægilega gengishruni, sem hófst eftir heimstyrjöldina
1914—1918 í Mið- og Austur-Evrópu og náði hámarki
1923. Nú þegar íslenska krónan sýnist vera að fara veg
allrar veraldar vegna misviturra og ábyrgðarlítilla stjórn-
málafúskara, sem skirrast ekki við að fórna hagsmunum
og sjálfstæði heillrar þjóðar fyrir einkahagsmuni og aukin
stjórnmálavöld, þyrfti hver einasti kjósandi að lesa þessa
grein og gera sér ljóst hver bölvun gengishrunið er, þótt
svo virðist, sem margir græði á því í bili.
Til þess að hvetja lesendur sína til þess að kynna
sér þessa grein ætlar Stormur að birta örstuttar glepsur
úr henni.
,,...! desember 1921 var heildsöluvei’ð að meðaltali
þrjátíu og fimm sinnum hærra en árið fyrir sti’íð. Einu ári
síðar er það oi’ðið 1500 sinnum hæx-ra. Tveim árum seinna
um jólin 1923 var það oi’ðið 1.260.000.000 ( einum milljarð
260 milljónum sinnurn hærra en verðið fyrir stríð.
. . . í desember 1921 jafngilti eitt mark hálfu amerisku
senti Tveim áru mseinna vai’ð gildi marksins 222 ti’il-
jónustu hlutár úr senti. Á þi’emur áx*um gengishruns-
ins dóu fjórar milljónir manna úr vaneldi. Dóu með öðr-
um orðum úr hungri . . .“.
,, . . . Prentsmiðjurnar unnu dag og nótt. Þó að til-
raun væri gerð til að fylgja hinu hækkandi verðlagi með
kauphækkunum var ómögulegt að hafa við djöfulæði prent
smiðjanna. í hverjum mánuði, og seinna í hverri viku,
var vísitalan reiknuð út vísindalega. Þegar blöðin sögðu,
að vísitalan hefði hækkaö um 300% urðu atvinnurek^
endur að hækka kaupið um 300%. En blöðin höfðu ekki
við pi’entsmiðjunnum og vísitalan varð því alltaf langt á
eftir verðlaginu. Það hækkaði ekki aðeins vegna verð-
rýrnunar gjaldeyrisins, heldur vegna þess, hve eftii’spurn-
in var gífui’leg á öllurn sviðum — jafnvel kjöt vai’ð ekki
eins fljótt ónýtt og peningarnir . . . — „Húseigendum
var gi’eitt í pappirsseðlum, og þegar eigandinn bjó upp á
fimmtu hæð, en leigjandinn neðst, varð leigan verðlaus á
meðan leigjandinn var á leiðinni með hana upp. Hús-
eigendur urðu eignalausir . . .“.
,, . . . Þegar gengishrunið var allt í einu hjá liðið,
í-eyndu menn að beina lífi sínu inn á eðlilegar brautir
/