Harmoníkan - 30.05.1996, Side 9

Oskar Benediktsson
/
dvalarheimilinu Felli í Reykja-
vík dvelja jafnan allmargir eldri
borgarar. Þeir eyða þar ævi-
kvöldinu með persónulegar eig-
ur sínar í kringum sig við góða umönnun
starfsfólks stofnunarinnar, er sjá um
matseld þrif og þvotta ásamt annari nauð-
synlegri umönnun við vistmennina sem
eru mismunandi á vegi staddir.
Ég kem oft á Fell, aðallega til að við-
halda ýmsu varðandi pípukerfi hússins,
en einnig til að taka nokkur lög á góðri
stund. Á þvílíkum stundum kynnist mað-
ur svolítið fólkinu, einum samt meir en
öðrum eins og gengur.
Fyrir nokkrum árum (1992) var ég
kynntur fyrir einum dvalargestinum sem
sagður var leika á harmoníku og vera vel
kunnugur ýmsum tónlistarmálum fortíð-
arinnar.
Ég taldi eðlilegt að ræða við hann og
festa á blað frásögn dvalargestsins ef ég
fengi áheym. En mánuðimir og árin liðu,
þótt leyfið hefði ég löngu fengið.
Óskar Benediktsson heitir maðurinn,
tágrannur og spengilegur, rólegur í fasi
og ntildi stafar af honum.
Það er komið árið 1996 og ég er ekki
enn búinn að tala við Óskar sem nú var
kominn á spítala. Mánuðirnir þar urðu
þrír. En Óskar kom aftur glaðlegur og
hress enda sjö kílóum þingri. Nú settumst
við niður í herberginu hans og snarlega
dreif ég fram skrifblokkina.
Óskar Benediktsson er fæddur í
Reykjavík 17. október frostaveturinn
mikla 1918, á Laugavegi 26 sem þá náði
einungis inn að Vatnsþró.
Hann fluttist 1924 af
Laugaveginum að Braga-
götu 33. Á Bragagötunni
kynntist hann Stefáni
Hlíðberg harmoníkuleik-
ara og nokkrum sinnum
tóku þeir lagið saman. Það
var seinna sem bróðir
Stefáns, Bragi Hlíðberg
verður nafntogaður harm-
oníkuleikari en um þetta
leyti er Bragi eins árs
gamall. Óskar segir að
faðir sinn hafi leikið á tvö-
falda harmoníku, það sé
líklega skýringin á að
hann hafi fljótlega beint
sjónum sínum til harrn-
oníkunnar.
Nú skulum við biðja
Óskar sjálfan að sjá um
Marga harmoníkuleikara var að finna í
Reykjavík kringum 1924—1926, og nokk-
uð fram eftir árum. Mikið var líka um
fiðlur, píanó og trommur í hljómsveitum
og harmoníkuleikarar notuðu almest
hnappaharmoníkur. Jóhannes Jóhannes-
son hafði þegar unnið sér nafn um þetta
leyti og mikið fjör var í tónlistarlífi borg-
arinnar. Hinn snjalli harmoníkuleikari
Hafsteinn Ólafsson hafði ýmsar hug-
myndir og var frumkvöðull að stofnun
harmoníkufélags í Reykjavík. Ég gekk til
liðs við Hafstein og fl. félaga áhuga-
samra manna, og er því einn stofnenda
Félags harmoníkuleikara Reykjavfk, sem
stofnsett var 1936. Félagið átti m.a. að
hrinda af stað átaki að kynda undir við
félagsmenn sína að þeir lærðu að spila
eftir nótum, eins að ná fram betri launum
fyrir harmoníkuleikara. Annars er óþarfi
að fjölyrða nánar um félagið því ítarlega
er fjallað unt það í 3. tbl. 4 árg. Harm-
oníkunnar 1989 - 1990. Að því ágæta
blaði hef ég verið áskrifandi í mörg ár.
Sem og margur veit breyttist hljóðfæra-
skipan töluvert kringum 1930 og meiri
jass kom inn í tónlistina. Gítarinn og
bassinn skiptu æ meira máli í hljómsveit-
um í Reykjavík, hugsanlega er það ein af
orsökum þess að Félag harmoníkuleikara
lagðist af um 1940 - 1941.
Tónlistamám mitt sótti ég til Kristins
Ingvarssonar orgelleikara í Hafnarfirði,
og lærði hjá honum á orgel. Sjálfur átti
eg orgel 1931 um tíma.
Ég kynntist Braga Hlíðberg svolítið í
músiklífinu kringum félagið. Hann var
orðinn séní strax 10 - 11 ára gamall.
Ég hlustaði á hann spila Hot fingers á
þessum aldri um 1936, og var steini lost-
inn yfir tækni hans og snilld.
Svo rann upp sá tími hjá mér að spila
á skemmtunum úti á landi, meðal annars
á Suðurnesjum. Einn aðal skemmtistað-
urinn í Grindavík 1934 hét Svartsengi.
Aðal spilafélagar mínir þá voru Magnús
nokkur Helgason og Haraldur Kristjáns-
son, báðir úr Reykjavík. Slagsmál komu
ekki mikið upp þar, en Keflavík hafði orð
á sér hvað það snerti.
Svo spilaði ég mikið austur í Rangár-
vallasýslu, m.a. á ungmennafélags-
skemmtunum á Álfaskeiði, einnig í
Landréttum, Skarði á Landi og í þinghús-
inu að Marteinstungu í Holtum. Var al-
mest einn þá. Eins og áður er vikið að var
heilmikið um að vera í tónlistarlífinu,
ekki síst hjá harmoníkuleikurum á árum
áður, ég man auðvitað eftir mörgum lið-
tækum nikkaranum frá þeim tíma fyrir
utan þá sem áður er vikið að. Nefnt get
ég Bjama Böðvarsson. Sigurð Einarsson
(Sigga moll) Halldór Einarsson frá Kára-
stöðum, Jenna Jónsson og Ólaf Péturs-
son. Þessir menn eru allir farnir yfir móð-
una rniklu, mjög fáir eru eftir af stofn-
endum eða félögum Félags Harmoníku-
leikara. Hvað sem öllu líður hef ég enn
gaman af að hlusta á harmoníkutónlist,
en því miður heyrist allt of sjaldan í
harmoníku á útvarpsrásunum.
Ekki er hægt að ljúka þessu samtali
við Óskar án þess að biðja hann að lýsa
sínum einkahögum nánar ?
Ég starfaði mest við leigubílaakstur
og sem bílaviðgerðamaður. Byrjaði akst-
urinn á Litlabíl síðan Hreyfli og síðast
Steindóri. Vann við bílaviðgerðir hjá Agli
Vilhjálmssyni og Heklu h/f. Ég var giftur
Magneu Guðjónsdóttur og átti með henni
9 börn, fjóra syni og fimm dætur. Við
slitum samvistum. Tvö barna minna
sinna tónlist, elsti sonurinn hann spilar
svolítið á harmoníku, og næst yngsta
dóttirin lærði á fiðlu í barnaskóla. Böm
hennar 13 ára dóttir hefur lært á fiðlu frá
6 ára aldri, og önnur 10 ára lærir á klar-
inett.
Leiðin lá hingað á dvalarheimilið Fell
1992 og þar er ég enn 1996, þegar þetta
viðtal er tekið.
Ég vil þakka Óskari kærlega fyrir að
gefa mér kost á að festa þessi minninga-
brot á blað, þennan part úr lífshlaupi ald-
ins harmoníkuleikara. Öll þannig brot eru
nokkurs virði fyrir okkur sem viljum
koma á blað fróðleik um menn er tengj-
ast sögu harmoníkunnar hér á landi.
H.H.
9