Vísbending - 06.05.2013, Blaðsíða 4

4 V Í S B E N D I N G • 1 8 T B L 2 0 1 3
greiða meira en sem nemur núverandi
viðskiptaafgangi í afborganir í erlendum
gjaldeyri árin 2015-2018.
Skattalækkanir munu gera það enn
erfiðara að afla þess gjaldeyris sem þarf til
þess að unnt sé að standa í skilum með
afborganir af erlendum lánum. Aukinn
innflutningur í kjölfar skattalækkana mun
þannig torvelda gjaldeyrissöfnun upp í
fyrirséðar afborganir Landsbankans, Orku-
veitunnar og sveitarfélaganna. Líklegar
afleiðingar yrðu vaxtahækkanir seðla-
bankans, gengisfall krónu og verðbólga.
Niðurfærsla verðtryggðra lána heimila
gæti sömuleiðis haft neikvæð þjóðhagsleg
áhrif. Við þær myndi hrein eign heimila
batna um nokkur hundruð milljarða sem
hefði auðsáhrif á einkaneyslu, heimili gætu
tekið ný lán til kaupa á innfluttum vörum
og greiðslujafnaðarvandinn ykist enn meira.
Lokaorð
Mikið hefur verið rætt um skaðsemi
fjármagnshafta. En ekki hefur verið
minnst á alvarlegustu afleiðingar þeirra:
Að veita skjól fyrir óábyrgar umræður og
ráðstafanir í efnahagsmálum. Loforð um
skattalækkanir án þess að útskýrt sé hvernig
eigi að fjármagna þær hefðu valdið áhlaupi
á markaði með ríkisskuldabréf, ef hér
væru ekki fjármagnshöft. Í miklu stærra
landi, Bretlandi, óttast stjórnvöld slíkt
áhlaup ef horfið yrði af braut niðurskurðar
í ríkisrekstri. Allt tal um að fjármagna
niðurgreiðslu á innlendum skuldum með
samningum við erlenda krónueigendur
hefði valdið áhlaupi á krónuna og gengi
hennar hefði fallið. Mikilvægt er því að
fjármagnshöftunum verði aflétt sem fyrst
áður en enn meiri rentusókn grefur um sig
í landinu.
Heimildir
1 Marco Bianchi, Björn Rúnar Guðmundsson og
Gylfi Zoega (2001), “Iceland´s Natural Experiment
in Supply Side Economics,” American Economic
Review, 91 (5), 1564-1579.
2 Teygnin var mest yrir karla með eigin atvinnurekstur
eða 0.71, sérstaklega ef þeir voru einnig kvæntir (0.75)
og einnig fyrir barnlausa karla (0.61). Teygnin var lág
fyrir alla hópa kvenna.
3 Mark Killingsworth (1983), Labor supply, New York:
Cambridge University Press.
4 Jerry A. Hausman (1981), “Income and Payroll Tax
Policy and Labor Supply,” í L. H. Meyer, (ritstjóri) The
supply-side effects of economic policy, St. Louis, MO.
5 Don Fullerton (1982), “On the Possibility of
an Inverse Relationship between Tax Rates and
Government Revenue,” Journal of Public Economics,
19 (1), 3-22.
6 Mathias Trabandt og Harald Uhlig (2009), „ How Far
Are We From The Slippery Slope? The Laffer Curve Re-
visited,“ NBER Working Paper No. 15343.
7 Austan Goolsbee, Robert E. Hall and Lawrence F. Katz
(1999), “Evidence on the High-Income Laffer Curve
from Six Decades of Tax Reform,” Brookings Papers on
Economic Activity, 1-64.
8 Efnahags- og viðskiptaráðuneytið gerði eina slíka ári
2011, en fátt hefur frést af henni síðan.
Aðrir sálmar
Virðing Alþingis
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Benedikt Jóhannesson
Útgefandi: Heimur hf., Borgartúni 23,105 Rvík.
Sími: 512 7575.
Net fang: visbending@heimur.is.
Prentun: Heimur. Upp lag: 700 eintök.
Öll réttindi áskil in. © Ritið má ekki afrita
án leyfis út gef anda.
Þinghópurinn sem nú hefur kvatt naut lítillar virðingar almennings ef marka
má kannanir. Líklega er sterk fylgni milli
virðingar sem Alþingi sem stofnun nýtur
og þess álits sem alþýða manna hefur á
þeim sem minnstan þokkann hefur. Margir
telja að endurnýjun þingmanna veki vonir
um að betri tímar séu í vændum. Hinar
óþekktu stærðir hljóti að vera betri en
fyrirrennararnir.
Í upphafi þings valda fáir nýkjör inna
þingmanna kvíða vegna fyrirsjáanlegra
óspekta. Ekki er að efa að þingflokkarnir
geta bundist samtökum um að efla
starfsandann á þingi. Þingflokks formenn
geta haldið upp aga þannig að sá sem yrði
sér og flokki sínum til vansa fengi ákúrur.
Ókvæðisorð og hæðni minnka bæði þann
sem þeim beitir og hinn sem fyrir verður.
En hvaða kostir prýða góða stjórnmála-
menn? Lee Hamilton, sem lengi sat í
fulltrúa deild bandaríska þingsins nefndi
nokkur atriði:
Heiðarleiki. Stjórnmálamenn verða að
njóta trausts almennings, en líka trausts
kollega sinna.
Einbeiting og ákafi. Orkuboltar eru oft
góðir stjórnmálamenn. Sá sem ekki áttar sig
á því að stjórnmál eru 24 tíma starf allt árið
á ekki erindi á þann vettvang.
Metnaður. Líklega nær enginn stjórn mála-
maður á toppinn nema hann hafi mikinn
persónulegan metnað. Fyrst vilja menn
metorð, en góður stjórnmálamaður vill líka
að sín sé minnst þannig að hann skili betra
þjóðfélagi.
Samskiptahæfileikar. Feimni hjálpar ekki
stjórnmálamanni. Hann þarf að geta talað
við alla, hvort sem hann þekkir þá eða ekki.
Þekking. Stjórnmálamenn þurfa að kunna
á kerfið. Bæði stjórnkerfið en ekki síður
hvernig best er að ná sínum málum í gegn
á þingi. Vinátta og traust milli manna, óháð
flokkum, skiptir þar miklu máli. Menn
verða að kunna að semja. Yfirgangur hefnir
sín síðar.
Enginn á þingsæti. Hroki og dramb eru
falli næst.
Veröldin er ekki svarthvít. Enginn flokkur
hefur rétt fyrir sér í öllu eða rangt fyrir sér í
öllu. Ekki líta niður á andstæðingana.
Berðu virðingu fyrir kjósendum. Þeir ráða
því á endanum hver situr á þingi og hver
fellur út. Þingmaður sem gleymir þessu
lendir í vanda. bj
framhald af bls. 3
Viðskiptaafgangur má samt ekki verða
neikvæður, vegna þess að landið hefur
takmarkaðan aðgang að erlendu lánsfé og
þarf að standa í skilum með erlend lán. Í
kjölfar skattalækkana getur tvennt gerst.
Í fyrsta lagi getur Seðlabankinn
ákveðið að bregðast ekki við. Þá er við því
að búast að gengi krónunnar veikist vegna
aukinnar eftirspurnar eftir innflutningi
sem hækkar verð á innfluttum vörum,
minnkar kaupmátt og hækkar höfuðstól
verðtryggðra lána.
Í öðru lagi getur Seðlabankinn séð þessa
þróun fyrir og hækkað vexti til þess að koma
í veg fyrir aukna innlenda eftirspurn, minni
sparnað einkaaðila og aukinn innflutning
sem hefði annars í för með sér verðbólgu.
Hærri vextir verða þá til þess að draga enn
meira úr fjárfestingu og auka einkasparnað.
Þá notar Seðlabankinn peningastefnu sína
til þess að draga úr innlendri eftirspurn á
sama tíma og ríkisstjórnin eykur innlenda
eftirspurn með skattalækkunum. Þetta er
sama hagstjórnarblanda og olli miklum
viðskiptahalla fyrir 2008. Um þessar
mundir getur slíkur halli ekki orðið til vegna
þess að hann er ekki unnt að fjármagna.
Hins vegar getur gengi krónunnar veikst
vegna mikillar afborgunarbyrði af erlendum
lánum.
Um hagstjórn
Lítil samhæfing hagstjórnar ríkis og
seðlabanka hefur verið landlæg hér á
landi áratugum saman. Heilsteyptar
efnahags áætlanir eru sjaldséðar.8 Sú
ósamhæfða hagstjórnarblanda sem
fólst í aðhaldssamri peningastefnu og
þensluvaldandi fjármálastefnu ríkissjóðs
á árunum 2004-2008 hafði hörmulegar
afleiðingar. Bandaríkin gátu fylgt slíkri
stefnu á níunda áratuginum vegna þess að
þau gátu fjármagnað mikinn viðskiptahalla
með því að selja öðrum þjóðum skuldabréf
í dollurum. Fyrir land sem hefur örlítinn
gjaldmiðil getur slík stefna hins vegar
verið háskaleg. Heilsteypt stefna var tekin
upp árin 2008-2011 þegar stjórnvöld
fylgdu efnahagsáætlun sem samin var í
samráði við Alþjóðagjaldeyrissjóðinn. Nú
þegar því samstarfi er lokið er mikilvægt
að litið sé heildstætt á samhæfingu
hagstjórnartækja og efnahagsmarkmið í
víðari skilningi. Ekki er nægilegt að huga
að skuldsettum heimilum og ímynduðum
framboðsáhrifum skattalækkana.
Afsláttur af krónueignum erlendra
kröfuhafa mun bæta hreina stöðu Íslands
gagnvart útlöndum en engan veginn leysa
þann vanda sem hér hefur verið lýst. Eftir
sem áður munu innlendir aðilar þurfa að