Skessuhorn - 28.01.2009, Qupperneq 19

19 MIÐVIKUDAGUR 28. JANÚAR
Aldrei er
góð vísa of oft
kveð in, seg ir
mál tæk ið. Í því
sam bandi lang aði mig að fjalla um
in flú ens una og mik il vægi þess að
láta bólu setja sig. Í frétt um ný ver ið
var greint frá því að in flú ens an væri
kom in til lands ins og að hún myndi
breið ast út hér á næstu þrem ur vik­
um. Aldrei fyrr hef ur meira in flú­
ensu bólu efni ver ið pant að hing að
og því er nóg til af bólu efni í land­
inu.
Hvað er in flú ensa?
In flú ens an er al var leg ur sjúk dóm­
ur í tvenn um skiln ingi. Í fyrsta lagi
hef ur hún mik il á hrif á alla starf­
semi sam fé lags ins og veld ur miklu
fjár hagstjóni vegna veik inda vinn­
andi fólks. Í öðru lagi veld ur hún
mik illi dán ar tíðni, sér stak lega með­
al aldr aðra og þeirra sem eru haldn­
ir öðr um sjúk dóm um, t.d. hjarta­ og
lungna sjúk dóm um. Reikna má með
að 5­10% Ís lend inga veik ist ár lega
af in flú ens unni og að hún dragi allt
að 50 manns til dauða hér. Mik il­
vægt er að gæta hrein læt is og þvo
hend ur því veir an berst auð veld lega
milli manna, með úða smiti eins og
hósta og hnerra. Smit get ur einnig
borist með hönd um ef kom ið er við
ein stak ling sem sem hef ur smitefn­
ið á hönd um.
In flú ens an er af flokki svo kall­
aðra ort homyxoveira, sem valda
ein kenn um in flú ensu ef veir an nær
að ber ast til efri loft vega. Stofn­
ar henn ar eru þrír, A, B og C, og
er A­stofn inn skæð ast ur. Veir an
breyt ir sér reglu lega, mis mik ið þó,
en veru lega á allt að 40 ára fresti.
Þá má bú ast við erf ið um f ar öldr­
um, líkt og sá far ald ur sem spænska
veik in olli 1918­19 og dró 20 millj­
ón ir manna til dauða, og in flú ens­
an 1968­9, kennd við Hong Kong,
og olli dauða 750 þús unda manna.
Dæmi gerð ein kenni in flú ensunn ar
koma svo snögg lega að marg ir sjúk­
ling ar geta sagt ná kvæm lega upp á
klukku stund hvenær ein kenni byrj­
uðu. Þau eru hár hiti, slapp leiki,
hroll ur, skjálfti, mik ill höf uð verk­
ur, vöðva­ og lið verk ir, augn verk­
ir þeg ar horft er til hlið anna, þurr
hósti, háls sær indi og nef rennsli.
In flú ens an veld ur far aldri á hverju
ári, á norð ur hveli jarð ar á tíma bil­
inu októ ber til mars og á suð ur hveli
frá júní og fram í októ ber. Af nafni
in flú ensunn ar er dreg in stytt ing­
in flensa, sem marg ir nota gjarn an
jöfn um hönd um um in flú ensu og
aðr ar um gangspest ir.
Með ferð
Vegna þess að in flú ens an er veiru­
sjúk dóm ur duga hefð bund in sýkla­
lyf ekk ert nema henni fylgi ann ar
sjúk dóm ur í kjöl far ið, t.d. lungna­
bólga. Fyr ir byggj andi með ferð við
in flú ensu er bólu setn ing en hún
virk ar í 60­90% til fella. Það er sem
sagt hægt að fá in flú ensu þrátt fyr­
ir bólu setn ingu, en hætt an er hins
veg ar mun minni en ella. Í bólu­
efn inu (Fluarix(r) eða Vaxigrip(r))
eru dauð ar A og B in flú ensu veir­
ur sem vekja upp ó næm is svar og
setja lík amann í við bragðs stöðu
þannig að hann bregð ist skjótt við
in flú ens unni. Þá verða ein kenn in
mun væg ari eða gera ekki vart við
sig. Vegna breyt inga á in flú ensu­
veirunni, líkt og að fram an grein ir,
þarf lyfja fram leið and inn að fram­
leiða nýja gerð bólu efn is ár lega og
tek ur fram leiðsl an um hálft ár.
Til eru tvær gerð ir sér hæfðra
lyfja gegn in flú ensu, Tamiflu(r)
hylki og Relenza(r) inn önd un ar­
duft. Þau geta dreg ið úr ein kenn­
um og stytt tím ann sem þau vara.
Lyf in hemja fjölg un veirunn ar í
önd un ar fær um en þau koma ekki í
stað inn fyr ir bólu setn ingu, sem er
á vallt fyrsti val kost ur. Miklu skipt ir
að taka lyf in eins fljótt og ein kenna
verð ur vart, a.m.k. inn an tveggja
daga, því fyrr því betra. Þeim sem
grein ast með in flú ensu er ráð lagt
að hvíla sig vel og nota verkja­ og
hita still andi lyf eft ir þörf um, t.d.
para seta mol. Para seta mól er gott
hita­ og verkja still andi lyf og ert­
ir maga síð ur en t.d. Í bú fen eða
Naproxen. Ef fleiri ein kenni in flú­
ensu gera vart við sig, líkt og hósti
og nefstífla, má fá lyf í ap ó tek inu án
lyf seð ils sem gagn ast á gæt lega og
geta lin að þraut irn ar.
Har ald ur Á. Sig urðs son,
lyfja fræð ing ur, Lyf & Heilsu
á Akra nesi
Heilsan In­flú­ens­an­í­upp­sigl­ingu
Mikl ar breyt ing ar hafa ver ið
gerð ar á á ætl ana ferð um rútu á milli
Snæ fells ness og Reykja vík ur. Svo
mikl ar að mað ur hef ur mátt hafa sig
all an við að fylgj ast með. Það hafa
ver ið felld ar nið ur fimm ferð ir.
Það má taka það fram að ég man
ekki eft ir því að við heima menn sem
not um þessa þjón ustu hér á Snæ­
fells nesi höf um ver ið beðn ir um
álit á um ræddri þjón ustu. Hvorki af
rútu fyr ir tæk inu né af Vega gerð inni
sem býð ur út sér leyf ið.
Í smá tíma í byrj un þessa árs varð
fólk á leið inni á Snæ fells nes að taka
strætó í Borg ar nes, skipta þar og
taka síð an rút una vest ur. Það hef­
ur nú sem bet ur fer ver ið lag að aft­
ur og fer nú rúta beint frá Reykja­
vík og vest ur, flesta daga nema....
það eru eng ar ferð ir á mið viku dög­
um og laug ar dög um. Breyt ing hef­
ur líka ver ið gerð á mánu dög um,
morg un ferð in á mánu dög um frá
Reykja vík hef ur ver ið felld nið ur.
Kem ur þessi breyt ing sér mjög
illa við okk ur Snæ fell inga. Morg­
un ferð á mánu dög um hef ur ver­
ið mik ið not uð alla tíð af þjón ustu­
að il um til þess að fá ferskvöru frá
Reykja vík og svo hef ur alltaf ver ið
eitt hvað um far þega á mánu dags­
morgn um líkt og aðra daga.
Það er mjög baga legt fyr ir not­
end ur þess ar ar þjón ustu að sí fellt
sé ver ið að breyta á ætl un, sér stak­
lega þeg ar þess ar breyt ing ar eru illa
aug lýst ar. Ég hef gert það að á fram­
senda á ætl un ina (sem ég fæ sem
,,bið stöð“ fyr ir rút una) inn á Snæ­
fells bæj ar vef inn og hef ur hún ver­
ið birt þar. Á ætl un in er inná www.
trex.is og svo hengj um við sem höf­
um bið stöð fyr ir rút una lík lega flest
upp á ætl un ina. Það væri nú á gætt
ef á ætl un in myndi birt ast í bæj ar­
blöð un um þrem ur á Snæ fells nesi
og kannski Skessu horni í ljósi þess
að fólk veit hvorki upp né nið ur
hvern ing á ætl un in er eft ir ít rek að­
ar breyt ing ar.
Svo skora ég á þá hjá Bíl um og
fólki (Trex) og á Vega gerð ina að
end ur skoða mánu dags­ breyt­
ing una þó svo að við lát um okk ur
hafa þá þjón ustu skerð ingu að eng­
ar ferð ir séu á mið viku­ og laug ar­
dög um.
Drífa Skúla dótt ir, Hell issandi
Í síð asta tölu blaði Skessu horns
lýsti ég gróf lega að drag anda og
und ir bún ingi fyr ir eitt stærsta verk­
efni sem Hval fjarð ar sveit und ir býr
um þess ar mund ir ­ bygg ingu nýs
grunn skóla. Í þess ari grein mun ég
rýna ör lít ið nán ar í þær for send ur
sem lágu að baki þeirri á kvörð un
að byggja nýtt skóla hús næði, frem­
ur en að fara þá leið að end ur bæta
gamla Heið ar skóla hús ið og byggja
við það.
Það er nauð syn legt fyr ir stjórn­
end ur sveit ar fé lags að marka sér
stefnu í mennt un ar mál um til fram­
tíð ar. Slík stefna þarf að taka mið af
fram tíð ar sýn mennta­ og fræðslu­
mála í land inu. Slík stefna þarf
einnig að liggja til grund vall ar
á kvarð ana töku sem snerta fræðslu­
og skóla mál. Í skóla stefnu Hval­
fjarð ar sveit ar er sett fram fram tíð­
ar sýn í skóla mál um. Þar seg ir m.a.:
­ Unn ið skal mark visst að metn­
að ar fullu og fram sæknu skóla starfi
þar sem vel ferð barna og starfs fólks
er í fyr ir rúmi.
­ Tryggj um börn um og starfs fólki
bestu upp eld is­, náms­ og vinnu að­
stæð ur sem völ er á.
­ Í Hval fjarð ar sveit skal í öllu
skóla starfi unn ið að því að efla með
börn um virð ingu, sam kennd, fé­
lags færni, sjálfs traust, skap andi
hugs un og lífs gleði.
Í skóla stefn unni er jafn framt rætt
nán ar um að bún að og nauð syn þess
að skóla bygg ing ar og skólaum­
hverfi upp fylli þær nú tíma kröf ur
sem gerð ar eru til að mæta þörf­
um til náms og upp eld is. Skóli og
skóla starf er um margt meira en
skóla bygg ing. Það má þó öll um
vera ljóst að að stæð ur til kennslu
og náms eru mis mun andi og góð
um gjörð get ur ver ið hvetj andi þátt­
ur fyr ir nem end ur og starfs fólk og
stuðl að að góðri líð an. Slíkt er erfitt
að setja í reikni for múl ur, en hlýt ur
þó að skipta máli í heild ar sam heng­
inu.
Aðra þætti er mun auð veld ara að
kostn að ar greina, og sér til að stoð­
ar hef ur fram kvæmda nefnd Heið­
ar skóla leit að til sér fræð inga á sviði
bygg inga, verk fræði og hönn un­
ar skóla hús næð is, sem og stuðst
við reynslu ann arra sveit ar fé laga af
fram kvæmd um af svip uðu tagi.
Áður en á kvörð un um fram­
kvæmda leið var tek in, voru gerð ar
kann an ir og út tekt ir á þeim húsa­
kosti sem hýs ir Heið ar skóla í Hval­
fjarð ar sveit og m.a. met ið hversu
hent ug ur nú ver andi húsa kost ur
væri sem skóla hús næði. Sam an­
tek in nið ur staða þeirr ar könn un­
ar var þessi: „Ef yfir heild ina er lit­
ið telst hús næði Heið ar skóla í nú­
ver andi mynd mjög ó hent ugt m.t.t.
nú tíma kennslu hátta og ljóst er að
fara verð ur út í um fangs mikl ar og
gagn ger ar breyt ing ar á hús næð inu
ef það á að nýta á fram sem kennslu­
hús næði.“
Að auki upp fylla nú ver andi bygg­
ing ar ekki þær kröf ur sem gerð ur
eru um að gengi fyr ir ein stak linga
með skerta hreyfi getu sem og að
nokk ur hluti þeirra upp fyll ir ekki
kröf ur um loft hæð ir, birtu og að­
bún að sam kvæmt reglu gerð um.
Til við bót ar þess um þátt um er
nauð syn legt að taka til greina liði
sem geta til lengri og skemmri tíma
haft veru legt á hrif á rekstr ar kostn að
Stef án Ingv ar Guð munds son, sjó­
mað ur í Ó lafs vík, á huga ljós mynd­
ari og frétta rit ari Skessu horns hef­
ur fleiri á huga mál en ljós mynd un­
ina. Á með fylgj andi mynd er hann
að glíma við mód el af segl skipi sem
hann er nú að leggja loka hönd á.
Skip þetta er ekki fyrsta mód el ið
sem Stef án set ur sam an, en hann
hef ur ver ið að grípa í það all ar göt­
ur síð an árið 2000. Mód el ið er
sann köll uð lista smíði eins og sjá má
og sett sam an úr gríð ar leg um fjölda
smá hluta þar sem smæstu hlut um
er hag an lega fyr ir kom ið. Þessu
á huga máli deil ir Stef án með bróð­
ur sín um Krist jóni sem nú er stýri­
mað ur á Tjald in um SH, en sam an
og í sitt hvoru lagi hafa þeir bræð ur
sett sam an nokk ur skipslík ön.
mm
Mód el smíði með al á huga mála Stef áns
Pennagrein Pennagrein
Á ætl un ar ferð ir á Snæ fells-
nes 1. jan -31. maí 2009
Börn in eru fram tíð in
Tryggj um börn um og starfs fólki skóla bestu upp eld is-, náms- og
vinnu að stæð ur sem völ er á. - Að drag andi og und ir bún ing ur
vegna nýs Heið ar skóla í Hval fjarð ar sveit ( seinni hluti)
hús næð is. Má þar nefna við halds­
þátt, sveigj an leika í kennslu rým­
um og mögu leika til sam kennslu,
ræst ing ar, líf tíma eldra hús næð is og
stoð þátta eins og lagna kerfa, lausn­
ir á fram kvæmda tíma og bráða­
birgða kennslu rými.
Ég held ég geti full yrt að flest ir
sem að mál inu hafa kom ið, höfðu
þá trú í upp hafi að gamla Heið ar­
skóla hús ið yrði nýtt til á fram hald­
andi kennslu. Við nán ari grein ingu,
á stands mat og ná kvæma kostn að ar­
út reikn inga breytt ust þær for send­
ur. Ekki var hægt að horfa fram
hjá þeim nið ur stöð um sem út tekt­
ir leiddu í ljós. Á þess um grund­
velli tók fram kvæmda nefnd og síð­
ar sveit ar stjórn, á kvörð un. Á kvörð­
un in bygg ir þannig á heild ar sýn þar
sem horft er til fram tíð ar með hag­
kvæmni og þarf ir nú tíma skóla hús­
næð is að leið ar ljósi.
Arn heið ur Hjör leifs dótt ir,
for mað ur fram kvæmda nefnd ar
Heið ar skóla
Ég held ég geti
full yrt að flest-
ir sem að mál inu
hafa kom ið, höfðu
þá trú í upp hafi
að gamla Heið ar-
skóla hús ið yrði nýtt
til á fram hald andi
kennslu.