Fréttir - Eyjafréttir - 23.04.1998, Page 21

Fimmtudagur 23. apríl 1998
Fréttir
21
Ýmsar heimildir eru til um sumardaginn
fyrsta frá fyrri tímum en það er fyrst árið
1921 að hann heldur opinbera innreið í
Reykjavík en þá var hann eins og nú helgaður
börnunum og nefndur barnadagur. Þá var
talsvert gert til gamans og fljótlega tók hann
á sig þá mynd sem við þekkjum í dag, með
skrúðgöngum og ýmsum uppákomum.
Framan af öldinni var hann m.a. nefndur
barnadagur sem síðar breyttist í sumar-
daginn fyrsta.
..Til sveita á íslandi hefir sumardagurinn fyrsti
jafnan verið hinn mesti hátíðisdagur. Víða hefur
það tíðkast að fullorðna fólkið færi þá í útileika
við bömin, ef það hefir verið hægt vegna veðurs.
Eg minnist þess frá minni eigin æsku að eg
hlakkaði til þess dags einna mest af þessari
ástæðu. Nú bjóða böm þessa bæjar fullorðna
fólkinu að koma og horfa á leiki sina og þau
treysta því að hver einasti borgari þessa bæjar
leggi með gleði sinn litla skerf í þann sjóð sem
verja á til þess að hlynna að verja júníkali litlu
vorblómin sem vaxa skuggamegin hér mitt á
meðal vor.“
Þannig hljóðar hvatning til fólks um að taka
þátt í sumardeginum fyrsta í Reykjavík og eiga
þær jafn vel við í dag.
Það er fom siður að gefa sumargjafir á íslandi
og elstu dæmin er að finna frá árinu 1545. í
heimildum segir að fólk hafi gert sér dagamun í
mat og drykk á sumardaginn fyrsta og hús-
bændur gáfu hjúum sínum sumargjafir og hjón
gáfu hvort öðru og börnum sínum gjafir. í
Vestmannaeyjum og sennilega annars staðar við
Suðurströndina þótti sjálfsagt að skipseigandi
eða formaður byði hásetum sínum til veislu eftir
róður sem hafður var í styttra lagi.
Seinna var tekinn upp sá siður í
Vestmannaeyjum á sumardaginn fyrsta að hlutur
úr róðri þann dag kom í hlut eiginkvenna eða
unnusta sjómanna. Þetta átti einkum við
netabátana og var hægt um vik að fylgjast með
þessu.
Hvarvetna á landinu var eftir því tekið hvort
frost væri aðfaranótt sumardagsins fyrsta svo að
vetur og sumar frysu saman. Þótt menn legðu
mismikinn trúnað á, var slíkt með fáum
undantekningum talið góðs viti. Flestir væntu
þess að þá yrði gott undir bú, sem merkti að
nytin úr ánum yrði kostagóð og fitumikil. Aðrir
höfðu heyrtað mjólkin yrði mikil ef rigndi fyrstu
sumamótt en ekki að sama skapi kostagóð.
Sumir létu sér nægja að að huga að skæni á
pollum fyrsta sumarmorgun, en algengt var að
setja um kvöldið ílát með vatni undir bæjarvegg í
skjóli frá morgunsól, og vitja um eldsnemma.
Þetta var ýmist skjóla, dallur, skál, diskur,
undirskál eða skel sem sýnist einna algengast.
Að lokum má geta þess að sumardagurinn
fyrsti er einn af ellefu löggiltum fánadögum
fslenska lýðveldisins samkvæmt forsetaskipun
Sveins Bjömssonar frá 1944, sem Vigdís
Finnbogadóttir endumýjaði 1991.
Heimild: Saga daganna eftir Árna Björnsson.
Þeim var mikið niðri fyrir, börnunum á Rauðagerði. F.v. Karen Rut, Rryngeir, Guðný, Gunnar
RjörnogJónMarvin.
Börn ó Rauðagerði ræða um sumarið og fleiri þætti mannlífsins:
Það eru til blóm
í blómapottum
Það hefur verið vor í lofti
undanfarna daga, þó að
rigningin steypist úr lofti
þegar þetta er skrifað. í
leikskólanum Rauðagerði
eru börnin farin að hlakka
til sumarsins og í tilefni þess
spjallaði ég við nokkur
barnanna um vorið og
sumarkomuna. Þóaðsólin
hafl ekki skinið þennan dag
sem ég heimsótti
Rauðagerði, skein þó sólin í
andlitum barnanna og ekki
þvældist fyrir þeim að tjá sig
um sumarið og allt sem því
fylgir. Eg settist niður með
Helenu leikskólastjóra
Rauðagerðis, Gunnari Birni
Þorkelssyni, Jóni Marvin
Pálssyni, Guðnýju
Bernódusdóttur, Karen Rut
Gísladóttur og Bryngeir
Egilssyni en þau ætluðu að
segja mér sitthvað um
sumarið, lífið og tilveruna.
„Ég fer út að hjóla, “ segir Jón
Marvin. „Og ég er löngu hættur með
lítið hjól og þarf engin hjálparadekk."
Hin bömin taka undir það að hjól-
reiðar fylgi sumrinu. en Guðný segir
þó að hún hjóli með hjálparadekkjum.
Þau vita alveg að það má ekki hjóla á
götunni heldur bara í garðinum heima
hjá sér og kannski aðeins á
gangstéttinni.
„En af hverju erum við að tala við
kall,“ segir Jón Marvin og þykist
ekkert vita hvað er að ske. Hin bömin
hugsa líka málið og finnst allt í einu
skrýtið að einhver kall sé að tala við
þau og skrifa niður það sem þau
segja.
„Er ég ekki sumarlegur kall,“ spyr
ég-
Þau líta hvert á annað og segja jú
og ég lít þegar á mig sem ljúfan
vorboða, sem kemur með sumarið til
Vestmannaeyja.
„Heyrðu," segir Jón Marvin. „Val-
ur á ekkert hjól, en ég ætla að gefa
honum hjól, þegar hann verður
þriggja ára.“
„Hvað er hann gamall núna?“
„Ég veit það ekki. Kannski eins,
eða tveggja. Hvað er hann gamall,“
spyr hann hina krakkana.
„Ég held hann sé eins,“ segir
Gunnar Bjöm og hin taka undir það.
„Þú ert með sítt hár,“ segir Guðný
allt í einu og brosir sínu blíðasta.
. Jír það nokkuð of sítt,“ segi ég.
„Nei, nei. Ég held að það sé alveg
mátulegt," segir Guðný og bætir við,
„af hverju ertu að skrifa?"
Ég hef það á tilfmningunni að ég sé
að missa spjallið út af fyrirhugaðri
braut, þegar þau fara að tala um síma-
númer. ,,Ég kann alveg símanúmerið
heima hjá mér,“ segir Jón Marvin.
„Ég kann mitt líka,“ segir Gunnar
Bjöm. ,JVlamma skrifaði það á blað
og þá lærði ég það utan að.“ Svo
verður heilmikil umræða um að-
skiljanleg símanúmer og hvemig þau
vom lærð og hvernig best væri að
læra þau og það væri gott að vita
símanúmerið heima hjá sér.
Eiginlega bráðnauðsynlegt.
Ég og Helena reynum að snúa
spjallinu að sumrinu á ný og það
gengur liðlega. Það eru Jón Marvin.
Gunnar Bjöm og Guðný sem leggja
mest til málanna en sem komið er.
Bryngeir og Karen eru heldur hlé-
drægari eða virðast vera um annað að
hugsa en einhvem kall með
skrifblokk.
„Maður er miklu meira úti á
sumrin," segir Jón Marvin. Veturinn
er svo kaldur og mikill snjór. Það er
samt gaman í snjónum."
,£g rúllaði mér í garðinum, “ segir
Guðný.
,,Ég var veikur í 11 daga,“ segir Jón
Marvin.
„Heyrðu viltu skrifa að ég ætli að
fara í afmæli á eftir til vinkonu
minnar," segir Guðný.
„í sumar ætla ég að fara í fótbolta
og fótboltaskóla," segir Jón Marvin.
„Með pabba mínum. Við ætlum líka
á völlinn. Stóm krakkamir verða ekki
með okkur, en stelpumar vinna alltaf.
Þær eru stórar."
„Þær eru örugglega hundrað og
eins árs, eða tuttugu og eins, eða
nítján,“ segir Guðný.
„Hvað ætlar þú að gera á
vellinum?“
„Auðvitað horfa á fótboltann og
hrópa: Áfram ÍBV,“ segir hann bæði
undrandi og hneykslaður.
„Ég fer líka í fótboltaskólann í
sumar,“ bætir Gunnar Bjöm við.
„En ætlið þið eitthvað að fara í
ferðalög í sumar?
„Ég hef farið til Noregs," segir
Guðný og Jón Marvin bætir við að
hann hafi farið til Mæjorka og þar
hafi hann séð póníhest, sem hann
segir að sé lítill hestur um leið og
hann gefur stærðina á honum til
kynna með því að mynda meters bil á
milli fram réttra handanna.
„En hvar eru öll blómin og
gróðurinn núna“?
.JBlómin deyja á haustin," segir Jón
Marvin, en Gunnar Bjöm segir að það
séu til blóm í blómapottum.
„Það var einu sinni kanína, sem át
páskaliljur," bætir hann við.
„Ég sá einu sinni gæs sem var með
grænt band á fætinum. Það vom allar
gæsimar með grænt band á fótunum.
Það er gaman hjá gæsunum," segir
Guðný.
„Það var gæs sem slapp út. Hún
skreið undir girðinguna,'1 segir Jón
Marvin.
„Af hverju flaug hún ekki yfir“?
„Sko ég sá þetta kannski ekki
alveg, en þegar ég leit allt í einu við
þá var hún bara komin yfir
girðinguna."
Að þessum orðum töluðum var
Bryngeir búinn að fá nóg og fór úr
samkvæminu og ekki laust við að
Karen geispaði.
„Kunniði ekki einhverja sumar-
sögu?“
Allir segja jú, en enginn vill segja
sögu, þar til Guðný segir:
,Einu sinni var lítill kall með sítt hár.“
og svo fer hún að hlæja og sagan
verður ekki lengri.
„Við leikum okkur saman," segir
Gunnar Bjöm og bendir á Jón Mar-
vin. „Við eigum heima rétt hjá hvor
öðmm og spilum fótbolta."
„Hvert fer sumarið á veturna?“
„Það fer til heitu landanna," segja
öll í kór.
„Já ég held að það fari til útlanda,"
segir Guðný. Svo telja þau upp fullt
af löndum, Danmörk, Italía, Portú-
gal... og það er ljóst að þau eru vel að
sér í landafræðinni.
„Svo þarf veturinn að koma aftur,
vegna þess að við eigum snjóþotur.“
segir Gunnar Bjöm.
„En hvernig fer sumarið til út-
landa?“
„Það bara gufar upp, og veturinn
kemur niður í staðinn" segir Gunnar
Bjöm.
„Nei, það fer með þotu,“ segir Jón
Marvin.
„Kannski labbar það bara,“ segir
Guðný.
„En hvernig er sumarið á litinn?“
,Það er blátt," segja Gunnar Bjöm,
Jón Marvin og Guðný. „Eins og
himininn og skýin, og allt verður eins
og það á vera,“ bætir Guðný við.
,Nei, það er gult,“ segir Karen Rut
og Ijómar öll og ég hugsaði með mér
að ég hefði unnið mikinn sigur, með
því að fá hana til að segja eitthvað.
,En hvað verður um skýin þegar sólin
skín?“
,Þau færast bara frá,“ segja þau.
„En hver stjórnar þessu öllu,“ segi
ég-
„Guð,“ segja þau. „Og hann er á
himnninum. Það er nóg pláss fyrir
hann þar og þeir sem deyja verða
englar.“
Að lokum spyr ég þau hvort þau
kunni ekki eitthvert sumarlag. Það
stóð ekki á því og þau byrjuðu að
syngja: „Sól, sól skín á mig, ský, ský
burt með þig“. Ég kvaddi, þakkaði
fyrir mig og gekk út í rigninguna og
vonaði að söngur bamanna myndi
flýta fyrir uppstyttu.