Bóndinn - 25.10.1943, Page 3

I5ÓMHW
3
Jón Árnason, framkvaemclastjóri;
Veðráttan og landbúnad<
arframleiðslan
Borgarbúar þurfa yfirleitt
litlar áhyggjur að hafa af veðr-
áttunni. Þeir, sem vinna í verk-
smiðjum, skrifstofum og sölu-
búðum eiga ekkert undir veðr-
áttunni. Þar er hver dagurinn
öðrum líkum, hverju sem viðrar
og hvort sem er vetur eða sum-
ar.
Þessu er öðruvísi varjð með
sveitafólkið. Það á því nær alla
afkomu sína „undir sól og regni“
— undir veðráttunni.
Vetur iagðist að óvenju
snemma 1942 og var með af-
brigðum gjafafrekur og erfiður
einkum eftir nýár 1943, með sí-
felldum stormum og stórhríðum,
innistöðum á fénaði og gæfta-
leysi til sjávarins. Snjó leysti af
láglendi í marzlok, en úr því
héldust frost og þyrkingar fram
í júní. V^r einkum maímánuður
óvenju kaldur og óhagstæður
öllum jarðargróðri.
Margir Reykvíkingar munu
telja að veðráttan í sumar hafi
verið venju fremur skemmtileg
af því sólfar var með meira móti
hér sunnanlands. En yfirleitt
hefir tíðarfarið í sumar verið
óhagstætt sveitabúskap, einkum
þó austanlands og norðan. Vegna
vorkuldanna spratt seint og
byrjaði heyskapur með allra síð-
asta móti. Heyfengur var með
allra minnsta móti í september-
byrjun, en sá mánuður var svo
óhagstæður um allt land, að
heita má að hey nýttist ekki
nema stórskemmt eftir þann
tíma. Þann 24. sept. skall á ein-
hver versta norðanhríð, sem
elztu menn muna og gerði svip-
legan endi á öllum heyskap.
Hey urðu úti í stórum stíl, eink-
um norðanlands,og það lítið,sem
sprottið hafði í görðum. Sauð-
fé fennti, jafnvel í lágsveitum,
en þó er ekki enn vitað, hve
mikil brögð eru að fjársköðum.
Afleiðing þessa erfiða árferðis
verður ekki með tölum talið.
Sláttur byrjar um hálfum
mánuði seinna en venjulega.
Grasspretta er léleg, en allur til-
kostnaður gífurlegur. Svo ónýt-
ist að mestu mánaðar heyskap-
ur og garðrækt bregzt gersam-
lega um mikinn hluta landsins.
Vegna hinnar köldu veðráttu er
sláturfénaður með allra rýrasta
móti. Sama máli gegnir um
mjólkurpening. Vegna kulda og
rigninga í september lækkaði
nyt í kúm og varð að taka þær
á gjöf óvenju snemma.
Afleiðingar árferðisins eru þó
ekki komnar nema að nokkru
leyti í Ijós ennþá. Bændur verða
að fækka bústofni sínum stór-
kostlega, bæði sauðfé og naut-
gripum. Má því búast við að af-
koman á næstu árum verði
bændum örðug, vegna þess hve
bústofn þeirra hefir dregizt
saman. Vafalaust má telja, að
slíkt árferði, sem nú hefir geng-
ið yfir landbúnaðinn, hefði vald-
ið hallæri og hungurdauða fyrir
50—60 árum.
Sem eðlilegt er hættir kaup-
staðabúum við að sjást yfir
þetta. Þeir gleyma því, að fram-
leiðsla á landbúnaðarafurðum
er ekki verksmiðjuvinna innan
fjögurra veggja, heldur háð
veðráttu, jafnvel í ennþá ríkari
mæli en aflaföng úr jó.
Það er illt til þess að vita,
þegar sveitafólkið á við slíka
örðugleika að etja vegna árferð-
is, skuli lítill hópur ærslagjarnra
manna hér í Reykjavík nota
tækifærið til að hefja illvígar
árásir á hendur bændastéttinni.
Þegar framleiðsla minnkar
vegna ótíðar og fólksleysis,
keppast blöð og jafnvel einstak-
ir þingmenn við að koma þeirri
skoðun inn hjá almenningi í
bænum, að bændur séu amlóðar
og svíkist um einhverja skyldu,
sem á þeim hvíli til að fullnægja
ýtrustu kröfum bæjarbúa á
hverjum tíma um alls konar
landbúnaðarmatvæli, hvernig
sem árar og hvaða óhöpp, sem
landbúnaðurinn kann að verðn
fyrir.
Þar sem vafalaust helmingur
Reykjavíkurbúa er uppalinn í
sveit og ætti því að þekkja erf-
iðleika, sem stafa af illu árferði,
má það furðulegt heita, ef þeir
vilja taka undir þann illvíga og
ómaklega áróður, sem haldið er
uppi hér í bænum um þessar
mundir, einkum þegar á það er
litið, að bæjarbúar hafa þrátt
Sameinaðir stöndum
vér . . .
(Framh. af 1. síSu)
ur til bænda, einstökum mönn-
um og flokkum til eigin fram-
dráttar. Sé svo, þá er illa farið,
því að varla mun þjóðinni stafa
blessun af því, að annar aðal-
atvinnuvegur hennar skuli tek-
inn slíkum ofsóknartökum.
Er mjólkin slœm vara?
Við bændur, sem höfum fram-
leitt mjólk í 20 ár til sölu í
Reykjavík, og höfum fylgzt með
þeim framförum, sem hafa átt
sér stað í framleiðsluháttum og
vöruvöndun, teljum hæpið, að
með nokkrum rétti sé hægt að
kvarta um það, fyrir hönd neyt-
enda, að mjólkin sé, einmitt nú,
slæm vara. Og við efumst um,
að bak við þessar raddir standi
hin breiða fylking neytendanna.
Framleiðendum er einnig aug-
l'jós þýðing þess að vanda vel
framleiðsluvörur sínar. Til
hvers væri annars látið fara
fram gæðamat á flestum vör-
um bænda strax við móttöku, og
þær verðfelldar stórum, sem lé-
legar reynast, og það mjög veru-
lega. T. d. lækkar verð mjólkur-
lítrans um 14 aura, ef mjólkin
fer ofan í 4. flokk.
Hins vegar hefur styrjöldin
haft þær afleiðingar í för með
sér, að ekki er hægt að senda
mjólkina, nema að mjög litlu
leyti, á lokuðum flöskum til
fyrir allt fengið í haust 4000
lítrum meiri mjólk á dag en á
sama tíma í fyrra. Hins vegar
liggja engar upplýsingar fyrir
um það, hvort umkvartanir um
mjólkureklu kunna ekki að stafa
af því, að margt fólk hafi beðið
um meiri mjólk í haust, en það
er vant að nota, einmitt vegna
umtals dagblaðanna um mjólk-
urskort.
Af, því, sem bent hefir verið
á í framanritaðri grein, ætti það
að vera hverjum manni Ijóst, að
afkoma bænda byggist ekki ein-
göngu á afurðaverðinu. Þótt það
sé góðra gjalda vert að tryggja
bændum sæmilegt verð fyrir
framleiðsluvörur þeirra, þá hvíl-
ir þó jafnan á þeim áhætta og
tjón, sem stafar af slæmu ár-
ferði. Þetta ættu launastéttirnar
í kaupstöðunum að athuga, sem
ekki éiga afkomu sína undir sól
og regni.
neytenda. Nú reynir því meira á
þrifnað neytenda sjálfra í með-
ferð mjólkur og mjólkuríláta en
nokkru sinni fyr.
Of lítil mjólk?
Því hefur mikið verið hampað
framan í okkur bændur, að við
sendum of litla mjólk á mark-
aðinn.. Við þurfum að ráðstafa
vörum okkar á hinn hagkvæm-
asta hátt, og er það ekki sízt í
þágu neytendanna. En svo mikið
hefur verið tekið tillit til þarfa
hins innlenda markaðar, að nú
er sent ca. 4 þúsund lítrum
meira daglega á markaðinn í
Reykjavík og Hafnarfirði en á
sama tíma í fyrra, en þá var
enginn mjólkurskortur. Ef ekki
væri nú fyrir hendi hið rúma
skipulag okkar bændanna á
mjólkurframleiðslunni og mjólk-
ursölunni, væri ekki vafi á því,
að stórkostlegur mjólkurskortur
hefði dunið yfir bæjarbúa.
Bændur eiga nú við að stríða
alvarlega erfiðleika við að halda
uppi framleiðslunni, og vil ég
drepa á þá helztu með nokkrum
orðum. — í fyrsta lagi hefur tíð-
arfarið á s. 1. sumri verið afar
óhagstætt fyrir sprettu og hey-
verkun. Síðasti vetur skildi eng-
ar fyrningar eftir. Vinnuafl
bænda var með allra minnsta
móti, því eins og flestum er ljóst,
hefur verkafólkið streymt úr
sveitunum og farið til starfa hjá
setuliðinu, við hitaveituna og
víðar, þrátt fyrir það, að bænd-
ur hafa boðið jafn hátt og stund-
um hærra kaup en aðrir. Þá er
að síðustu mjög erfitt um að-
drætti á erlendum áburöi og
fóðurbæti, svo að til vandræða
horfir.
Mjólkin of dýr?
Eitt árásarefnið á okkur
bændur er það, að mjólkin sé
of dýr. Þetta er ekki rétt, og
nægir í því sambandi að benda
á þær niðurstöður, sem fulltrúar
neytenda í hinni svo kölluðu
sex-manna-nefnd féllust á, að
undangenginni hagfræðilegri
rannsókn á þessu. Nánar fer ég
ekki út í þetta atriði að sinni, en
gefst kannske tækifæri til þess
síðar.
Mjólkurframleiðslan er of lítil,
og auk þess of dýr, segja þeir,
§em hæst láta. Er nú þessi stað-
hæfing sjálfri sér samkvæm?
— Það er sagt, að börnin fái ekki
næga mjólk, húsmæðurnar séu
í vandræðum og verkamenn
vilji meiri mjólk. Við bændur