Sveitarstjórnarmál - 01.04.1949, Blaðsíða 8

4
SVEITARSTJÓRNARMÁL
um um skipan og stjóm, en alls þorrans af
verkefnum sveitarfélaga er að leita í ákvæð-
um ýmissa sérlaga.
Framkvæmdarvald sveitarstjómarmálanna
er í höndum kjörinna ráða, amtsráða og
hreppsnefnda (Sogneraad). En formaður
amtsráðsins er stjómskipaður embættismað-
ur, amtmaðurinn. Svara ömtin í Danmörku
rnjög til sýslna hér og sýslumenn samsvara
að ýmsu amtmönnum þar.
Sambandið
milli
amtanna og
hreppanna.
í kaupstöðunum er fram-
kvæmdavaldið í bæjarmálefn-
um í höndum bæjarstjórnar-
innar, en hún lýtur innanríkis-
ráðuneytinu um þau efni, er háð eru eftirliti
og fyrirskipunarrétti ríkisvaldsins.
í Danmörku fer innanríkisráðuneytið með
æðsta úrskurðarvald um sveitarstjórnarmál,
en ekki félagsmálaráðuneytið, eins og hér.
í sveitarfélögunum er um meiri skiptingu
að ræða. Hin stærri verkefni, þar sem talið
er rétt, að fleiri en eitt sveitarfélag eigi hlut
að, t. d. um sjúkrahúsbyggingar, þjóðvega-
lagnir og viðhald þeirra, falla undir starfs-
svið amtsráðanna. Aftur á móti eru í hönd-
um hreppsnefndanna þau viðfangsefni, sem
talið er að krefjist persónulegrar og staðar-
legrar þekkingar. Auk þess er sambandið á
milli amtsráðanna og hreppsnefndanna
þánnig, að amtsráðunum ber að hafa eftirlit
með hreppsnefndum, sérstaklega um fjár-
mál. En amtsráðin eru aftur háð eftirliti
innanríkisráðuneytisins. Af þessu leiðir, að
innanríkisráðuneytið hefur ekki eða fær ekki
tækifæri til að fylgjast neitt teljandi með
sérmálum hreppanna. Enda telja danskir
sveitarstjórnarmenn slíkt ekki æskilegt, þar
sem það mundi aðeins leiða til ofstjómar
ríkjsvaldsins, og hafa í för með sér öll óþæg-
indi hennar, óþarfa skriffinnsku, ýmis konar
drátt á flestri fyrirgreiðslu og skort á þekk-
ingu á aðstæðum.
Ráðuneytið hefur einnig svo sem kostur
er reynt að blanda sér sem minnst inn í
málefni amtanna og hreppanna. Einkum
hefur það gætt þess um þau efni, sem háð
eru mati á öllum aðstæðum. öðm máli
hefur gegnt um skýringar á lögum og reglu-
gerðurn, er sveitarstjómir varða, því að þar
hefur það yfir mestri þekkingu að ráða, og
nota hreppsnefndimar sér það eigi síður en
amtsráðin, og leita beint til ráðuneytisins um
þess háttar upplýsingar.
í því skyni að gera sveitarfélögunum auð-
valdara um að koma sínum sjónarmiðum á
framfæri hjá ráðuneytinu hefur verið gerð-
ur samningur um, að ritarar sambanda
hreppsfélaganna væru jafnframt embættis-
menn í innanríkisráðuneytinu.
Amtsráðin og
viðfangsefni
þeirra.
Amtsráðið er skipað amt-
manninum, sem er formaður
þess, og 9 til 15 kjörnum full-
trúum. Tala fulltrúanna, sem skal standa
á stöku, er ákveðin fyrir hvert einstakt amt,
af innanríkisráðuneytinu, að fengnum tillög-
um amtsráðsins.
Amtmaðurinn er fastur embættismaður
ríkisins og skipaður af konungi. Hann er
venjulega valinn úr hópi þeirra, sem mikla
æfingu hafa fengið um stjómarframkvæmd-
ir. Auk formannsstöðu sinnar í amtsráðinu er
hann æðsti embættismaður ríkisins innan
amtsins.
Aðrir meðlimir ráðsins eru kjörnir til fjög-
urra ára með almennum kosningum. Um
kjörgengni og kosningarrétt gilda sömu regl-
ur og til hreppsnefnda, og verður þeirra get-
ið síðar.
Að jafnaði eru þeir einir kjömir í amtsráð-
in, sem eru eða hafa verið hreppsnefndarodd-
vitar og hafa því fengið mikla æfingu og
reynslu urn sveitarstjómarmál. Amtsráðin eru
því yfirleitt þannig skipuð, að vart verður á
betra kosið um starfsferil þeirra manna, er