Vesturland - 23.10.2014, Blaðsíða 8

8 23. Október 2014
„Losun flúors langt undir
viðmiðunarmörkum“
- segir m.a. í svari Norðuráls á Grundartanga við bréfi Umhverfisvaktarinnar
Í júlímánuði sendi Umhverfis-vaktin við Hvalfjörð opið bréf með 10 spurningum til Norðuráls
á Grundartanga. Bréfið birtist í VEST-
URLANDI. Í svari Norðuráls við bréfi
Umhverfisvaktarinnar segir m.a. að
Umhverfisvaktarinnar við Hvalfjörð
velti fyrir sér kynningu Norðuráls á
góðum árangri í umhverfismálum og
hvort það sé rétt að álverið á Grundar-
tanga sé á heimsmælikvarða. Svarið
við þessari spurningu er já, álverið á
Grundartanga er á heimsmælikvarða,
það eigi við um umhverfismál og það
eigi einnig við um öryggismál, gæði
framleiðslu og rekstur álversins al-
mennt. Þessi góði árangur sé hvorki
sjálfgefinn né tilviljun. Hann hafi náðst
með þjálfuðu og góðu starfsfólki, mark-
vissum vinnuferlum, fjárfestingum í
búnaði og hópi íslenskra sérfræðinga
á sviði álframleiðslu sem hafa vakið
alþjóðlega athygli fyrir árangur sinn.
„Starfsfólk Norðuráls er stolt af þeim
góða árangri sem hefur náðst í um-
hverfismálum á Grundartanga,“ segir
í svari Norðuráls. „Hann er staðfestur
í niðurstöðum umhverfisvöktunar og
græns bókhalds sem sýnir að áhrif
Norðuráls á lífríkið eru óveruleg og
losun efna er vel innan settra marka.“
Spurningar Umhverfis-
vaktarinnar við Hvalfjörð
og svör Norðuráls
- Er frammistaða Norðuráls á
heimsmælikvarða ef iðjuverið þarf
heimild til að losa ríflega 40% meira af
flúor á hvert tonn áls heldur en Alcoa
Fjarðaál?
„Álver Norðuráls á Grundartanga
fylgir reglugerðum og ákvæðum í
starfsleyfi sem sett eru af Umhverfis-
stofnun. Við útgáfu starfsleyfis er stuðst
við lög og reglur og einnig aðstæður á
hverjum stað. Hvorki Norðurál né sam-
bærileg fyrirtæki ákvarða sjálf heim-
ildir eða viðmiðunarmörk. Reynslan
sýnir að Norðurál hefur staðist vel öll
skilyrði sem sett hafa verið og t.d. er
losun flúors á síðasta ári langt undir
leyfilegum mörkum í starfsleyfi.“
- Finnst Norðuráli rétt að miða „ár-
angur“ sinn við s.l. ár þar sem veður-
skilyrði voru allt önnur en árin á undan
og flúor rigndi jafnt og þétt af gróðri?
„Hér gætir þess misskilnings að veð-
urfar hafi áhrif á losun. Það er ekki rétt.
Myndin, sem vísað er til, sýnir hvað ál-
verið losar af flúor við framleiðslu sína.
Veðurfar hefur engin áhrif á það. Veð-
urfar hefur hins vegar augljóslega áhrif
á dreifingu útblásturs. Ítarlega er fjallað
um það á hverju ári í umhverfisvöktun-
arskýrslum fyrir Grundartangasvæðið.
Eins og áður sagði hafa þær staðfest að
frá upphafi starfsemi Norðuráls, árið
1998, hafa engin neikvæð áhrif fundist
á lífríki svæðisins.
Eins og sést er losun flúors langt
undir viðmiðunarmörkum. Einnig að
losun á hvert framleitt tonn af áli hefur
minnkað verulega. Þetta er eftirtektar-
verður árangur og reyndar svo góður
að þrátt fyrir að álverið á Grundartanga
framleiði nú nærri 30 þúsund tonnum
meira af áli á ári en fyrir nokkrum
árum síðan þá er heildarlosun flúors
minni. Ekkert bendir til annars en að
svo verði áfram við frekari framleiðslu-
aukningu.“
Á annað þúsund fjár á
svæðinu hefur verið rann-
sakað
- Finnst forsvarsmönnum Norðuráls það
óveruleg umhverfisáhrif að á meirihluta
vöktunarbæja skuli ár eftir ár mælast
svo hátt flúor í kjálkum sauðfjár að
hætta sé á tannskemmdum og að tann-
skemmdir hafi orðið í sauðfé nú þegar?
„Bein og tennur í á annað þúsund
fjár á svæðinu hafa verið rannsökuð
og dýralæknar hafa skoðað mun fleiri
ær með reglubundnu eftirliti. Í þeim
rannsóknum hafa aldrei fundist dæmi
um neikvæð áhrif flúors á fé eða aðrar
skepnur. Engar tannskemmdir, engar
beinskemmdir né önnur neikvæð áhrif,
sem tengja má við starfsemi Norður-
áls með nokkrum hætti. Samkvæmt
Sigurði Sigurðarsyni dýralækni hefur
tannheilsa sauðfjár í Hvalfirði lengi
verið frekar léleg. Sú heilsufarssaga
hefst löngu fyrir iðnaðaruppbyggingu
í firðinum. Því er ekki óþekkt að blettir
sjáist á tönnum. Ef grunsemdir um
áhrif flúors á tennur hafa verið til-
kynntar, hefur Norðurál ávallt farið
fram á að slíkt sé skoðað frekar og
dýralæknar hafa farið á staðinn. Í þeim
skoðunum hafa aldrei fundist merki
þess að um áhrif af flúor sé að ræða.“
- Í ljósi þess að austlægar vindáttir ríkja
á svæðinu: Finnst forsvarsmönnum
Norðuráls það óveruleg umhverfisáhrif
að afföll sauðfjár vestan við iðjuverið
skuli vera marktækt meiri og frjósemi
minni heldur en í öðru sauðfé?
„Hér er vísað til meistararitgerðar
Gyðu Björnsdóttur, stjórnarmanns í
Umhverfisvaktinni. Engin ástæða er
í sjálfu sér til að efast um þá niður-
stöðu Gyðu að frjósemi sé lægri og af-
föll meiri á svæðinu. Hins vegar sýnir
skýrslan að nánast engar líkur eru á
því að þetta sé vegna mengunar frá
Grundartanga.
Í ritgerðinni er veigamikil ástæða
aukinna affalla tilgreind. Á bls. 40 í
ritgerðinni er vísað í viðtal við bónda
á því svæði sem um er rætt. Þar segir:
„Í viðtalinu leggur hann áherslu á að
ýmsir sjúkdómar sem hann nefnir,
s.s. hósti og kregða, liðbólga, vörtur
í munnvikum og svöðusár á klaufum
hafi borist á bæinn með fé sem hann
hafi keypt. Hann hefur misst um 14,3%
af fé á bænum á síðastliðnu ári (nóv.
2012 - des. 2013) en nefnir að það sé
einsdæmi að svo margt fé hafi drep-
ist á einu ári.“ Ljóst er að umræddir
sjúkdómar hafa ekkert með flúor eða
mengun að gera. Á bls. 44 er fjallað um
lægri frjósemi fjár á þessu sama svæði.
Þar kemur fram miðað við fyrirliggj-
andi rannsóknir sé ekkert sem bendi
til þess að lægri frjósemi á svæðinu sé
vegna flúors. Orðrétt segir: „Ólíklegt
er að sauðfé í nágrenni iðjuveranna
á Grundartanga fái fóður sem inni-
heldur flúor í því magni sem NRC
tilgreinir að þurfi til þess að hafa áhrif
á frjósemi.“ Sérfræðingar Norðuráls
benda á að ekki sé ólíklegt að sjúk-
dómar í aðfluttu fé (sbr. tilvitnun hér
að framan) séu megin ástæða þessara
frávika. Þá er ánægjulegt að lesa það
úr ritgerð Gyðu að bændur í Hvalfirði
eru almennt ánægðari með heilsufar
sauðfjár síns en bændur fjær Grundar-
tanga. Þetta kemur skýrt fram á bls.
43 í ritgerðinni: „Niðurstöður spurn-
ingakönnunarinnar benda til þess að
bændur séu almennt ánægðir með
heilsufar sauðfjár á bæjum sínum . . .
. . Þá eru marktækt fleiri bændur nær
iðjuverunum á Grundartanga sem telja
heilsufar mjög gott eða frekar gott en
fjær.“
Áhrif flúors á búfénað ver-
ið rannsökuð í tugi ára
- Finnst Norðuráli það æskileg staða,
að áhrif langtíma flúorálags á kindur
og hross skuli ekki þekkt, en leyfilegt
útsleppi flúors byggt á áætluðu þoli
dýranna?
„Áhrif flúors á búfénað hafa verið
rannsökuð í tugi ára og eru vel þekkt.
Á grundvelli þeirra rannsókna hafa
viðmið um magn flúors í fóðri verið
sett. Á Íslandi er alla jafna miðað við
evrópsk viðmið sem eru 30 µg F/g[1].
Viðmið í Bandaríkjunum fyrir fóður
eru að fyrir 12 mánaða tímabil á flúor
að vera innan við 30-35 µg F/g, með-
altal hvaða tveggja mánaða tímabils
sem er má ekki fara yfir 60 µg F/g og
meðaltal hvaða eins mánaðar tímabils
sem er má ekki fara yfir 80 µg F/g. Í
vöktunarskýrslum Norðuráls sést að
styrkur flúors í grasi utan þynningar-
svæðis á Grundartanga hefur aldrei
mælst yfir 30 µg F/g, allt frá upphafi
mælinga árið 1997. Hæsta gildi mæl-
inga í grasi á síðasta ári var 7,9 µg F/g
í Fannahlíð, sem er við mörk þynn-
ingarsvæðis á Grundartanga.
- Skýrslur sýna að heysýni voru ekki
flúormæld fyrr en sex árum eftir meng-
unarslysið í álveri Norðuráls 2006.
Hverju sætir það?
„Þessi fullyrðing er ekki rétt.
Þann 24. ágúst 2006 fór rafmagn af
einu hreinsivirki Norðuráls í um 20
klukkustundir. Atvikið var tilkynnt
viðkomandi yfirvöldum. Stuttu síðar,
í september 2006, voru tekin sýni á 5
bæjum utan þynningarsvæðis. Hæsta
gildi flúors í grasi mældist í Fannahlíð,
15 µg F/g sem er um 50% undir við-
miðunarmörkum. Fylgst hefur verið
með gróðri á svæðinu á hverju ári frá
1997. Þar á meðal hefur verið fylgst
með magni flúors í grasi. Grassýni eru
tekin nærri túnum en ekki á ræktuðum
túnum eða úr heyi af þeim. Fyrir því
er sú einfalda ástæða að á tún eru
bornar ýmsar tegundir af áburði. Ef
sýnin væru tekin af túnum eða úr heyi
myndu áhrif áburðargjafar blandast
við áhrif af útblæstri iðjuvera. Áburður
getur innihaldið ýmis efni, þar á meðal
bæði brennistein og flúor.“
- Norðurál hefur á hendi umsýslan
vöktunar vegna eigin mengunar. Telur
Norðurál, í ljósi beinna fjárhagslegra
og viðskiptalegra tengsla fyrirtækisins
við rannsakendur, Umhverfisstofnun
og höfunda vöktunarskýrslna, trúverð-
ugleika mengunarmælinga nægilegan?
„Álver Norðuráls á Grundartanga
fylgir reglugerðum og ákvæðum
í starfsleyfi sem sett eru af Um-
hverfisstofnun. Hvorki Norðurál né
sambærileg fyrirtæki ákvarða sjálf
heimildir eða viðmiðunarmörk. Það
sama á við um vöktun svæðisins. Lög
og reglur segja til um að fyrirtækin
skuli láta gera ákveðnar mælingar,
greiningar og skýrslur. Frá því Norð-
urál hóf rekstur á Grundartanga árið
1998 hefur farið fram ítarleg vöktun
á áhrifum álversins á umhverfi sitt.
Vöktunin felur í sér rannsóknir og
eftirlit með 59 mæliþáttum í og við
Hvalfjörð, s.s. loftgæðum, veðri, úr-
komu, ferskvatni, kræklingi, sjávar-
seti, grasi, laufi, barri, heyi, sauðfé og
hrossum. Rannsóknirnar eru gerðar
af Nýsköpunarmiðstöð Íslands, Há-
Álver Norðuráls á Grundar-
tanga fylgir reglugerðum
og ákvæðum í starfsleyfi
sem sett eru af Umhverfis-
stofnun. Hvorki Norðurál
né sambærileg fyrirtæki
ákvarða sjálf heimildir eða
viðmiðunarmörk. Það sama
á við um vöktun svæðisins.
Lög og reglur segja til um
að fyrirtækin skuli láta gera
ákveðnar mælingar, grein-
ingar og skýrslur.
Norðurál á Grundartanga.