Alþýðublaðið - 21.11.1919, Blaðsíða 2

2
alÞýðublaðið
arinnar, um íangaskifti. Blöðin
krefjast ábyggilegra ráðstafana
gegn Bolsivíkum.
frá -Cnglanði.
Þegar enska þingið kom saman
í haust, lágu fyrir því 3 vanda-
mál. Fyrsta vandamálið var fjár-
hagsástandið. Stríðið hefir engu
síður komið við pyngju Englend-
inga en annara þjóða, enda þótt
það þoli meira sökum þess, hve
auðugt það var fyrir stríðið.
Annað vandamálið sem fyrir
þinginu liggur er kolamálið. Eins
og getið var um í blöðum hér í
vor, hafði nefnd manna verið skip-
uð til þess að rannsaka, hvort til-
tækilegt væri að reka kolanám-
urnar af ríkinu. í þeirri nefnd sat
meðal annars hinn merki enski
hagfræðingur Sedney Webbs. Komst
nefnd sú að þeirri niðurstöðu, að
heppilegast myndi flestra hluta
vegna, að reka námuiðju af rík-
inu. Síðan hafa verkamenn í Eng-
landi barist fyrir að koma þessu
í framkvæmd og liggur það nú
sem áður er sagt fyrir þinginu.
Lengi vel tók Loyd George enga
ákveðna afstöðu til þessa máls.
En nú nýlega hefir hann iýst
skoðun sinni á þessu máli. Hann
kveður sig alls eigi geta vérið á
móti því í sjálfu sér, að ríkið taki
námureksturinn í sínar hendur,
enda þótt hann af ýmsum ástæð-
um geti eigi verið því fylgjandi,
að það verði gert strax. Segir
hann að þetta sé hættuleg „til-
raun“, sem geti skemt fjárhag
ríkisins, sem standi á völtum fót-
um eftir stríðið, ef illa færi. Tel-
ur hann ríkið muni þurfa stórar
fjárhæðir til að takast námurekst-
urinn á hendur, með því enn sé
eigi víst, hve mikið ríkið þurfi að
greiða námaeigendum í skaða-
bætur. Vill hann þvi eigi styðja
til þess að námurnar verði strax
teknar í hendur ríkisins, heldur
að ríkið hafi hönd í bagga með
rekstri þeirra, og þá sérstaklega
að verkamönnum verði gefin tök
á að ráða því, að námaiðjan verði
heilsusamlega rekin. Er hann því
mitt á milli verkamanna og auð-
valdsins í þessu máli.
Plano óskast til kaups. Mætti
vera lítið eitt notað.
Afgr. vísar á.
Kolaframleiðslan hefir minkað
stórum í Englandi meðan á stríð-
inu stóð, sökum þess að vinnu-
kraftur var tekinn frá námunum
til vígvallarins. Fyrir nokkru fengu
verkamenn í npmunum vinnutím-
ann styttan og kendu vinnuveit-
endur því, að framleiðslan mink-
aði, sögðu að verkamennirnir væru
ekki eins áhugasamir við vinnuna
sem áður og alt gengi miklu treg-
ar. En hagfræðisupplýsingar um
þetta hafa sannað hið gagnstæða.
Vinnuþolið og áhuginn egkst við
stgttan vinnutíma. verkamenn
framleiða hlulfallslega meira með
stutta vinnutímanum en þeim
langa.
Mótbárur auðvaldsins urðu að
engu hafðar.
Bráðlega verður gengið til nýrra
kosninga í Englandi og má þá
vænta þess að kolamálið verði
aðalmálið sem kosið verður um.
Þá er þriðja stórmálið, heima-
stjórn írlands. Árið 1914 voru
samin lög um afstöðu Irlands.
Voru írar eftir lögum þessum háð-
ir enska þinginu í ýmsu. Ulster
búar neituðu að viðurkenna þessi
lög og því ákvað breska stjórnin
að þau skyldu eigi ganga í gildi
fyr en 6 mánuðum eftir stríðslok.
Þetta gerði hún til að forðast upp-
reisn meðan á stríðinu stóð.
írar eru enn mjög óánægðir
með þessi lög og hafa þeir fengið
Loyd George til að leggja frum-
varp um heimastjórn fyrir írland
fyrir þingið. Þingið verður að hafa
hraðan á til að leysa úr þessu
máli. Hafa uppreisnir verið tíðar
þar í landi upp á síðkastið og
Englendingar stjórna þar harðri
hendi, svo að slík stjórn hefir eigi
þekst þar í langan tíma.
Lloyd George er gamall vinur
og trúnaðarmaður íra, og gengi
hann mjög frá sínum fyrri skoð-
unum, ef hann gerði nú ekki alt
sem í hans valdi stæði, til þess
að írar fengju neimastjórn.
X
Útienðar jréitir.
Persar óánægðir.
Englendingar gerðu samninga
við Persa í sumar (ágúst), þess
efnis, að Englendingar fá hér eftir
mest yfirráð þar á landi. Er mikil
óánægja yfir þeim samningi með-
al sjálfstæðismanna Persa, og var
uppreist gerð þar i landi, að Bögn
að undirlagi rússneskra Bolsivíka,
og höfðu uppieistarmenn allan
landshlutann Azerbejdan (sem er
1 norðvestur horni landsins við
Kaspihaf) á sínu valdi. En líkleg-
ast eru Englendingar búnir að
skakka þann leik nú.
Benner fór, Renner bom.
Forsætisráðherrann í Austurríki,
jafnaðarmaðurinn dr. Iíenner, sagði
af sér fyrir liðlega mánuði síðan,
en þingið fól honum að mynda
nýtt ráðuneyti.
Norðmenn afþökknðu.
Það er nú komið upp úr kaf-
jgu, að Bandamenn hafa boðið
Norðmönnum nýlendu Þjóðverja
í Austur-Afríku, eða hluta af
henni, en NorðmeDn, eða norska
stjórnin, hefir afþakkað.
Wllson
er sagður á góðum batavegi.
fríhSjnin í jfiálmey.
Borgarstjórnin i Málmey hefir
samþykt tillögu hafnarnefndarinn-
ar, að veita 1 miljón króna til
aukningar á fríhöíninni og auk
þess 1,400,000 kr. til að byggja
geymsluhús, sem standa eiga í
sambandi við fríhöfnina. Aukþess
samþykti hún að sækja um 1000Ö
kr. árlegan styrk frá þinginu til
að kosta fsbrjót, sem geti varið
höfnina ís allan tíma árs.
Fríhöfnin í Málmey á að keppa
við fríhöfnina í Kaupmannahöfn.