Alþýðublaðið - 18.06.1924, Blaðsíða 2

ALP7&V1LA*!
á
Silleysi
anlTaldsins.
Ótvíræðatta kennimarklð um
siðleysi einstakiioga eða þjóða er
það, þegar andlegt líf peirra,
einkenni, hæfileikar og dygðir,
er orðið gróðabraUsvarningur.
Ótvíræðasta kennimarklð á
auðvaldinn er, að það gerir alt
að gróðabrállsvarningi, efni (vöru),
afi (vlnnu) og líf (ssmskifti).
Þess vegna er anðvaldið sið
laust. Siðleysið fylgir því eins og
skuggi. Siðleyslð er auðkenni
þess. Siðleysið er sönnun fyrir
tiiveru þess, eins og skugginn
er sönnun fyrir tilveru þess, sem
hann leggur af, þótt það
cjáist ekki sjáift.
Þennan skugga ber nú yfir
þetta land. Hér er komið upp
i uðvald, þvl verra en nú er
víðast annars staðar í siðuðum
heimi, sem íslendingar standa
því miður mörgum öðrum þjóð-
um að baki f ménningu, og það
sannar tilveru sfna hér sem ann-
ars staðar með siðlausu hátterni.
Dæml mi nsfna.
Engir látast vera siðavandarl
eu hinlr aiðlausustu. Það er giid
reynsla. Auðvaldið hér hefir stað-
fest hana. Hér í landi voru t. d.
sett áfengisbannlög tii mlkillar
siðbótar. Auðvaldinu kom það
i!?a. Með átengissölu hafði það
g'ætt mlkið fé á böli alþýðu.
Bmnlögin varð að ónýta. Auð-
valdið sá ráðið. Það var að reyna
að telja fólki trú um, að bannið
væri siðspillandi, þvf 'að það
leiddi til iögbrota. BSöð auð-
valdsins voru full af sögum um
bannlagabrot og hugleiðingum
um siðspillinguna, sem af þvf
leidd), en það dugði þó ekki.
Þá fann auðvaldið það ráð að
gc;ra ós%fínasta fjandmann bann-
laganna að trúnaðarmannl þjóð-
arlanar 1 vfnlandl, sem bann-
þjóðin átti mlkil viðskiftl við.
Það hreif. Bráðlega kom kra'a
þaðan um breyting á bánnlög-
unum. Viðskiftln við vínþjóð-
Ina áttu að vera f veði og þar
með afkoma allra, er annan að
alatvinnuveg þjóðarinaar stuad-
uðu. Þá var ísland gert að bann-
þ pdi, þar sem aldrel má skort>
átangi samkvæmt lögum. Pað
var en«in siðspjfling að dómi
auðvaldsblaðanna. Það var að
eins undanpága. Bannlög voru
og giltu samt sem áður, og nú
var enn auðveldara að brjóta.
Drykkjuskspur var nú ekki
sönnun fyrir bannlagabroti. Nú
var ait gott, engin hætta á sið-
splllingu. Burgeisar gátu grætt
og drukktð, — velt sér í sið-
leysinu. Tilræðismaðurinn vlð
bannlögin fékk vel launaða
stöðu á aðalstöðvum auðvaldsini
og var gerður að trúnaðarmanni
vfnlar dsins, sem í orði hatðl
fengið sfnu framgengt. þótt
raunar sé mest drukkið hér véla-
vfn frá Rand*rósi < Danmörku.
Frá hversdágslegu sjónarmiði
væri þó auðvaldið turðulega sið-
gott hér, ef það hetði ekki fleira
á samvizkunni. Það þurfti að
bralla sér til gróða með fleira f
andlegu iífí íslendinga en um-
hyggjuna fyrlr lögum og rétti.
Erlendis h^fði það lelkið vernd-
ara þjóðernis og þjóðrækni með
góðum gróða. Skyldi það síður
takast hér? Þjóðernið lýsir sér f
sérkennilegri tungu og aögu.
Islendingar eiga merkilega tungu
og sögu, og svo sem eðlllegt er,
bera þeir umhyggju fyrir vernd
hvors tveggja. Það mátti nota.
Nú þóttist auðvaldið einstaklega
þjóðrækið, einl verndari þjóðern-
isins. Það yrði ekki tekið eftlr
því, þótt blaðrarar þess og bur-
geisar vissu ekkert né skildu í
sögu þjóðarinnar og kæmu engrl
óskakkri hugsun fram tyrir >ræ
kalis rassambögum«, ef þeir hefðu
nógu hátt. Enginn tæki e'th því,
að Iftið y ði úr þjóðerninu, þegar
úr alþýðu, kjarna þjóðarlnaar,
væri kvalið alt andlegt og líkam-
legt Iff með því að taka frá
henni og flytja til útianda allan
arðinn af vinnu hennar. Enginn
veitti því eftirtekt, að þar sem
þjóðerni hafa tortímst og þjóðir
liðið undir Iok, þá hefir það
verið fyrir aðgerðlr auðvaldsins.
Ekki sæju menn ettir þjóðerninu
og ákærðu auðvaldið fyrlr tor
tfming þess, þegar þelr væru
dauði Dauðir eiga ekki þjóð-
ernl. Svo byrjaði gallð. Jafinað-
armenn væru verstu andstæð-
ingár þjóðernis og þjóðrækni.
Hvað vissi íslenzkur almúgi, sem
alt af er að eiga minni og minni
n»3(sð(»neH»na(»(»t»Q«o(«o(B
Alþýðublaðlð I
$
1
£
1
!
i
i
8
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsla
við Ingólfsstrœti — opin dag-
lega frá kl. 9 árd. til kl. 8 síðd.
S k r i f s t o f a
á Bjargarstíg 9 (niðri) opin kl.
9i/a—iOt/s árd. og 8—9 siðd.
S í m a r:
638: prentsmiðja.
988: afgreiðsla.
1994: ritstjórn.
Y e r ð 1 a g:
Askriftarverð kr. 1,00 á mánuði.
Auglýsingaverð kr. 0,16 mm. eind.
■»(»(»(»(»(W(»(»(»(«a(»(í
Einu eða tvelmur herbergjum
ó*ka ég ettlr í haust. Guðjón Ói
Guðjónsson, Tjarnargötu 5.
kost mentunar fyrlr aðgerðir
auðvaldsins, um það, þótt saga
annarra landa sannaði hið gagn-
stæða? Ekki vissi þessi almúgi,
að þjóðerni annara þjóða hefði
verið þvf betur borgið, sem jafn-
aðarmenn hafa náð það meiri
tökum. Ekki skildl hann, að
undirstaða sannrar þjóðrækni er
að hlúa að lífinu. Ekki sæi hann,
að auðvaidið gengur með kuta
dauðans i erminni. Ekki hefði
hinn spnrnir af þvf, að þjóðerni
Englendinga og Dana hefir ekk-
ert tjóa beðið af því, að jafnað-
armenn hata tekið við stjórn þar;
heldur þvert á móti nýtur sfn r ú
enn betur, né heldur kæmi al
múga fregnir af því, að aldrel
hefir þjóðerni Rússa eflst meira
en sfðan stjórn meirihiuta-jafoað-
armannanna þar tók við stjórn
og hrlnti af stað hinu einstak-
lega, þjóðlega menningarstarfi
meðal rússneskrar alþýðu. Nei.
Efla fáfræði og ala á þjóðremb-
ingi. einkunn menningarleysins,
— það var þjóðráðið til að
ginna fsleczku þjóðina til af-
hygU, meðan hún væri téflett.
Vitanlega kostaði þetta peninga
til að byrja með. Þá var ekki
annað en selja sig útlendu auð-
valdi og láta það leggja tram
stofnféð. Sama vftr, hvaðan pen-
ingarnir komu. Þeir hafa ekkl