Sveitarstjórnarmál - 01.05.2003, Blaðsíða 6

i y
f

h
Umræður um sameingarmálið. Við háborðið sitja
Birna Lárusdóttir, forseti bæjarstjórnar ísafjarðar-
bæjar; Smári Geirsson, forseti bæjarstjórnar
Fjarðabyggðar; Elín R. Líndal, sveitarstjórnarmaður
úr Húnaþingi vestra og fundarstjóri; Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson, formaður Sambands íslenskra sveit-
arfélaga og Magnús Karel Hannesson, sviðsstjóri
resktrar- og útgáfusviðs sambandsins. Valgarður
Hilmarsson, forseti bæjarstjórnar Blönduósbæjar,
er ! ræðustól.
Sameiningar sveitarfélaga
Sveitarfélögin verði heildstæð
atvinnu- og þjónustusvæði
Þórður Skúlason, framkvæmdastjóri Sambands íslenskra sveitarfélaga, flutti yfirgripsmikið erindi
á fulltrúaráðsfundi sambandsins 10. apríl síðastliðinn um sveitarfélagaskipanina, þróun hennar
og stefnu sambandsins í sameiningarmálum sveitarfélaga. Sveitarstjórnarmál lögðu nokkrar
spurningar fyrir Þórð að fundinum loknum.
- Hvernig hefur sveitarfélagaskipanin
breyst í tímans rás?
„Árið 1872 voru umdæmi sveitarfélaga
og sýslna skilgreind í tilskipun um sveitar-
stjórn á íslandi með hliðsjón af sam-
gönguháttum þess tíma þegar hvorki voru
til vegir né brýr yfir fallvötn og ferðast var
fótgangandi eða á hestum. Þá var landinu
skipt í 172 sveitarfélög. Fram til 1950
fjölgaði sveitarfélögum með stofnun kaup-
staða og þéttbýIisstaða sem urðu sjálfstæð
sveitarfélög og þá urðu sveitarfélögin flest,
eða 229. Svo merkilegt sem það er þá
höfum við allt til þessa búið við þessa
fornu sveitarfélagaskipan þótt samgöngu-
hættir, þjóðlíf og hlutverk sveitarfélaganna
sé gjörbreytt. Það er ekki fyrr
en á síðasta áratug sem sveitar-
félögin fara að aðlagast breytt-
um aðstæðum og frá 1990 hef-
ur þeim fækkað um 99 og eru
nú 105."
„Upp úr 1990 var efnt til átaks í sam-
einingu sveitarfélaga og víðtæk atkvæða-
greiðsla um tillögur um sameiningu þeirra
fór fram 1993. Það skilaði nokkrum ár-
angri og leiddi jafnframt til þess að mikilli
umræðu var hrint af stað um hlutverk
sveitarfélaganna í opinberri stjórnsýslu og
verkefni þeirra. Sú umræða hefur staðið
allar götur síðan og átt sinn þátt í þeim
breytingum sem orðið hafa. Fjölbreyttari
verkefni og vandasamari stjórnsýsla hafa
einnig stuðlað að þessari þróun. Ég nefni
upplýsinga- og stjórnsýslulög og yfirfærslu
grunnskólans sem dæmi þar um. Jafnframt
hefur krafa íbúanna um aukna þjónustu,
bættar samgöngur og viðhorfsbreyting
Um 3,7% íbúa landsins í
53% sveitarfélaganna
- Hefur þá ekki náðst viðunandi árangur?
„Af 105 sveitarfélögum eru 15 með
færri en 100 íbúa og meirihluti sveitarfé-
laganna, eða samtals 55 sveitarfélög, eru
með færri en 500 íbúa. Þessi 53% sveitar-
félaganna hafa innan sinna staðarmarka
3,7% íbúa landsins alls. Það gefur auga-
leið að þessi örsmáu sveitarfélög ráða síð-
ur við að sinna fjölþættu stjórnsýsluhlut-
verki og lögskyldum verkefnum og eiga
erfiðara með að mæta þeim kröfum og
væntingum sem til þeirra eru gerðar um
sambærilega þjónustu og stærri sveitarfé-
lögin veita sínum íbúum."
Samvinnan stundum
óskilvirk
- Sinna smærri sveitarfélögin
þessum verkefnum ekki með
samvinnu við önnur sveitarfé-
„Ef við berum okkur saman við sveitarfélögin ann-
ars staðar á Norðurlöndum þá ráðstafa þau frá
56% til 75% opinberra útgjalda en íslensk sveitar-
félög ráðstafa 35%."
Aukin umræða og
fjölbreyttari verkefni
- Hverjar eru helstu ástæður þess að sveit- sveitarstjórnarmanna og alls almennings
arfélögunum hefur þó fækkað að þessu ^ft snl áhrif."
marki?
_________ lög?
„Það er rétt en sú samvinna
hefur víða reynst óskilvirk og ólýðræðisleg
þar sem ákvörðunarvaldið hefur færst til
stjórna ýmissa byggðasamlaga og sam-
starfsstofnana. Sveitarstjórnirnar hafa því í
6
<$>