Harmoníkan - 31.05.1989, Blaðsíða 15

tíðar, fjölmenn heimili og margmenn-
ar sjóbúðir. Enda var það svo, að
aðalskemmtunin var jafnan söngur,
þegar mönnum gafst tóm frá vinnu
sinni.
Á sjónum var einnig sungið mikið,
eins og gefur að skilja, þar sem oftast
voru upp undir tuttugu menn innan-
borðs á einu og sama skipi. Einkum
var sungið á heimleið þegar gott var
leiði. Sungin voru ýmis kvæði og vísur
eftir þjóðskáldin eða hagyrðinga í
Eyjum. Tíðast ortu hagyrðingarnir
undir ákveðnu lagi og þá alveg eins
undir lögum, sem voru við andleg
ijóð, þó að kveðskapurinn væri með
litlum andlegheitum, svo sem þessi
gamli húsgangur:
777 hákarla í Vestmannaeyjum
fara þeir norðan gaddi í.
Hálfkaldir koma þeir að landi
upp á Vertshúsið skunda þeir.
Sína sjóhlauta vettlinga
verða þeir setja upp grútuga.
Eða þessar vísur:
Nú er Guðríður gamla dauð,
gefur ei lengur öðrum brauð
unnið ne' spunnið ull í föt,
ekki bætt skó né stagað göt.
Siggi tapaði, en sveitin vann,
er sálin skildi við líkamann.
Einatt Stáli út í bál
með Óla Nadda gerir pota
og Bjarna grey með svarta sál,
sem að lýðir nefna Skota.
Syngur messu sjós á trjánum
Siggi Bonn á freðnum hnjánum.
Þjóðlög urðu stundum til við vísur,
sem ekki voru ortar undir ákveðnu
langi, eins og t.d. við vísu eftir Ólaf
Magnússon í Nýborg. Lagið er prent-
að í þjóðlagasafni Bjarna Þorsteins-
sonar, sem Carlsberg sjóðurinn gaf út
1906. Vísan er þannig:
Einu sinni rérum einskipa á sjó,
fyrir austan Eyjar sátum þar í ró.
Við vorum að reyna að veiða
vœna keilu úr sjó.
Fiðlur áttu Sigfús Árnason sem
notaði hana meðal annars við sam-
æfingar á kórnum, Anna Thomsen,
Árni Filippusson, Pétur Lárusson og
ef til vill einhverjir fleiri. Hjá Sigurði
Sigurfinnssyi var vinnumaður um
1885 að nafni Sverrir, er fór síðar til
Ameríku. Á kvöldin var hann að
dunda við að smíða sér fiðlu. Holaði
hann hana innan með bjúghníf,
næfurþunna, og negldi síðan lokið á.
Strengina gerði hann úr hvalsseymi.
Fiðlan leit út eins og hver önnur og á
hana varð spilað, en um gæði hennar
var lítil aðstaða til að dæma.
Um þessar mundir léku margir í
Eyjum á einfalda harmonikku,
einkum var þá spilað fyrir dansi í
brúðkaupsveizlum og öðrum
skemmtisamkomum. Skulu hér
nefndir nokkrir harmonikkuspilarar í
Eyjum á síðustu tveim áratugum ald-
arinnar, sem leið: Anna Thomsen,
Ólafur Ólafsson, London, Kristján
Ingimundarson, Klöpp, Oddur Árna-
son, Oddsstöðum, Árni Sigurðsson
frá Steinsstöðum, Árni Árnason,
eldri, siðast Grund, Guðlaugur Vig-
fússon, síðast Grafarholti, Helgi
Jónsson, Steinum, Jakob Tranberg,
Jón Jónsson, Brautarholti, Halldór
Brynjólfsson, Sjávargötu, nefndur
blindi Dóri, og Björn Finnbogason,
Kirkjulandi.
Anna Thomsen var dóttir Jes
Thomsen verzlunarstjóra í Godthaab
og ólst upp í Vestmannaeyjum.
Snemma var hún mjög listgefin, spil-
aði t.d. Gamla Nóa 4 ára gömul.
Þegar hún var 12 ára, byrjaði hún að
spila í veizlum og á dansskemmtunum
í Kumbaldanum og suðurhúsinu á
Tanganum.
Eitthvað lærði hún í músik utan
Eyjanna. Hún spilaði á fiðlu, bjó sjálf
til nótur, samdi tilbrigði við lög og
skrifaði þau á nótur. Þegar hún var að
æfa sig vestur á loftinu í Godthaab og
glugginn stóð opinn, staðnæmdist
margur maðurinn þar fyrir utan til
þess að hlusta á hana. Hún átti vin-
konu á Tanganum. Þegar Anna fór að
heimsækja hana, hafði hún með sér
harmonikkuna og spilaði þá á hana
báðar leiðir milli Godthaab og Tang-
ans, og var þá ekki um að villast, hver
var á ferðinni.
Ólafur Ólafsson, London, spilaði á
alíslenzka harmonikku, mjög stóra,
sem hann bar í ól yfir um axlirnar.
Hljóðin í þessari harmonikku líktust
einna mest orgeltónum að því leyti, að
þeir voru sterkir og djúpir. Harmon-
ikka þessi var með hálfnótum.
Þar sem skemmtun var, var har-
monikkan alltaf á ferðinni. Hún var
Vestmannaeyingum um þetta leyti hið
sama og fiðlan Norðmönnum. Þegar
mars var tekinn í dansi, var harmon-
ikkuspilarinn fyrsti maður. í marsin-
um tóku allir undir með söng, og voru
þá stundum sungnar hinar afkára-
legustu vísur, t.d. eins og þessi:
Kemur danska skipið með
jolluna aftan í
bomeling, bomeling,
bomeling, bomeling
amelendons, bomeling.
Harmonikkumúsikin var hljómlist,
sem fólkið skildi og skilur sennilega
bezt enn, þótt nú sé úr meiru að velja.
Nokkru eftir aldamótin tók Brynj-
úlfur Sigfússon, organleikari og tón-
skáld, við forystuhlutverkinu í söng-
málum Eyjanna og gegndi því lengi.
Ýmsir hafa þó fyrr og síðar á þessu
timabili, eftir aldamótin og fram á
þennan dag, látið vel að sér kveða í
þessum málum, og má þar m.a. nefna:
Helga Helgason, tónskáld, frú Önnu
Pálsdóttur, píanóleikara, frú Önnu
Jesdóttur, píanóleikara, Sigurð Gísla-
son, sjómann, Halldór Guðjónsson,
skólastjóra, Árna J. Johnsen, bónda,
Sigurmund Einarsson, verkamann,
Guðjón Guðjónsson, verkamann,
Oddgeir Kristjánsson, tónskáld og
hljómsveitarstjóra, Helga Þorláks-
son, kennara, Ragnar G. Jónsson,
organleikara og Harald Guðmunds-
son, söngstjóra.
Ekki verður þó rakið að sinni starf
þessa fólks í þágu söngmenntar og
hljómlistar Eyjanna.
SIGMUND DEHLI
ÖSTEN OLSEN
Storslotter, glæný snælda.kr. 700
Kjempespretten (plata)....kr. 600
Duett S.D. — I.N. (plata).kr. 600
S. Dehli á íslandi (plata).kr. 250
Ath. ðrfá eintök eftir.
Pantið i sima 91-656385.
15