Alþýðublaðið - 26.11.1919, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið
Greiiö tlt af Alþýðuilokknum.
1919
Slmskeyti.
Khöfn 24. nóy.
Pólverjar fá Oalizín.
í’rá París er símað, að yfir-
i'úðið hafi látið Galiziu af hendi
við Pólverja til 25 ára.
Schlesia.
Berlín er símað, að um-
sátuKjiígtemdnm í Schlesiu hafi
Verið létt af.
^tjórnarskifti í Ungverjalandi.
»Vossische Zeitung" segir, að
Huszaw sé orðinn forsætisráð-
herra í Ungverjalandi, en Fiied-
Uch hermálaráðherra.
Lettar sækja á.
P'éttastofa Letta tilkynnir, að
Lettar hafi tekið Mitau. Þeir halda
áfram sókninni, og þeir álíta
íriðartilboð Eberhardts rnarkleysu
■eina þar eð Þjóðverjar skoða her-
^enn Bermondts liðhlaupa.
^oyd George og Bolsivikarnir.
London er símað, að Chur-
‘Chill muni neyðast til að soiíja af
sér> vegna afskifta Lloyd George
Bússlandi.
Nkólamál.
Eftir
lngólf Jónsson.
III.
Hvernig reisa nuetti samhýli.
A-llir vita, h ve nijótr nemendum
Síiína skóla, er nú dieift utn allan
baeinn. Það er þvi ofur skiijanlegi,
t’ctt félagslif sé dauft, i skólunum
^kólalífið þvi nær ekke t nema
01 ðið. Og eins og aðui er tekið
fiam, eiga margir námsmemi við
óþægileg kjör að húa, þann-
Miðvikudaginn 26. nóvember
ig að miklu minna verður úr námi
hjá þeim en ella mundi. Við, sem
við nám fáumst, vitum það af
eigin reynd, hve þægileg húsa-
kynni og góð aðbúð, hefir mikil
áhrif á alt nám okkar. Og óhætt
má fullyrða það, að fjöldi þeirra,
sem nú stunda nám hér í Beykja-
vík, njóta sín ekki til hálfs vegna
ýmissa óþæginda, sem þeir myndu
algerlega losna við, væri hér til
sérstakur bústaður fyrir þá, sem
ekki eiga hér heimili, eða náið
skyldfólk, sem þeir geta búið hjá.
Hvort sem tekið verður það
raðið, að reisa fyrst um sinn að
eins stúdentabústað, — sem ekki
virðist ósanngjarnt, að stúdentar
eigi fyllilega kiöfu til, þar sem
samningar milli Danmerkur og
íslands, voru að nokkru leyti
gerðir á þeirra kostnað með rift-
ing „Garðstyrksins" — eða hin
leiðin farin, sem eg hér áður hefi
minst á, þá er það vist, að í engu
ma til spara, að gera bústaðinn
svo veglegan og þægilegan nem-
endum, sem ríki á framfaraskeiði
er fyllilega samboðið. Og ekki
mætti kasta höndum að því, að
velja, slíivum bústað staðar.
Heyit hefi eg, að maður einn
hé> i bæ hafi bent á það, að vel
inætti fara, að reisa veglegustu
op nber hús i bring umhverfis
Skolavörðuna og breyta þá vöið-
nnni inn leið í eitthvert myndar-
hiis eða kirkju.
Enda þóit vet mætti minnast á
það, í sairibandi við stúdentabú-
stið, hver nauðsyn er orðin á
þvi. að leistur sé háskóli eftir
bezm útiendri fyrirmynd, þá læt
et>- það hlutlaust hér. Býst við að
forystumenn mentamála þessa
land', séu þar á verði og láti ekk-
e t fæi i ónotað til þess, að leiða
þ >.ð mal til lykta svo að vel fari.
Þá kern eg að því, hvernig að
n u>u aiiti mætti yfirstiga fjár-
hagslega eifiðleika, við smíði alls-
herjarbústiðar námsmanna; en
niesta, hindrunin mun sú hlið
malsiris reynast. Hið sama ætti
25. tölubl.
að gilda um einstaka bústaði
skólafélaga. Kostnaðurinn myndi
að eins tiltölulega meiri.
Eg hefi reynt að leita mér upp-
lýsinga um það, hve margir nem-
endur muni vera á hinum opin-
beru skólum hér í bæ, sem ekki
eru hér heimilisfastir. Hefir mér
talist svo til, að þeir muni ekki
langt frá 250. Ef gert er ráð fyrir,
að allir þessir nemendur séu til
jafnaðar 8 mánuði í bænum og
hver greiði í leigu á mánuði 30
kr., sem ekki mun langt frá með-
allagi, verður húsaleigan sem þeir
til samans greiða í þessa 8 mán-
uði 250 X 8 X 30 = 60.000 —
sextíu þúsund krónur. Ekki óálit-
leg tekjugrein fyrir þá sem hús-
næði leigja!
En þessar 60,000 kr. samsvara
6°/o rentum af einni miljön króna.
Sé nú gert ráð fyrir, að ríkið
leggi fram 11/» miljón króna til
þess, að reisa bústaðinn, þá ætti
það árlega að fá rentur af eÍDni
miljón króna eða meiru, greitt í
húsaleigu. 30 þús. kr. eða þar
um, sem þá yrði eftir, og ein-
hverjar aíborganir, væri ekki mik-
ill húsaleigustyrkur til allra skóla
þess í höfuðstaðnum. Og þægindin,
sem námsmenn fengju með þessu
fyrirkomulagi, auk þess, sem eg
hér aður hefi minst, yrði ekki
metið til peninga. Áhrifin myndu
fljótt koma í ]jós, og þau myndu
til hins betra.
Eg vil hér gera lítilsháttar útúr-
dúr, og reikna út hve mikið þessir
250 nemendur greiða í fæðispen-
inga samtals, ef hver greiðir til
jafnaðar 800 kr. yfir veturinn.
Þeir greiða 200 þús. krónur. Með
sameiginlegu mötuneyti mætti
vafalaust flytja þeSsa upphæð
niður um 50 þús. kr. En eg býst
við að því myndi komið á, að
meiru eða minna leyti, ef sam-
eiginlegur bústaður eða bústaðir
yrðu reistir.
Eg er ekki svo kunnur fjárhag
ríkisins, að eg geti sagt um,
hvernig fá mætti upphaflega fé til