Stormur - 12.12.1942, Blaðsíða 3

ST-ORMUR
3
Talið er að vísu, að fátækrahverfin í grend við Calcutta
séu verst, en svipuð eru þau í Bombay og Cawnpore. —
Læknar í Bombay, sem hafa kynt sér þessi mál, segja, að
370 þús. manns eða þriðjungur allra borgarbúa búi í eins
herb.ergis íbúðum og séu 4—5 manns í hverri. 1 15000
herbergjum bjuggu 20 manns í hverju og jafnvel fleiri.
Tekjurnar af verksmiðjurekstrinum eru miklar, en
verkalaunin eru hvergi lægri, nema í Kína. Nokkur fyrstu
árin eftir heimsstyrjöldina gáfu bastverksmiðjurnar, sem
flestar eru reknar fyrir enskt fé, af* sér 50% í arð. Fyrir
skömmu vitnaðist það, að bastverksmiðjurnar í Sholapur,
sem Indvex'jar eiga, hafi gefið meira en 100% í ax’ð. En
námuverkamaður, sem er í stöðugi’i lífshættu, fær 60—70
aura á dag og svipuð eru laun annai’a verkamanna. Vinnu-
tíminn er talinn 9 stundir á dag, en er raunverulega miklu
lengri. Bönnuð er verksmiðjuvinna barna undir 12 ára
aldri, en í mörgum iðngreinum vinna samt 5—6 ára göm-
ul börn í 10—12 tíma á dag. Kaup barna er 60—450 aura
á mánuði og fer venjulegas ttil þess að greiða skuldir
íeðra þeii-ra.
Venjulega eru það milliliðir eða einskonar vinnumiðlar-
ar, sem annast um vinnusamninga verkamanna og atvinnu-
veitenda. Þessi vinnumiðlari ræður verkamanninn, segir
honum upp vinnunni og hefir yfirleitt alt ráð verkamanns-
ins í hendi sér.
Þessir vinnumiðlarar eru hinar vei’stu blóðsugur og að-
ferðin, sem þeir hafa, er venjulega þessi: Vei'kamaðurinn
verður að greiða honum 20 rúpíur (1.10 stei’lingsp.) fyrir
ráðninguna. Peningana hefir hann ekki og vei’ður því að
fá þá að láni hjá miðlaranum, sem jafnframt hefir pen-
ingaútlán með höndum. Síðan verður hann að taka vörur
þæi’, sem hann þarf, út hjá þessum sapia manni, þvi að
miðlarinn er líka kaupmaður. Venjulegir vextir eru 15%
og miðlai’inn vill að lánið standi sem lengst, og dæmi eru
til þess, að maður nokkur gi-eiddi 570 rúpíur í vexti af
110 rúpía láni, þegar lögreglan skax'st í leikinn.
Ef miðlarinn þarf á peningum að halda, þai’f hann ekki
annað en að segja upp öllu verkafólkinu í einhverri verk-
smiðjunni. (Það eru 25 milj. iðnaðai-verkamanna í Ind-
landi, tvöfalt fleiri en í Bandaríkjunum, en af þessum
fjölda vinna 20 miljónir í verksmiðjum, sem hafa aðeins
20 manns eða færri í vinnu.) Síðan neyðir hann þá, sem
hann í'æður, til þess að greiða sér sama gjald.
Þessi svívirðing á sér stað bæði í verksmiðjum Breta og
Indverja, en annai’s er talið, að vægilegar sé farið og bet-
ur með verkamennina í bresku vei’ksmiðjunum. Fyrir-
myndarrekstur er hjá Tata og nokkrum fleiri. En þótt
Bretar séu hótinu skáiri hvílir þó mikil sök á þeim í þess-
um efnum, því að rekstur þeirra er margfaldur á við rekst-
ur Indverja.
Um 200 þús. verkamenn eru í iðnfélögum í Indlandi og
er ársgjaldið eins dags laun. Verkföll eru lögleg og mjög
tíð. Árið 1937 voru verkfallsdagamir um 9 miljón í öllu
Indlahdi. Framhald.
--,---------
ÚR ANNÁLUM.
1692.
Frost voru svo hörð, að hesta og sauði fraus til dauða í
sumum stöðum, svo vel hér syðra sem í öðrum stöðum, svo
hross lágu þá allvíða dauð, þó feit væri, því frostin gripu
þau til dauðs. Þá lágu og sumir við sjóarvíkur og við vötn
-dauðir af hungri og harðendum . . .
Austur í Hreppum var fátækur maður, hrumur á fótum
og bólginn mjög. Hann bað sér væri tekið blóð á fótum.
Þá þess var freistað, drógust þaðan ormar. Hann bað þá
höggva af sér fætuma, en til þess vildi enginn verða. Fékk
hann þá öxi og drógst í einhýsi, fanst þar dauður, en fót-
urinn annar höggvinn mjög. Sá hét Gottskálk Arnþórsson.
1693.
Á þeim vetri var þjófnaður mikill, svo að í þeirri sýslu
(Áraessýslu) voru hýddir og markaðir, með þeim eina,
sem hengdur vai’, alls 19 þjófar. En í Rangárvallasýslu
10 eða 11 þjófar.
1694.
Datt maður af hestbaki á Lambhaga á Rangárvöllum
og handleggsbi’otnaði. Á sama bæ datt og maður af baki
hjá túninu og dó sti’ax. Deginum eftir átti systir þessa
bráðkvadda manns barn og lýsti ókendan mann föðurinn
með niðurbrotna hettu.
í Holtum átti 16 eða 17 veti’a gamall jJiltur bai-n við
karlægi-i konu, Spítelskri, sem varla var flutningsfær.
1695.
Á þessu hausti riðu 2 menn á rótafjall, hverjir malpoka
með sér höfðu, en nær þeir langt frá bygð voru komnir og
nálguðust á eina, þá datt hestur annars niður dauður undir
honum. Strax þar eftir hestur hins mannsins með sama
hætti. Svo varð þessum báðum mönnum mjög ólystugt og
þungt, en hugðu þó að ná malpokum sínum. Til þess
reyndu þeir þrisvar, en gátu ekki það gert fyrir veikleika
sakir, því nær þeir fjarlægðust þessa dauðu hesta, batnaði
þeim, en þá til þeiri’a ganga vildu þyngdi þeim, svo að til
bygða fótgangandi fara urðu. Nokkrum dögum síðar
fengu þeir þeim menn hugdjarfai’i að vitja þessara dauðu
hesta. Þeir veiktust, fengu sting í augun, batnaði, þá frá
þeim gengu. Um síðir hertu þeir hugi sína, svo að þeir
gátu með harmkvælum náð hánum af hestunum, urðu þó
sjónveikir, og einn til kvelds sjónlaus, en alheilir síðan
daginn eftir.
í Dýrafirði á Vestfjörðum varð á þessu sumri 20 hjóna-
skilnaðir.
Þetta vor á Hóli í Lundarreykjadal bai* ein ær alsvörtu
lambi. Það hafði eitt höfuð og 2 hálsa að bringunni, en
bringan og rifjahylkið einlægt alt (í) naflastað. Þar fyrir
neðan í tvennu lagi með 8 fótum, tvö hrútlömb.
1696.
Foi’gekk skip á uppstigningardag með fjónira mönnum
og einni kvensnipt á Seltjarnarnesi, er fóru heimleiðis frá
Engeyjarkirkju og í land í Laugamesi. Tvær manneskjur
þar á voru saman vígð í hjónaband á sama degi.