Vísbending - 14.10.2010, Blaðsíða 2

2 V í s b e n d i n g • 3 4 . t b l . 2 0 1 0
framhald af bls. 1
Tafla 1. Einkunnir 38 stærstu sveitarfélaganna

1 3 8 Gar abær 8,1 6,2 6,1 6,8 ** 1 3 8
2 6 1 Seltjarnarnes 7,5 5,2 7,8 6,9 ** 2 6 1
3 4 6 Dalvíkurbygg 6,4 5,8 6,3 6,2 * 3 4 6
4 2 26 Hornafjör ur 6,2 6,3 4,4 5,6 + 4 2 26
5 9 7 Akureyri 6,2 4,4 6,2 5,6 + 5 9 7
6 1 2 Snæfellsbær 5,5 6,7 6,8 6,3 + 6 1 2
7 7 3 Eyjafjar arsveit 5,5 4,9 6,7 5,7 + 7 7 3
8 10 34 Vestmannaeyjar 5,4 4,3 3,5 4,4 8 10 34
9 19 12 Rangár ing eystra 5,1 3,8 5,7 4,9 9 19 12
10 8 16 Bláskógabygg 4,9 4,5 4,9 4,8 10 8 16
11 5 4 Húna ing vestra 4,9 5,7 6,4 5,7 11 5 4
12 11 9 Ölfus 4,9 4,3 6,0 5,1 12 11 9
13 36 33 Bolungarvík 4,8 1,5 3,5 3,3 Sérst. eftirlit 13 36 33
14 20 31 Akranes 4,6 3,6 3,9 4,0 14 20 31
15 31 5 Hverager i 4,6 2,7 6,4 4,5 15 31 5
16 18 24 Skagafjör ur 4,5 3,9 4,5 4,3 16 18 24
17 23 14 Vesturbygg 4,3 3,3 5,3 4,3 17 23 14
18 ingeyjarsveit 4,3 4,3 18
19 12 10 Mosfellsbær 4,2 4,2 5,9 4,8 19 12 10
20 15 21 Fjallabygg 3,9 4,0 4,6 4,2 20 15 21
21 22 23 Reykjavík 3,8 3,4 4,5 3,9 21 22 23
22 28 18 Gar ur 3,3 2,8 4,7 3,6 22 28 18
23 21 30 Ísafjar arbær 3,3 3,5 4,1 3,6 23 21 30
24 26 28 Sandger i 3,2 3,1 4,3 3,5 Skuldaath. 24 26 28
25 16 36 Grindavíkurbær 3,0 3,9 2,9 3,3 25 16 36
26 27 19 Árborg 3,0 2,9 4,7 3,5 26 27 19
27 25 27 Fjar abygg 3,0 3,1 4,3 3,5 Eftirlitsn. 27 25 27
28 13 35 Reykjanesbær 2,9 4,1 2,9 3,3 Eftirlitsn. 28 13 35
29 33 25 Nor ur ing 2,9 2,4 4,5 3,2 29 33 25
30 14 32 Stykkishólmur 2,9 4,0 3,6 3,5 30 14 32
31 37 17 Borgarbygg 2,8 1,4 4,8 3,0 Eftirlitsn. 31 37 17
32 30 11 Kópavogur 2,8 2,7 5,7 3,8 Eftirlitsn. 32 30 11
33 17 22 Vogar 2,8 3,9 4,6 3,7 33 17 22
34 32 13 Rangár ing ytra 2,7 2,6 5,5 3,6 34 32 13
35 24 29 Hafnarfjör ur 2,3 3,2 4,1 3,2 Eftirlitsn. 35 24 29
36 34 20 Álftanes 2,2 2,2 4,7 3,0 Fjárhaldsm. 36 34 20
37 29 37 Grundarfjör ur 2,1 2,8 2,4 2,5 Eftirlitsn. 37 29 37
38 35 15 Fljótsdalshéra 1,0 2,1 4,9 2,6 Eftirlitsn. 38 35 15

Útreikningar Vísbendingar

Tafla 2: Íbúafjöldi í stærstu bæjarfélögunum og fjölgun frá 2008 til 2009.

Rö
09
Rö
08
Rö
07 Bæjarfélag
Eink.
2009
Eink.
2008
Eink.
2007
Me a-
ltal Sta a
Rö
09
Rö
08
Rö
07

j f l
i . i . i . l -
tal t

Útreikningar Vísbendingar. * Sérstakt eftirlit. ** Eftirlitsnefnd. *** Skuldaathugun. **** Fjárhaldsn.
og Norðurþingi eru skuldirnar líka yfir
tveimur milljónum króna á mann. Þetta
hlutfall segir ekki allt. Sum sveitarfélög
standa í miklum framkvæmdum og vænta
þess að fá auknar tekjur til baka.
Í Garðabæ, Eyjafjarðarsveit, Hornafirði,
Rangárþingi eystra, Þingeyjarsveit og á
Seltjarnarnesi eru skuldir á mann í árslok
2009 innan við 600 þúsund krónur.
Einnig má horfa á hlutfall skulda af
tekjum ársins. Hlutfallið sýnir hversu
lengi sveitarfélögin væru að borga skuldir
sínar ef þau þyrftu ekkert að sinna rekstri
eða nýjum framkvæmdum. Hér er mið-
að við að hlutfallið sé ekki hærra en 1,0.
Hjá mörgum sveitarfélögum er hlutfallið
hærra en 2,0 í árslok 2009 (sjá töflu 3)
sem er mjög alvarlegt veikleikamerki.
Sterkust á þennan mælikvarða eru
Eyjafjarðarsveit, Rangárþing eystra, Sel-
tjarnarnes, Þingeyja sveit, Húnaþing
vestra, Hornafjörður og Bláskógabyggð.
Fólksfjöldi
Á landinu öllu fækkaði fólki á árinu 2009
um 0,7% en fjölgaði um 4,1% á árinu
2008. Þetta er í fyrsta sinn á lýðveldistím-
anum sem fólki fækkar á Íslandi. Það er
kreppu- og hættumerki. Fækkun ber það
með sér að íbúarnir telji að betra sé að búa
annars staðar og getur verið til vitnis um
að ekki sé allt eins og best verður á kosið í
sveitarfélaginu sem fækkar í.
Það er heppilegt að fólksfjöldi aukist
hóflega. Ef hann eykst of hratt er hætt við
að erfitt verði að veita öllum nýju íbúun-
um þjónustu strax. Gatnagerð og aðrar
framkvæmdir vegna nýbygginga geta líka
komið niður á fyrri íbúum.
Tekjur og afkoma
Tekjur sveitarfélaganna á íbúa eru nokkuð
mismunandi. Mestar eru þær í Snæfellsbæ,
887 þúsund krónur á mann og nánast jafn-
miklar í Vesturbyggð. Árið áður voru þær
hæstar í Vesturbyggð, 979 þúsund krónur
á mann. Næst á eftir koma Fjarðabyggð,
Norðurþing og Akureyri. Þær eru innan
við 600 þúsund krónur á íbúa í Garðabæ,
Seltjarnarnesi Vogum Akranesi, Garði,
Hafnarfirði, Mosfellsbæ, Hveragerði og á
Álftanesi. Það er að sjálfsögðu ekki mark-
mið í sjálfu sér að sveitarfélög afli mik-
illa skatttekna, á næstunni er augljóst að
sveitarfélög verða mörg bæði að draga úr
þjónustu og fullnýta skattstofna.
Útsvarsprósenta var víða hækkuð úr
13,03% í 13,28%. Vegna þess að fram-
boð á húsnæði er nú nóg, er augljóst að
dregið verður úr framkvæmdum á vegum
margra bæjarfélaga. Hluti af vandanum er
hve mörg hverfi hafa verið gerð íbúðarhæf
á undanförnum árum. Þetta vandamál
leysist þó á nokkrum árum ef ekki kemur
til stórfellds fólksflótta. Eðlilegt má telja
að afgangur af rekstri sé nálægt 10%. Best
var afkoman á Akureyri, Vestmannaeyj-
um, Hornafirði, Dalvík og í Garðabæ, alls
staðar milli 9 og 10% af tekjum. Í Reykja-
nesbæ, Álftanesi og Sandgerði var hallinn
meiri en 20% af tekjum.
Skatttekjur í heild eru um 57% tekna,
Jöfnunarsjóður sveitarfélaga gefur þeim
um 7% og þjónustutekjur um 36%. Með-
al þeirra eru gjöld vegna hafna, rafmagns
og hita, sorphirðu og annarra þátta.
Ekki er hægt að segja að mikil fjöl-
breyt i sé í útsvarsprósentunni árið 2009.
Lægst var hún 12,1% á Seltjarnarnesi og
hæst 13,28% en það er hún hjá flestum
sveitarfélögum á landinu.
Draumasveitarfélagið
Í umfjöllun sinni um sveitarfélög hefur
Vísbending útnefnt draumasveitarfélagið,
en það er það sveitarfélag sem er best statt
fjárhagslega samkvæmt nokkrum mæli-
kvörðum (sjá skilgreiningar í kassa).
Einkunnagjöfin endurspeglar erfitt
árferði. Tvö sveitarfélög ná einkunninni
7,0, Garðabær með 8,1 og Seltjarnarnes
með 7,5.Dalvík, Hornafjörður og Ak-
ureyri ná liðlega 6,0. Önnur sveitarfélög
sem ná einkunninni 5,0 eru Snæfellsbær,
Eyjafjarðarsveit, Vestmannaeyjar og Rang-
árþing eystra.
Í töflu má sjá einkunnagjöfina und-
anfarin þrjú ár. Einstaka óvenjulega út-
gjöld eða tímabundin staða getur ruglað
einkunnagjöfina einstök ár, en ólíklegt er
að það standi lengi. Því er að þessu sinni
*
**
***
***
***
***
***
****
***
***