Skessuhorn - 02.03.2011, Blaðsíða 8
8 MIÐVIKUDAGUR 2. MARS
Pál fríð ur Sig urð ar dótt ir frá Staf
holts ey í Borg ar firði hef ur glímt við
erf ið veik indi í rúm lega tíu ár. Hjart
að í henni stækk aði stöðugt og af köst
þess minnk uðu. Ekki er vit að með
vissu hvað olli þess ari hjarta bil un en
lækn ar telja að hún hafi feng ið vír us
í hjartað. Pál fríði versn aði ár frá ári
og und ir það síð asta var virkni hjart
ans kom in nið ur í 15% og blóð flæði
frá því að eins 10% af því sem eðli
legt er. Neyð in var orð in al gjör og
eina lausn in voru hjarta skipti. Þess
má einnig geta að Pál fríð ur er ein
stæð móð ir en son ur henn ar var að
eins árs gam all þeg ar hún greind
ist. Hún hef ur ver ið frá vinnu frá því
hún greind ist og fjár hags leg ur róð ur
því orð inn ansi þung ur. Í á gúst á síð
asta ári fór Pál fríð ur til Sví þjóð ar og
fékk nýtt hjarta. Nú er hún í stöð ugu
eft ir liti og end ur hæf ingu en gaf sér
þó tíma og sett ist nið ur með blaða
manni síð ast lið inn sunnu dag.
Átti erfitt með að sinna
grunn þörf um
„Ég fór fyrst til lækn is í nóv em
ber árið 2000,“ seg ir Pál fríð ur í byrj
un spjalls en þá var hún að eins 29 ára
göm ul. „Ég hafði ver ið með mikla
mæði í nokkurn tíma og var far
in að fá verki fyr ir hjart að þeg ar ég
pant aði mér loks ins tíma. Mér datt
aldrei í hug að ég gæti ver ið hjart
veik. Við tóku alls kon ar rann sókn
ir en í fyrstu töldu lækn arn ir að um
blóð tappa væri að ræða. Þeir fundu
þó aldrei á stæðu fyr ir því að hjart
að í mér tók upp á því að stækka, en
telja að ég hafi senni lega feng ið vír us
í hjart að. Ég var lengi að við ur kenna
fyr ir sjálfri mér að um væri að ræða
al var leg veik indi, en sætti mig að lok
um við að þetta væri eitt hvað sem ég
þurfti að ganga í gegn um.“
Eng in lækn ing fannst við veiru sýk
ing unni sem lækn arn ir töldu Pál fríði
hafa og fór heilsu henn ar hrak andi
með hverju ár inu sem leið. Mæði,
þreyta, þyngsli fyr ir hjarta og mikl ir
verk ir ein kenndu líf Pál fríð ar og síð
asta árið var á stand ið orð ið svo slæmt
að hún átti erfitt með að sinna eig
in grunn þörf um. Hjarta skipti voru
eina lausn in. Pál fríð ur beið í þrjá og
hálf an mán uð á biðlista, í tvo þeirra
í al gjör um for gangi, eft ir nýju hjarta.
Léttir inn var því mik ill þeg ar sím tal
ið kom. „Ég var því líkt feg in þeg ar ég
fékk sím tal ið og alls ekk ert stressuð
sem er skrít ið eft ir á að hyggja. Til
hlökk un in yf ir gnæfði kvíð ann. Það
var hringt í mig 17. á gúst á síð asta ári
og mér var til kynnt að nú væri búið
að finna handa mér nýtt hjarta, að
gerð in var fram kvæmd þann átj ánda
og ég var vak in þann 19. á gúst og
sagt að að gerð in, sem tók tíu tíma,
hafi tekist vel,“ rifj ar Pál fríð ur upp.
Að finna nýtt hjarta er alls ekk ert lít
il ræði. Líf færa gjaf inn þarf að vera í
sama blóð flokki og sá sem tek ur við
því, hann þarf að vera í sömu hæð og
í sama vefja flokki. Að sögn Pál fríð
ar fékk hún ekk ert að vita um hjart að
sem nú slær í brjósti henn ar, slíkt er
ekki venj an. „Ég hélt ég myndi hugsa
meira um það, þá stað reynd að ein
hver ann ar not aði þetta hjarta á und
an mér, en sú er ekki raun in. Ég ein
beiti mér held ur að þeirri stað reynd
að nú líð ur mér mik ið bet ur.“
Lík am inn hafn ar
hjart anu
Að gerð in sjálf tókst vel en í ljós
kom að nýja hjart að lak gíf ur lega.
Pál fríð ur þyngd ist um 13 kíló af
vökva og þess um erf ið leik um fylgdi
gríð ar legt álag á nýru og blóð rás sem
Pál fríð ur Sig urð ar dótt ir tal ar um líf ið, veik ind in og nýja hjart að
Þakk lát fyr ir að fá ann að tæki færi
síð an hafa leitt af sér önn ur og ný
vanda mál. Ein um og hálf um mán
uði eft ir hjarta skipt in gekkst Pál fríð
ur und ir aðra að gerð þar sem sett ur
var stál hring ur utan um aðra hjarta
lok una til að minnka lek ann sem enn
er til stað ar. Dvöl in á Sa hlgrenska
sjúkra hús inu í Gauta borg í Sví þjóð
var ekki á falla laus og lá Pál fríð ur í
þrjár og hálfa viku á gjör gæslu deild.
„Ég man í raun inni mjög lít ið eft ir
fyrstu tveim ur vik un um eft ir fyrstu
að gerð ina, var á mörg um sterk um
lyfj um og datt inn og út úr heim in
um. Þau voru mörg tæk in sem ég var
tengd í og þurfti með al ann ars að fara
í nýrna vél í viku. Við hald ið, eins og
ég kall aði járn staur inn sem ég keyrði
um allt, fór með mér all ar leið ir en
það geymdi öll þau lyf sem ég varð
að vera á. Ég losn aði þó við vél arn ar
fljót lega eft ir síð ari að gerð ina.“ Pál
fríð ur kom heim tveim ur og hálf um
mán uði eft ir að gerð ina og við tók
stöðugt eft ir lit, inn lagn ir á sjúkra hús
og stíf end ur hæf ing. Nýrna vanda
mál in eru enn til stað ar og tengj ast
þau lík lega þeim sterku lyfj um sem
hún þarf að vera á. Rétt áður en Pál
fríð ur kom aft ur til Ís lands fékk hún
blóð í lung un sem þurfti að losa og
þá fannst vír us við blóðprufu rétt eft
ir að hún kom heim sem olli því að
hún þurfti að leggj ast inn á sjúkra hús
í tvær vik ur. Fjór um sinn um hef ur
hún feng ið svo kall aða höfn un, sem
er al geng fyrsta árið eft ir líf færa gjöf,
en lík am inn hef ur til hneig ingu til að
hafna nýja hjart anu. Þá þarf Pál fríð
ur að leggj ast inn á sjúkra hús í þrjá
daga í stífa, rót sterka stera með ferð
sem tek ur gíf ur lega á lík amann. Hún
mun þurfa að vera á höfn un ar lyfj um
alla ævi en von ast til að losna við ster
ana eft ir fyrsta árið.
Mamma ég skal
gera þetta
Pál fríð ur er fædd og upp al in í Staf
holts ey í Borg ar firði, sveita stelpa í húð
og hár. „Þar fór ég á hest bak og í fjós
ið en við vor um með marg ar skepn
ur á bæn um þeg ar ég var lít il; kind ur,
kýr, hesta og nátt úru lega hund. Síð an
flutti ég að heim an og bjó í Borg ar
nesi þar sem ég vann í kjöt vinnsl unni
í nokk ur ár. Síð an vildi ég breyta til
og flutti til Reykja vík ur þar sem ég
fékk vinnu hjá Goða við sömu iðju.“
Nú býr Pál fríð ur í Grund ar hverf inu
á Kjal ar nesi og seg ist líða mjög vel í
ró legu og frið sælu um hverfi.
Líf Pál fríð ar breytt ist til muna eft
ir að hún veikt ist, lækn arn ir ráð lögðu
henni að hætta sam stund is að vinna
og hún hef ur ekki far ið á hest bak í
rúm tíu ár, henni til mik ils ama. Sig
urð ur Aron, son ur Pál fríð ar, var að
eins árs gam all þeg ar mamma hans
veikt ist og þekk ir hann því ekk ert
ann að. „Allt þetta ferli hef ur reynst
Sigga mjög erfitt og hann hef ur haft
mikl ar á hyggj ur af mömmu sinni.
Hann hef ur ver ið mjög dug leg ur að
hjálpa mér með an ég var lasin og ég
hef oft heyrt þessi orð: „ Mamma, ég
skal gera þetta,“ þeg ar ég er að erf ið
ast með poka úr búð inni eða heim il
is verk in. Það væri frá bært ef ég gæti
far ið að vinna aft ur áður en langt um
líð ur, kannski bara hálf an dag inn, en
það verð ur að koma í ljós með tím an
um,“ seg ir Pál fríð ur þol in móð.
Vin irn ir stóðu
fyr ir söfn un
Pál fríð ur hef ur feng ið mik inn
stuðn ing í gegn um veik ind in, þá
sér stak lega frá móð ur sinni og syst
ur. Einnig finn ur hún mik inn sam
hug í gegn um Face book síð una sína.
Þar seg ir hún frá veik ind um sín um
en hún seg ir fjöl marga fylgj ast með
henni þar og hvetja sig á fram. „ Siggi
býr enn hjá mömmu í Staf holts ey
og geng ur í skóla á Klepp járns reykj
um. Hann kem ur þó hing að til mín
um helg ar, en á með an ég er enn inn
og út af spít ala og í end ur hæf ingu á
Reykja lundi er best að hann klári
alla vega skóla ár ið fyr ir vest an. Hanna
syst ir kom svo með hann út þeg ar
ég fór í að gerð ina en hon um fannst
ó trú lega gam an að kíkja til Sví þjóð ar
til mömmu sinn ar. Mér fannst al veg
hræði lega erfitt að vera svona lengi
í burtu frá hon um og var því mjög
feg in þeg ar þau gátu kom ið út,“ seg
ir Pál fríð ur en á stæð an fyr ir því hún
gat feng ið ást vini sína, son sinn og
syst ur, út til Sví þjóð ar er söfn un sem
vin ur henn ar, Guð mund ur Ingi Þor
valds son, stóð fyr ir í haust. Pál fríð ur
vildi jafn framt koma á fram færi þakk
læti til allra þeirra sem styrktu hana
á þess um erf iðu tím um. „Söfn un in
gekk mjög vel og það söfn uð ust yfir
tvær millj ón ir. Ég náði að grynnka
að eins á skuld un um sem hafa safn ast
upp með ár un um, það er dýrt að vera
ein stæð móð ir án at vinnu á stöð ugu
ferða lagi suð ur á spít ala í blóðpruf
ur og með ferð ir.“ Að spurð seg ir Pál
fríð ur ganga á gæt lega hjá henni fjár
hags lega þessa dag ana. Lyf in sem
hún er á séu þó mjög dýr, en þau eru
að mestu leyti greidd nið ur.
„Ís lenski lækn ir inn minn úti, Vil
borg Sig urð ar dótt ir, fylgdi mér síð
an heim frá Sví þjóð því hún vildi ekki
að ég ferð að ist ein. Vil borg var al veg
frá bær og lækn arn ir hafa all ir reynst
mér mjög vel. Núna eft ir með ferð
ina er ég til dæm is í mjög flók inni
lyfja með ferð og eru lækn arn ir mín
ir hérna heima í góðu sam bandi við
lækn ana úti varð andi hana.“
Ætl ar upp á Esj una
Pál fríð ur seg ir end ur hæf ing una
ganga vel en hún fari þó ró lega af
stað því enn vanti mik ið upp á þrek
ið. „Ég má ekki fara eins hratt af stað
og ég vil. Ef ég reyni of mik ið á mig
þá sest ég nið ur í smá stund og jafna
mig. Áður fyrr var ég þreytt all an
dag inn ef ég reyndi of mik ið á mig. Í
göng un um eru það að al lega fæturn
ir sem stöðva mig en það mun taka
tíma að safna upp þeim vöðvamassa
sem hef ur tap ast á ár un um. Nú þarf
ég að gæta mín sér stak lega á því að
vera ekki í marg menni því ég má alls
ekki fá flensu eða kvef. Ég passa mig
til dæm is á því að fara í búð ina á þeim
tím um þeg ar fáir fara í búð og mætti
til dæm is alls ekki fara í Kringl una
eða Smára lind ina.
Pál fríð ur seg ist líta björt um aug
um til fram tíð ar og hlakka til að fara
á hest bak aft ur og út að labba. „Ég
á ör ugg lega bara eft ir að vera úti að
leika mér eft ir að ég verð frísk,“ seg ir
hún og hlær. „Veik ind in hafa kennd
mér að meta líf ið mun bet ur og þá
sem standa mér næst. Ég á ynd is
leg an son sem hef ur ver ið dug leg
ur að hjálpa mömmu sinni en eitt
af því sem hef ur reynst mér erf ið
ast er að hafa aldrei get að leik ið al
menni lega við hann. Ég hefði vilj að
fara með hon um út í fót bolta þeg ar
hann var yngri eða út að hjóla, en gat
það ekki. Ég er þakk lát fyr ir að hafa
feng ið ann að tæki færi í líf inu, en nýtt
hjarta er nýtt líf fyr ir mig. Það fyrsta
sem mig lang ar til að gera þeg ar ég
fæ heils una til baka er að fara á hest
bak. Svo er það einnig per sónu legt
mark mið að labba á Esj una. Ég horfi
stund um þang að upp héð an af Kjal
ar nes inu og segi við sjálfa mig: „Ein
hvern tíma á ég eft ir að kom ast þang
að upp!“ seg ir Pál fríð ur, von góð að
lok um.
ákj
Pál fríð ur er ein stæð móð ir. Hér er hún á samt syni sín um Sig urði Ar oni.
Pál fríð ur á sjúkra hús inu í Sví þjóð.
Pál fríð ur Sig urð ar dótt ir fékk ný ver ið nýtt hjarta