Fréttir - Eyjafréttir - 29.01.1998, Page 12

12
Fréttir
Fimmtudagur 29. janúar 1998
Sjálfvirkt eldfjallaviðvörunarkerfi í Vestmannaeyjum:
Upplýsingarnar dreifast
vítt og breitt um Evrópu
Hörður Halldórsson tæknifræðingur og flxel Björnsson jarðeðlisfræðingur og
flrmann Höskuldsson forstöðumaður Náttúrustofu Suðurlands.
V
1
Nýi Lóðsinn er fyrsta stálskip sem smíðað er í Vestmannaeyjum.
Skipalyftan:
Nýr lóðs afhentur
Á Nýjahrauninu er verið að koma
upp mjög fullkomnum tækjabúnaði
sem ætlað er að nema allar hreyf-
ingar og breytingar í jarðskorpunni
er bent gætu til þess að eldgos væri
í aðsigi. Tækin eru sjálfvirk og
berast upplýsingar frá þeim í hús
Bæjarveitna og þaðan áfram til
Norrænu eldfjallastöðvarinnar í
Reykjavík og vítt og breitt um
Evrópu. Mörg lönd koma að
verkefninu og er það styrkt af
Evrópusambandinu.
Undirbúningur hefur staðið í á
annað ár og er tilgangurinn að þróa
kerfi sem sjálfvirkt vaktar eldfjöll.
„Þetta er liður í tilraunaverkefni og er
allur tækjabúnaðurinn greiddur af
Evrópusambandinu," segir Ármann
Höskuldsson, forstöðumaður Náttúru-
stofu Suðurlands sem er aðili að
verkefninu. „Tilgangurinn er að hanna
sjálfvirkt eldfjallavöktunarkerfi og er
þetta samstarfsverkefni rannsókna-
stöðva í Belgíu, Frakklandi, Spáni,
Þýskalandi, Ítalíu og Sviss. Hér heima
koma Norræna eldfjallastöðin, Bæjar-
veitur Vestmannaeyja og Náttúrustofa
Suðurlands að verkefninu."
Ármann segir að Vestmannaeyjar
hafi orðið fyrir valinu vegna aðstæðna
hér. „Hér eru þær einstaklega erfiðar
til mælinga með sjálfvirkum mæli-
tækjum. Er það ekki síst vegna þess að
hér er veðrasamt, stór veður eru
algeng og Heimaey er umlukt hafi
með tilheyrandi brimi. Allt kemur
þetta fram á mælitækjunum og þessi
áhrif þarf að greina frá öðru sem gæti
hugsanlega verið að gerast í jarðskorp-
unni."
Mælitækjunum er komið fyrir á
Nýjahrauninu á svæðinu þar sem
hraunhitaveitan var. Þeim er komið
fyrir í stórum sívalning sem er grafinn
í jörðu og út frá honum liggja nemar
og mælar; segulmælar, viðnáms-
mælar, skjálftamælar, þyngdarmælar
og vind- og hitamælar.
„Tækin kosta á annan tug milljóna
króna og það skal bent á að öll eru þau
mjög sérhæfð og nýtast engunt nema
jarðvísindamönnum. Eins eru tækin
mjög viðkvæm og þola illa hnjask.
Það eru því vinsamleg tilmæli til fólks
að takmarka óþarfa bílaumferð um
svæðið, láta tækin í friði og toga ekki
í rafmagnskapla sem það kann að
rekast á. Munum, að það er okkur
hagur að tækin séu í lagi."
Kerfið er tengt kerfi jarðhallamæla
sem eru í Stórhöfða og Ráðhúsinu.
Ennfremur eru mælar í borholunni í
Friðarhöfn sem mæla vatnsyfirborð
og efnabreytingar og hita á vatninu.
Hörður Halldórsson tæknifræðingur
og Axel Bjömsson jarðeðlisfræðingur
frá Norrænu eldfjallastöðinni hafa
unnið að uppsetningu tækjanna á
hrauninu og tölvubúnaðarins í húsi
Bæjarveitna sem tekur á móti
upplýsingunum og kemur þeim áleiðis
til Reykjavíkur og Briissel í Belgíu.
Þaðan fara gögn til hinna
Evrópulandanna sem taka þátt í
verkefninu og geta jarðvísindamenn í
þeim fylgst jafnvel með því sem hér
gerist eins og þeir á staðnum.
Ármann og Hörður segja að þó að
það þyki í fljótu bragði langsótt að
lönd eins og Belgía, Þýskaland,
Frakkland, Spánn og Sviss sjái sér hag
f að taka þátt í verkefninu sé það að
athuguðu máli mjög skiljanlegt. „Flest
eldfjöll sem eru hvað atkvæðamest í
dag eru á eyjum. Virk eldfjöll eru á
Azoreyjum og Kanaríeyjum sem
tilheyra Portúgal og Spáni. Þá eru í
Indlandshafi og Karabíska hafinu
nokkrar eldfjallaeyjar sem heyra undir
lönd í Evrópu. Á eynni Montserrat
hefur staðið yfir eldgos í um tvö ár og
er hún nánast komin í eyði. Heyrir hún
undir England og þar í grenndinni eru
eldfjallaeyjar sem tilheyra Frakklandi.
í Frakklandi sjálfu, Þýskalandi, Spáni,
á Ítalíu og á grískum eyjum er líka að
finna eldfjöll þannig að þessi lönd eru
að eiga við sömu öfl í náttúrunni og
við," segir Ármann.
Hörður segir að ef góð reynsla verði
af viðvörunarkerfinu hér verði það sett
upp víðar. „En við þurfum ekki að fá
upp eldgos til að sannprófa búnaðinn.
Það er svo margt annað sem við
mælurn sem kernur að notum. Og það
sem kannski skiptir mestu máli, er að
aðlaga búnaðinn aðstæðum eins og
hér, þar sem bæði vindur og haf geta
haft mikil áhrif," sagði Hörður að
lokum.
Nýtt hafnsögu- og björgunarskip
var afhent hafnarstjórn við hátíð-
lega athöfn laugardaginn 24. janúar
síðast liðinn.
Athöfnin fór fram í blíðskapar-
veðri að viðstöddu miklu fjölmenni.
Ólafur Friðriksson framkvæmdastjóri
Skipalyftunnar, sem hefur haft veg og
vanda af smíði skipsins, afhenti Sveini
R.Valgeirssyni formanni hafnarstjóm-
ar skipið, ásamt lyklum að því.
Sveinn flutti síðan stutt ávarp og
afhenti Ágústi Bergssyni skipstjóra
Lóðsins lyklana. Að því loknu gaf
Sigurgeir Ólafsson Vídó, fyrrum
hafnarstjóri, skipinu nafnið Lóðsinn
með því að brjóta kampavínsflösku á
stefni skipsins. Tókst það í annari
tilraun við mikinn fögnuð viðstaddra.
Jóna Hrönn Bolladóttir flutti
blessunarorð og óskaði áhöfn skipsins
velfamaðar í starfi og að hún mætti
sigla á guðs vegum.
Við þetta tækifæri voru aíhentar
gjafir sem Hafnarsjóði bámst til notk-
unar í Lóðsinum. Fulltrúi Kiwanis-
klúbbsins Helgafells, Guðmundur
Jóhannsson, afhenti miðunarstöð til
notkunar í Lóðsinum. Einnig afhenti
Bára Jóney Guðmundsóttir formaður
slysavamardeildarinnar Eykyndils
ávísun að upphæð ein milljón króna til
kaupa á björgunar- og sjúkratækjum
til notkunar í Lóðsinum.
Að athöfninni lokinni sigldi
Lóðsinn út á höfnina. Þar sigldu eldri
lóðsbátamir til móts við hann og
þeyttu skipslúðra sína. Þótti það
táknrænt að bjóða nýja Lóðsinn
velkominn á þann hátt. Nýi Lóðsinn
þakkaði svo fyrir sig með því að svara
kveðju þessari með eigin skipsíúðri.
Því næst var bmnadæla Lóðsins sett í
gang og gekk af þeim stút ein
kraftmikil buna yfir höfnina.
Að lokinni þessari sýningu renndi
Lóðsinn aftur að bryggju og gafst þá
gestum tækifæri til þess að skoða
skipið. Var ekki annað að sjá og
heyra en að allir hafi verið ánægðir
með skipið og það öryggi sem fylgir
því að hafa traust og öflugt björgunar-
og hafnsöguskip í Vestmannaeyjum.
Upphafi gossi
áhrifamikinn
Þess hefur verið minnst um helgina
að 25 ár voru frá upphafi Heima-
eyjargossins sem hófst þann 23.
janúar 1973.
Hápunkturinn var blysför á föstu-
dagskvöldið sem lauk með látlausri
athöfn á Básaskersbryggju.
Safnast var saman á þremur
stöðum í bænum og gengið að mótum
Hásteinsvegar og Heiðarvegar Jtaðan
sem var gengið niður að höfn. Áætlað
er að hátt í 2000 manns hafi verið í
göngunni og gengu þeir undir logum
tæpjega 800 kyndla.
Á Básaskersbryggju flutti séra
Bjami Karlsson hugvekju og Guðjón
Hjörleifsson bæjarstjóri flutti ávarp.
Tónlistarflutningur var í höndum
Lúðrasveitar Vestmannaeyja og Kórs
Landakirkju.
Upphafs gossins var einnig minnst
í Landakirkju og bærinn bauð ókeypis
aðgang að söfnum og sundlaug.