Reykjavík - 20.10.2012, Blaðsíða 8

8 20. október 2012
Látum ljós okkar skína
Núna þegar skammdegið grúfir yfir er rétt að huga að því hvernig við getum
best séð hvert annað í umferðinni.
Það á ekki síst við um hjólreiða-
menn, en þeim hefur fjölgað um-
talsvert á undanförnum misserum.
Þeir deila meðal annars víða göngu-
stígum með gangandi fólki og því er
mikilvægt að þeir séu sýnilegir. Um-
ferðarstofa hefur þess vegna ákveðið
í samstarfi við söluaðila reiðhjóla
og tryggingafélög og í samráði við
Landssamtök hjólreiðamanna að
hvetja til ljósanotkunar.
Markmiðið er að allir hjól-
reiðamenn séu með ljós á hjólum
sínum. Til að auðvelda þetta hafa
flestir söluaðilar veitt afslátt á bilinu
15 – 25% af ljósum fyrir reiðhjól
undanfarna daga. Jafnframt hyggjast
tryggingafélög gefa hópi hjólreiða-
manna ljós til að auka sýnileika
þeirra og öryggi. Þess má geta að
lögregla er þessa dagana einnig með
sérstakt eftirlit með ljósabúnaði
ökutækja.
Vonandi eykur þetta ágæta fram-
tak verslana og tryggingarfélaga
líkur á að hjólreiðamenn eignist
góð ljós í þágu öryggis. Þess skal
að lokum getið að um gerð og búnað
reiðhjóla gilda eftirfarandi reglur:
Reiðhjól skal búið rauðu þrí-
hliða glitmerki að aftan og hvítu að
framan. Á báðum hliðum fótstigs
skulu vera hvít eða gul glitmerki.
Gul eða hvít glitmerki skulu vera í
teinum hjólsins.
Reiðhjól sem notað er í myrkri
eða skertu skyggni skal búið ljóskeri
að framan sem lýsir hvítu eða gulu
ljósi og ljóskeri að aftan sem lýsir
rauðu ljósi. Ljóskerin skulu vera fest
við hjólið.
Ljóskerið að framan skal lýsa
nægilega vel án þess að valda glýju.
Það liggur í augum uppi, að miklu
máli skiptir að menn sjáist sem eru
á ferð í skammdeginu. Þau ljós sem
seld eru kosta yfirleitt ekki mikið
og það ætti að vera auðvelt fyrir
alla hjólreiðamenn að eignast ljós.
Með því stórauka þeir öryggi sitt
og þeirra sem á vegi þeirra verða.
Opið bréf til skipulagsstofnunar
Er knýjandi nauðsyn að byggður
verði nýr Landspítali fyrir árið 2020?
Hver er mannfjöldi íslensku þjóðarinnar?
Hvert er flatarmál Landspít-alans samtals þ.e.a.s. Landspítala, Borgarspítal-
ans, Landakotspítalans, Kleppspítalans,
Barnageðdeildarinnar við Dalbraut,
Vífilstaðaspítalans, spítalans í Hafnarf-
irði sem stendur ónotaður og svo fram-
vegis, þar fyrir utan má nefna spítala
sem ekki tilheyra Landspítalanum eins
og t.d. Akureyrarspítala, spítalana á Ísa-
firði og í Vestmannaeyjum og margar
fleiri stofnanir um allt land sem þjónað
hafa íslensku þjóðinni vel og lengi.
Hvert skyldi vera flatarmál íveruher-
bergjanna (skrifstofuherbergja) sem
tilheyra Landspítalanum, herbergja þar
sem skjólstæðingar Landspítalans stíga
yfirleitt ekki fæti inn fyrir dyr? Ég hef
talið þau mörg, meira að segja um 500
talsins (fimm hundruð talsins), og í
þeirri tölu er ekki „skrifstofubáknið“
sem stendur á horni Egilsgötu og Ei-
ríksgötu.
Hvað eru margir skjólstæðingar
(sjúklingar) inniliggjandi á Landspít-
alanum öllum, á hverjum sólarhring?
Athuga skal að þjóðin telur aðeins rúm-
lega 300 þúsund manns. Eftir mínum
heimildum er sjúklingafjöldinn á
hverjum sólarhring um 500 manns til
um 700 manns á hverjum sólarhring í
öllum húsunum sem tilheyra Landspít-
alanum.
Starfsamannafjöldinn er heldur
meiri en sjúklingarnir, þ.e.a.s. á virkum
dögum frá kl. 09:00 til kl. 15:00 jafn-
vel til kl. 16:00 vinna um 1500 manns
til um 2200 manns á hverjum virkum
degi. En eftir um kl. 16:00 vinna langt
undir 1000 manns og eins er það um
helgar. Inni í þessari talningu er að
öllum líkindum ekki meðtalið það fólk
sem vinnur í eldhúsi og við ræstingar,
vegna þess að það eru einkarekin fyrir-
tæki sem sjá um að útvega mannskap,
sem sér um matseld og ræstingar.
Nágrannalöndin okkar nota hús-
eignir sem eru um 100 ára gamlar fyrir
sína sjúklinga án þess að skammast
sín, og einnig nota þeir herbergi sem
í eru fleiri en þrjú sjúkrarúm. Ég get
nefnt sem dæmi hið þekkta og frábæra
sjúkrahús Bispebjerg í Kaupmanna-
höfn, þar sem eiginmaður minn var
sjúklingur á fjórðu viku og naut þar
alls ekki síðri þjónustu heldur en eftir
að hann var fluttur á Lsp. í Fossvogi.
Bispebjerg hospital er mjög stórt
sjúkrahús, elstu byggingarnar eru
eru frá árinu 1913 en síðan hafa verið
byggðar margar byggingar stórar og
smáar fyrir mörg þúsund sjúklinga, ég
álít að það svæði sem þessar byggingar
standa á sé álíka stórt í þvermáli, eins
og vegalengdin er á milli Lsp. við
Hringbraut og Lsp. við Fossvog, sem
er um 2 km. Við Íslendingar gerum
mikið úr um hvað það sé langt á milli
þessara tveggja spítala – hvað skyldu
Danir segja við því?
Hefur t.d. verið send ábyrg nefnd til
Norðurlandanna til að skoða sjúkrahús
í þessum löndum og fá haldgóðar
upplýsingar um eðlilegar og góðar
sjúkrahúsbyggingar? Eitt er víst að eins
manns herbergi eru ekki yfirgnæfandi
á sjúkrahúsum á Norðurlöndum og alls
ekki 17 fermetra einbýli eins og við
Íslendingar viljum endilega byggja fyrir
hvern og einn sjúkling. Mest áríðandi
fyrir sjúklinga er gott starfsfólk og gott
andrúmsloft á hverri stofnun, auk þess
þarf viðhald stofnana að vera gott og
nauðsynlegur búnaður og tæki sem
bestur þykir á hverjum tíma.
Virðingarfyllst
Eva Thorstensen, hjúkrunarfræðingur
Höfundur er
sigurður Helgason,
sérfræðingur á Umferðarstofu
Reykpúandi grannar
Mikið er leitað til Hús-eigendafélagsins vegna reykinga í fjölbýlishúsum;
á svölum, í sameign, á lóð og í íbúðum.
Upp á síðkastið hafa raðhúsa-og ein-
býlishússeigendur bæst í hópinn.
Þolendur spyrja: Er réttur reykinga-
fólks til að skaða heilsu fólks ríkari en
réttur þeirra sem lifa vilja reyklausu
lífi? Rýra skefjalausar reykingar á
svölum og í íbúðum verðmæti annarra
íbúða og er skylt að greina væntan-
legum kaupendum frá því?
Skaðsemi. Umburðarlyndi.
Hvar eiga vondir að vera?
Athafnafrelsi fólks er yfirleitt reglan svo
lengi sem það veldur öðru fólki ekki
ama, óþægindum og tjóni. Fólk má
yfirleitt gera það sem það vill meðan
það er öðrum að meina- og bagalausu.
Þessu frelsi til athafna og æðis er settar
skorður þegar það bitnar á öðru fólki.
Menn hafa nokkuð rúmar heimildir
til að skaða sjálfa sig með óhollustu en
þegar þeir stefna öðru fólki í voða segir
löggjafinn: „hingað og ekki lengra“.
Reykingar eru ekki bara til óþæginda og
ama fyrir þá sem eru í námunda, heldur
líka heilsuvá. Heilbrigðissjónarmið eru
ofan á og ríkjandi en reykinganautnin
og umburðarlyndi víkjandi þegar að
reykingum kemur. Reykingar eru á
hröðu undanhaldi og reykingarfólk
hefur hrökklast út á svalir, tröppur og
undir gafla, þar sem það hímir, veður-
barið, kinnfiskasogið og sakbitið. Þetta
minnir á söguna af Guðmundi biskupi
góða þegar hann blessaði bjargið en lét
hluta þess vera heiðið áfram því „ein-
hvers staðar verða vondir að vera“.
Fjöleignarhúsalög.
Tóbaksvarnarlög.
Það eru engin bein ákvæði í fjöl-
eignarhúsalögunum um reykingar.
Í þeim er almennt boðið að íbúar
skuli gæta þess að valda sambýlisfólki
sínu ekki óþarfa ama og óþægindum.
Reykingar falla undir það eins og
aðrar mannlegar athafnir og ósiðir.
Þegar reykingar og skorður við
þeim eru settar verður að hafa að
leiðarljósi það yfirlýsta markmið
tóbaksvarnarlaga að virða skuli þann
rétt fólks að þurfa ekki að anda að
sér lofti sem er mengað tóbaksreyk.
Húsfélag getur enn sem komið er
tæplega, nema með samþykki allra,
lagt blátt bann við reykingum í hús-
inu, þ.e. í íbúðum, á svölum og á lóð.
Eignarréttarsjónarmið heimila varla
svo víðtækt inngrip í eignarréttinn.
En réttarþróun er hröð og umburðar-
lyndi gagnvart reykingum er á hröðu
undanhaldi. Þótt íbúar séu óvenju
viðkvæmir fyrir reyk og ólykt, þá eiga
þeir ekki kröfu á því að aðrir taki
sérstakt tillit til slíkrar viðkvæmni
og dragi af sér eftir því.
Sameign.
Í tóbaksvarnarlögum frá 2002 er lagt
bann við reykingum í sameiginlegu
húsrými fjöleignarhúsa en ósagt er
látið um reykingar á sameiginlegri
lóð. Það er vafasamt hvort húsfélag
hefur vald til að banna reykingar
á lóð. Hvað húsfélag má og getur í
þessu efni fer eftir tíðarhættinum og
er líklegt að slíkt bann teljist sjálfsagt
innan tíðar. Þróunin er í þá áttina og
hún er hröð.
Svalir.
Húsfélag getur sett svalareykingum
skorður í húsreglum og samþykktum
en hafa verður hugfast að svalir eru að
sínu leyti í séreign og að vald húsfélags
til að setja reglur um hagnýtingu sér-
eignar eru miklu þrengri en þegar um
sameign er að tefla. Þá reynir á friðhelgi
séreignaréttarins og öll þau ósköp. Hér
er sama upp á teningnum um hraðbyr
almenningsálits og lagaþróunar til höf-
uðs reykingum. Það hafa komið upp
hrikaleg tilvik um svo stórfelldar og
tillitslausar reykingar á svölum íbúða
að óbærilegt hefur verið fyrir granna. Í
slíkum tilvikum er húsfélagi rétt og skylt
af sjálfsdáðum eða að kröfu þolenda að
leggja bann við reykingum eða setja
þeim takmarkanir. Ef reykingarfólkið
lætur ekki segjast má hugsanlega í
grófum tilvikum krefjast þess að reyk-
dólgarnir flytji og selji íbúð sína.
Reykingar í íbúðum.
Eigandi má gera það í sinni eign sem er
venjulegt og eðlilegt og grannar verða
að sætta sig við það. Við mat á því
hvort menn fara yfir strikið og valda
nágranna sínum ónæði, ama og röskun
umfram það sem hann verður að þola
og venjulegt er, verður að horfa til þess
sem almennt viðgengst og tíðarandinn
telur við hæfi á hverjum tíma.
Ekki er útilokað að skefjalausar reyk-
ingar í íbúð valdi slíkum óþægindum að
húsfélagið eða einstakir íbúðareigendur
geti á grundvelli fjöleignarhúsalaganna
og þeirrar meginreglu tóbaksvarnarlaga
að menn eigi ekki að þurfa að anda að
sér tóbaksmenguðu lofti, gripið til laga-
legra úrræða gagnvart slíkum ófögnuði.
Verðrýrnun. Sölutregða.
Ef ástandið er hrikalegt og engin betrun
í augsýn þá liggur í augum uppi að
íbúðir í húsinu eru ekki eins verðmætar
og lystugar og ella. Það er augljóst að
einhverjir kaupendur hrökkva frá og
aðrir bjóða lægra. Seljanda ber að upp-
lýsa um allt sem máli getur skipt fyrir
kaupanda um það hvort hann kaupir
og fyrir hvaða verð. Svona nokkuð er
þess eðlis að upplýsa ber um það. Láti
seljandi það hjá líða og hafi það dulist
kaupanda, þá getur hann lent í vondum
málum.
Sérbýli.
Eigendum einbýlishúsa ber að taka
sanngjarnt tillit til eigenda nálægra
eigna. Eigandi verður að umlíða venju-
legar athafnir og hagnýtingu granna
þótt röskun og ónæðið geti fylgt. Þegar
metið er hvort athafnir séu leyfilegar
eða ekki er byggt á hagsmunamati.
Annars vegar er það réttur eiganda til að
nýta eign sína á þann veg sem hann kýs.
Hins vegar er það réttur granna til að
nýta sínar eignir án óþæginda umfram
það sem óhjákvæmilegt og venjulegt er.
Reykmengun er ekki einskorðuð við
fjöleignarhús og getur líka orðið illinda-
efni milli eigenda aðliggjandi einbýl-
ishúsa. Þá kemur til kasta óskráðara
grenndarreglna. Þolendur geta krafist
þess að úr reykingum verði dregið eða
fyrirbyggjandi gerðar. Ef skollaeyrum er
skellt geta þolendur leitað til dómstóla.
Sænskur„ Stóri dómur“.
Merkilegur dómur var kveðinn upp
í Svíþjóð fyrir 3 árum þar var konu
bannað að reykja í garði sínum að
kröfu eiganda aðliggjandi einbýlishúss.
Hann taldi sig verða fyrir miklum
óþægindum vegna reykinga hennar.
Þessi dómur hefur vakið mikla athygli,
deilur og umtal. Hann gengur mjög
langt og grípur mjög afgerandi inn í
eignarrétt konunnar og réttur reykþjak-
aða nágrannans er látinn vega þungt.
Réttarþróun og almenningsálit þrengir
og þjarmar jafnt og þétt að reykingum.
Þar sem reykingarfólk átti forðum
gleði- griðastaði er það nú útlægt og
bannfært. Þessi dómur hefði þótt út í
bláinn fyrir örfáum árum en ef að líkum
lætur er tímaspursmál hvenær ámóta
dómur verður kveðinn upp á landinu
bláa. Reykingafólk á vísast í vændum
frekari harðindi og hremmingar. Öll
vötn renna til Dýrafjarðar í því efni.
Heiðnabergi verður tæplega þyrmt sem
forðum en hvar í ósköpunum eiga þá
vondir að vera?....Hvar er nú biskupinn
góði?
Höfundur er
sigurður Helgi Guðjónsson hrl,
formaður Húseigendafélagsins