Vísbending - 01.07.2013, Page 1

Vikurit um viðskipti og efnahagsmál
V Í S B E N D I N G • 2 6 T B L 2 0 1 3 1
1. júlí 2013
26. tölublað
31. árgangur
ISSN 1021-8483
Vísbending var stofnuð árið
1983. Blaðið hefur alla
tíð fjallað um viðskipti og
efnahagsmál.
Í þessu blaði er farið
yfir tilvitnanir úr einu
blaði á ári. Margt er enn
kunngulegt.
Vextir verðtrygging og
gjaldeyrismál hafa jafnan
skipað stóran sess í
blaðinu.
Á 21. öldinni fór að
bera á greinum um
viðskiptasiðferði. Nýir siðir
fylgdu nýjum mönnum.
1 32 4
Þrjátíu ára hagsaga í Vísbendingu
Vísbending var stofnuð sumarið 1983 og er því 30 ára um þessar mundir. Blaðið hefur alltaf viljað endur-
spegla viðskipta- og efnahagslífið og gefa
hug myndir um það sem vænta má. Hér á
eftir koma tilvitnanir í eitt blað á ári. Ekki
endilega snjallasta tilvitnunin hvert ár (þó
að þær séu ágætar) heldur er reynt að finna
dæmigerðar klausur um það sem til umfjöll-
unar var hverju sinni. Margar til vitnanir
benda til þess að Íslendingar læri hægt.
Ritstjóri hvers blaðs er væntanlega höfundur
tilvitnaðrar greinar nema annar sé tiltekinn.
1983-1987 Steingrímur Her-
mannsson ræður ríkjum
1983 1. tbl. Ritstjóri Sigurður B. Stefánsson
Fyrstu aðgerðir ríkisstjórnarinnar í efna-
hags málum voru skjótar og ákveðnar. Sem
fyrsti áfangi að því marki að lækka hraða
verð bólgunnar eru þær lítt umdeilanlegar.
En árangurinn er undir því kominn hvernig
efnahagss tefnunni sem enn er í mótun
verður framfylgt – við daglegan rekstur
peningamála og fjármála, í fjárlagagerðinni
í sumar og haust og í kjarasamningum eftir
áramótin. Enn sem komið er er allt traust
sett á launastefnuna, en ein og sér hefur
launa stefna jafnan brugðist í baráttunni við
verð bólgu, hérlendis og erlendis þar sem
hún hefur verið reynd. Til að hafa hemil á
verðbólgu þarf þjóðin í stuttu máli að eyða
minna en hún aflar. Neysla og fjárfesting
þurfa að vera minni en þjóðarframleiðslan.
Viðskipta jöfnuður verður þá jákvæður og
erlendar skuldir aukast ekki. Við þessar
aðstæður lækkar verðbólgan. Launastefnan
er því nauðsynleg en hvergi nærri nægjanleg
til að lækna verðbólgu, enda eru launin
engan veginn eina orsök verðbólgu.

1984 2. tbl. Ritstjóri Sigurður B. Stefánsson
Kjaramál og gengi eru ekki tengd með
þeim hætti sem oft er látið í veðri vaka í
daglegri umræðu. Er þá látið í það skína
að breytingar gengis síðar á þessu ári ráðist
af launahækkunum eða að gengi krón-
unnar hafi þegar verið ákveðið og að
launahækkanir verði að vera „innan þess
ramma“. Gengi krónunnar er verð á gjald-
miðli okkar gagnvart myntum annarra
landa og þessu verði geta stjórnvöld ekki
ráðið til lengdar án tillits til framboðs og
eftirspurnar á „gjaldeyrismarkaði“ krón-
unnar. Formlega er slíkur markaður ekki
til en þegar til lengdar lætur lýtur gengi
krón unnar markaðslögmálum en ekki
stjórnvöldum.

1985 25. tbl. Ritstjóri Sigurður B. Stefánsson
Eitt helsta áhyggjuefni stjórnvalda nú er
veik staða þjóðarbúsins gagnvart útlöndum
en áætlað er að viðskiptahalli í ár verði
5-6% af þjóðarframleiðslu. Það virðist þó á
engan hátt skynsamlegt eða réttlætanlegt að
ráðast gegn þeim vanda með frekari lækkun
launa taxta en orðin er. Þeir samningar
sem gerðir hafa verið til áramóta halda
svipuðum kaupmætti launafólks á seinni
helmingi þessa árs (99,9) og gilti að jafnaði
á árinu 1984 (99,7). Erfitt er að rökstyðja
að hár kaupmáttur launataxta sé helsta
ástæða ójafnaðar við útlönd og nýgerðir
kjarasamningar breyta litlu þar um. Einnig
koma til önnur áhrif og vænlegra sýnist
til árangurs að beita öðrum aðferðum til
að snúa viðskiptahalla í afgang en frekari
lækkun launataxta.

1986 40. tbl. Ritstjóri Sigurður B. Stefánsson
Í góðæri hefur löngum skapast hætta
á þenslu í íslensku efnahagslífi vegna þess
að ekki hefur tekist að hafa hemil á vexti
peningamagns. Hækkun verðlags hefur fylgt
mikil aukning á eftirspurn eftir innfluttum
vörum og þjónustu og eftirspurn eftir
vinnuafli. Eftirspurnarþrýstingur hefur
valdið því að hækkun innlendra kostnaðar-
liða hefur orðið meiri en útflutningsgreinar
hafa getað borið með óbreyttu verði á
erlendum gjaldeyri. Loks hefur gengis-
lækkun krónunnar, sem í reynd varð vegna
of mikillar fjölgunar krónanna, verið viður-
kennd með formlegri lækkun á gengi gjald-
miðilsins.

1987 19. tbl. Ritstjóri Páll R. Pálsson
Eins og víða hefur komið fram hefur
umræðan um örlög EFTA verið mikið í
sviðs ljósinu undanfarið. Menn eru farnir að
spá um hvaða land eða lönd innan EFTA
muni verða næst til þess að sækja um aðild
að EB og er í þeim efnum Noregur oftast
nefndur sem líklegasta landið. Sannleikurinn
er þó sá að engin ákvörðun hefur verið tekin
um þetta atriði þar í landi og þess vegna ekki
rétt að halda neinu fram í þessum efnum.
Það sem fram undan er hjá flestum löndum
EFTA, að mati undirritaðs, er mikil umræða
innan landanna um hugsanlega aðild að
EB í framtíðinni og þar með umræða um
framtíð EFTA í þeirri mynd sem nú er. Sú
umræða þarf einnig að fara fram hér á landi
enda þótt hún sé í raun ekki hafin nema að
mjög litlu leyti. Vegna mikilvægis málsins er
mjög brýnt að við Íslendingar verðum með í
þessari umræðu og að allir sem málið varðar
taki þátt í henni. Benedikt Höskuldsson
1988-1993 Vinstri stjórn og
upphaf Davíðs
1988 41. tbl. Ritstjóri Finnur Geirsson
Mikil umræða fer nú fram um sparnað,
vexti og verðtryggingu. Það er einkar
athyglis vert að það eru sjónarmið skuldar-
anna sem mest er haldið á loft og róið er að
því öllum árum að lækka vexti og útþynna
verð tryggingu. Vissulega má til sanns vegar
færa að vextir séu tiltölulega háir hér á landi.
En hver skyldi skýringin vera á því? Að mínu
mati er það einkum vegna þess að menn lifa
enn í fortíðinni þegar sparifjáreigendur voru
hlunnfarnir og lánaslátta var upphaf auðs.
Guðmundur K. Magnússon

1989 23. tbl. Ritstjóri Finnur Geirsson
Í ársbyrjun 1988 var ljóst að mörg
fyrirtæki höfðu ofkeyrt sig og kom það
fyrst fram í sjávarútveginum þar sem
verð hafði lækkað dálítið á mikilvægustu
sjávar afurðum. Fastgengisstefnan var
ekki lengur trúverðug sem sást berlega á
kjarasamningunum í febrúar. Slíka kjara-
samninga hefðu fyrirtæki, a.m.k. í sjávar-
útvegi, aldrei gert nema að þau væru
nokkurn veginn viss um að gengi yrði fellt.
Það kom líka á daginn og 28. febrúar var