Alþýðublaðið - 05.05.1924, Blaðsíða 2

Alþýðublaðið - 05.05.1924, Blaðsíða 2
á U»dir lerki van þ e kkín garinnar^ Þesa var getið einhvers staðar f deilugrein út af árásutn á einka- sölur ríkisins, að það væri und- arlega mikið skriíað um verzlun □ú á tfmum. Ef vel er að gætt, er þetta þó ekki svo uDdarlegt, eins og á stendur hér. Bæði er það, að atkoma íjölda manna er á marg- an hátt háð verzlunarskilyrðun- um, og hltt, að líklega eru ekki í neinu landi á hnettinum eins margir menn að tiitöiu, sem hafa eða hugsa sér að hata lífsupp- eidi af verzlunarstarfi. Enn ber eitt til: Vegna þessa síðasta hata margir hag af því, að verzlunarmálin séu sem öijós- ust, og gera sér því far um að þyrla upp moldviðri um þau, svo að huidara vérði um, hversu arðsins er aflað. Hér skal rakið dæmi þessa: íslendingar hafa iöngum unnað frelsi, og sú ást hefir magnást við aldalangt ófrelsi og áþján. Þess vegna hefir þeim, er héldu hugsjón frelsisins hátt, hvort sem var af heilindum eða hrekkvfsi, jafnan verlð bein braut að hjarta þjóðarinnár. Fésýslumönnum, glöggum á gróðafæri, hefir oftlega orðið matur úr minni veilu í þjóðar- skapferli en slfkri eindreginni vlðkvæmni fyrlr ainstakri hugsjón. Slfkir menn hafa því hér tamið sér. að hafa hátt um freisi og afla sér með þvi vinfengis hjá þjóðinni, meðan þeir komu sér fyrir tll góðrar aðstöðu um arð- nám at vinnu hennar. Þess vegna hafa orð eins og >frjáls viðskiftU, >frjáls verzlun<, >frjáls sam- keppnU um hríð verið hrópuð meira en nokkur önnur meðal burgeisalýðsins, tésýsiumanna og atvinnurekenda, en ef taka má mark á athötnum manna sem orðum þeirra, þá hafa þessi hróp verið af lltlum heillndum fram kölluð, þvf að i verJci Jiafa engir fariö jafnmjög i berh'ógg viö frjálsa verzlun og svlkið jafn- greypilega hugsjón hennar sem einmitt burg’eisW* Þetta skai r.ú sannað Frjáls verzlun (e. tres trada, þ. Freihandel) táknar hjá þeim, sem þekkingu hafa á málinu, — um það ber ölíum fræðidtum saman — ssma sem Jcvaðalaus verzlun. Krafan um hana er reist á því, að ef verzlunin sé lau3 við kvaðir, svo sem tolla á vör- urnar eða afgjöld af verzlunar- atvinnu, þá geta neytendur hverrar vöru fengið hana keypta sem næst söluverði framleiðenda, eða með öðrum orðum, áð mllli- liða kostnaður verðl sem minstur. Andstæða frjálsrar verzlunar er Jcvöðum lögð verzlun, sem aðal- Iega er tvenns konar: einokunár- verzlun elnstaklinga, sem þeir fá sérleyfi tll og greiða atgjald af, eða verziun með tollvörur. Dæmi slíkrar verzlunar eru t. d. lyfja- varzfunin hér f Iandi og hins vegar raunar ö!l verzlun hér, því að hér eru tollkvaðlr á öll- um vörum, sem íhaldsstjórnin nýja hefir enn þyngt að miklum mun. IrjáJs verzlun er eJc/ci til í þessu landi — ekki f þess orðs eiginlegu merkingu, og það eru burgeisarnir, sem hæst gala um >trjálsa vet zlun<. sem hafa drepið hagsjón hennar hér nuð toll- Iðgnm sínum. Sumir þekkingarlausir verzl- unarmála-gasprarar ruglahngtaki >trjátsrar verzlunar< saman vlð verzlun alt annars eðlis, sem sé verzlun í höndum einstaklinga í mótsetningu við þjóðnýtta verzl- un, rekna á kostnað rfkhins eða með samvinnusnlði, en þar horfir eins við. Einnig í því efni svíJcja burgeisar hugsjón frjálsrar verzlun- • ar. þvíaðlítinn hug^un^rskörung þarf til að sjá það, að á verzlun einstaklinga hvfllr miklu þyngri kvöð eðlisins vegna en á þjóð- nýttri verzlun. Þið er kostnaður sá, sem flýtur af órelðu og sklpu- lagsleysl, sem alt af tylgir vei zl- un einstaklinga eins og skuggi, og sá gíturlegi tllkostnaður, sem hin >frjáisa samkeppni< útheimtir í auglýsingar og vöruboðstóla og vörubjóða. Hvernig sem mállnu er velt, ef hv’. ð er um leið, sést, að burgeit.ur erti eindregnir, en dul búnir fjendur frjálsrar verzlunar ag beinir sviJcarar við hugsjón hennar, — at því, að þeir lát- aat fyigja henni tli þéss aö elgá | A fgreiðsla | H blaðsins er í AlþýðuhÚBÍnu, g g opin virka daga kl. 9 árd. til | « 8 síðd., sími 988. Auglýsingum u u sé skilað fyrir kl. 10 árdegis jl útkomudag blaðsins. — Sími je Sprentsmiðjunnap er 633. x MiwwfliwriwiwiwwiwiwHwiH f£já!p$rstöð hjúkrunattéiags- Ins >Líknar< er epin: Mánudaga . . . kl. 11—12 í. k Þriðjuéaga ... - 5—6, - Mlðvikudaga . . — 3—-4 a. - Fostudaga ... — 5— 6 e. -- Laugardaga . , — 3—4 - Ný bók. Maður frá Suður« TTmTTTfflíffffiTiTmTfflTffmmMTMnm PðBltðHlí* afgreiddar i síma 1269. hægra með að drepa hana með hátoilum og iölsuðum samkeppn- iskenningum. Hins vegar eiru jafn- aðarmenn einir verndarar frjálsr- ar verzlunar, þvf að þeir berjast gegn tollum, en fyrir Jcvaðalausri þjóðnýttri verzlun með rfkisrekstri á millirfkjavetzíun og samvinnu í innanrfkisverzlun. Frjáfs samkeppni —- vel á minst! Burgeisar þykjast vera mjög hrlrniraf frjálsri samktppni og vilja halda henni við, en — einnig hugsjón Jiennar svíJcja Jieir, því að hvarvetna þar, sem þelr sjá sér leik á borði, stofna þeir til samtaka til að útiiöka sam- keppni. Nýlega aunlýstu ailir kjötkaupmenn bæjarins sama verð á kjötvörum, œynduðu >hring< um verðið, girtu íyrir sarakeppnl. Þá þykj»st burgeisar og mót allnir einkasölu, þótt aiiir, ssrn 'yl*t hafa hugsuninni undir meglnreglu hinnar frjálsu samkeppni, viti, að hún er bundiö við það. að hinn steskastl berl einn sigur úr býtum i samkeppn- inni og nái þannig einkarétti, einokun (cr.onopol). Allir sem trúa á frjálsa samJceppni, hljóta þvf að hata. einoJcun að takmarJá. A!t g-spur burgeisa er þannig einbert moldviðri pert tU þess að drepa niður undlr yfirskott frelaisins þekkiugu á verzlun&r- málum méðai almennings;

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.