Morgunblaðið - 23.01.2012, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 23. JANÚAR 2012
HVAÐ GETUM
VIÐ LÆRT
AF DÖNUM?
Opinn fundur ASÍ um það hvernig
lækka má húsnæðisvexti heimilanna.
Allir velkomnir.
Ræðumenn: Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ
Peter Jayaswal, aðstoðarframkvæmdastjóri samtaka
húsnæðislánveitenda í Danmörku, fjallar um danska
húsnæðislánakerfið (erindi á ensku).
Pallborð: Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ
Sigurður Erlingsson, framkvæmdastjóri Íbúðalánasjóðs
Stefán Halldórsson, ráðgjafi Landssamtaka lífeyrissjóða í
húsnæðismálum.
Þóra Arnórsdóttir, fréttamaður er fundarstjóri og stýrir
umræðum í pallborði.
Morgunverðarfundur ASÍ um húsnæðislán
þriðjudaginn 24. janúar milli kl. 8 og 10 á Hilton Reykjavík Nordica
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
„Ávinningurinn af klösum er greini-
legur, og mælingar sýna að fyrirtæki
sem taka virkan þátt í klasastarfi eru
samkeppnishæfari. Klasamyndun er
þegar komin mjög vel á veg í mörgum
löndum og mörgum atvinnugeirum,
en það sem þarf
núna er að þróa
klasaformið
lengra: að láta
klasana þroskast
og styrkjast,“ seg-
ir dr. Gerd Meier
zu Köcker, aðstoð-
arforstjóri þýsku
VDI/VDE ný-
sköpunarmið-
stöðvarinnar í
Berlín. Hann verður fyrirlesari á mál-
þingi um klasa og klasastjórnun sem
Iceland Geothermal, íslenski jarð-
varmaklasinn, heldur á morgun
þriðjudag í samvinnu við Rannís og
Nýsköpunarmiðstöð Íslands.
Meira en bara fundir
En hvað er eiginlega klasi? „Klasi (e.
cluster) er svæðisbundinn samstarfs-
vettvangur fyrirtækja sem starfa á
sama sviði. Klasi er annað og meira
en t.d. hagsmunasamtök, sem halda
reglulega fundi og viðburði eða ger-
ast málsvarar greinarinnar út á við.
Um leið er klasi ekki samruni né
snýst hann um að samkeppnisaðilar
reki sameiginlegt félag. Klasi snýst
um virkt samstarf við afmörkuð verk-
efni sem geta verið t.d. að þróa vöru
eða þjónustu, eða greiða leiðina inn á
nýja markaði.“
Klasi þýðir ekki að fyrirtæki deili
öllum sínum gögnum og leynd-
armálum með samkeppnisaðilum, eða
að samstarf sé háð tilviljun. „Í klasa
þarf að eiga sér stað ákveðin mið-
stjórnun þar sem markmið eru sett
og verkefnum komið á laggirnar um
leið og byggðar eru brýr á milli þeirra
sem taka þátt í klasanum. Fyrirtæki
sem alla jafna þurfa að bítast um
sömu bitana eiga þá að geta unnið
friðsamlega saman að verkefnum
sem gagnast báðum. Ég gæti t.d.
ímyndað mér að í gegnum klasa gætu
tveir eða fleiri keppinautar á Íslandi
nýtt saman krafta sína til að brjóta
báðum fyrirtækjum leið inn á Evr-
ópska markaðinn. Þegar því mark-
miði er svo náð er hægt að losa um
tengslin á ný,“ útskýrir dr. Meier zu
Köcker. „Við sjáum t.d. í bílaiðn-
aðinum hvernig þetta gengur fyrir
sig. Þar hafa stórir aðilar bundist
böndum til að þróa nýja tækni. Þekk-
ing beggja og styrkleikar eru tvinn-
aðir saman, en þegar markinu er náð
hefst samkeppnin á ný.“
Er rétt að byrja
Klasi er ungt hugtak í stjórnunar- og
rekstrarfræðum. Þó klasar hafi á
sumum stöðum og tímabilum sprottið
upp af sjálfu sér, að segja má á nátt-
úrulegan hátt, þá er það ekki fyrr en
á 10. áratugnum að klasamyndun og
kostir klasans komast í hámæli með
riti hagfræðingsins Michael Porter,
The Competitive Advantage of Na-
tions. „Bara á síðustu 5 til 10 árum höf-
um við séð klasa spretta upp með miklu
hraði um allan heim, en það sem nú
þarf að gera er að þróa vinnubrögð
klasanna betur, gera þá sterkari og
virkja til fulls þá möguleika sem búa í
klasaforminu.“
Ekki er um það að ræða að hægt sé
að fylgja einhverri fullkominni for-
skrift um starfsaðferðir, samsetningu
og jafnvel fjölda klasa á hverju svæði
eða í hverjum geira. „Á Íslandi eru
starfræktir klasar fyrir sjávarútveg,
heilbrigðisgeira, ferðaþjónustu og jarð-
hitaiðnað, og ég er t.d. ekki svo viss um
að það þurfi fleiri klasa í svo smáu
landi. Margir klasar gera ekki endilega
meira gagn, og meira skiptir að hafa
fjölmennan hóp fyrirtækja innan hvers
klasa,“ segir dr. Meier zu Köcker. „Það
er heldur ekki hægt að líta til ákveð-
inna landa eða landsvæða til að fá hina
eina sönnu forskrift að starfsemi klasa.
Á hverjum stað virðist hægt að finna
margt sem vel er gert, og annað sem
má bæta. Stjórnvöld geta alltaf lagt sitt
af mörkum með því að fækka múrum,
en klasar geta þrifist og blómstrað við
alls kyns ytri aðstæður. Markmiðið á
hins vegar að vera sterkari og mark-
vissari stjórnun, og svo það að klasinn
verði eins konar alhliða þjónustuveita
fyrir jafnt stór, meðalstór og smá fyr-
irtæki. Bæði þarf þá að tryggja nægan
fjárhagslegan stuðning, en líka að leita
með virkum hætti að fróðleik og fyr-
irmyndum til að læra af.“
Hvert fara klasarnir nú?
 Klasaformið er að slíta barnsskónum og þarf að þroskast lengra  Engin
ein forskrift vísar veginn  Málþing um klasa og klasastjórnun á þriðjudag
Afl Lykillinn að árangri klasasamstarfs liggur í að sam-
tvinna krafta og þekkingu fyrirtækja í afmörkuðum
verkefnum. Klasar starfa hér á landi m.a. á sviði heil-
brigðisgeira og ferðaþjónustu. Íslenski jarðhitaklasinn
hóf að starfa að nokkrum afmörkuðum verkefnum um
mitt síðasta ár. Mynd úr safni tekin við Kleifarvatn.
Morgunblaðið/RAX
Dr. Gerd Meier zu
Köcker
Verkefnastarf íslenska jarðvarmaklasans Iceland Geothermal hefur
staðið yfir frá miðju síðasta ári. Stofnaðilar verkefnisins voru 20 talsins
árið 2010 en í dag koma 63 fyrirtæki og fagaðilar að klasanum. Ekki er
félagaform á klasasamstarfinu heldur er klasinn verkefnabundinn. Tíu
samstarfsverkefni voru skilgreind á vinnustofu klasaaðila og verður
unnið að þessum verkefnum frá júlí 2011 til desember 2012 þegar fram-
hald og form starfsins verður metið og endurskoðað.
Verkefnin tíu sem íslenski jarðvarmaklasinn starfar að eru: Fjölnýt-
ing, verkefnastjórnun jarðvarmaverkefna, boranir, vélbúnaður; þróun og
viðhald, nýliðun, alþjóðleg fagráðstefna árið 2013, starfsskilyrði, gagna-
öflun, samskipti við klasaaðila og fjármögnun jarðvarmaverkefna. Fag-
hópur var stofnaður utan um hvert verkefni og fagstjóri yfir hverjum
hópi, en ráðgjafarfyrirtækið Gekon annast klasastjórnunina.
Verkefnin vísa veginn
63 AÐILAR AÐ BAKI ÍSLENSKA JARÐHITAKLASANUM