Vísbending - 01.07.2013, Blaðsíða 3

V Í S B E N D I N G 2 6 T B L 2 0 1 3 3
galla aðildar að Evrópusambandinu í alvöru,
ekki enn. Einn kostur aðildar væri sá, að
hún myndi styrkja frjálsl ynda umbótamenn
hér heima gegn kyrrstöðu öflunum líkt og
í Tyrklandi — og má af því ráða tregðu
flestra íhaldsmanna til að ræða málið. Að
svo stöddu er ekki heldur mikil von til þess,
að evran komist á dagskrá. Það bætir ekki
úr skák, að bankastjórn Seðlabanka Íslands,
sem ætti að réttu lagi að hafa frumkvæði í
umfjöllun um efnahagsþátt málsins, brestur
faglegar forsendur, eins og hún er nú skipuð,
til að gegna því hlutverki. Undan því verður
þó ekki vikizt til lengdar að velja á milli
evrunnar og krónunnar, það er á milli fasts
og fljótandi gengis. Tími millilausna er senn
á enda. Óbreytt skipan jafngildir því í raun
og veru yfirlýsingu stjórnvalda um það,
að fastgengisstefnan verði látin víkja fyrir
fljótandi gengi. Þorvaldur Gylfason

2001 36. tbl. Ritstjóri Eyþór Ívar Jónsson
Þrátt fyrir að World Trade Center
hafi, alla vega sem tákn, gegnt mikilvægu
hlutverki í viðskiptaheiminum þá virðist
skaðinn, við að byggingarnar voru þurrkaðar
út, hafa orðið minniháttar hvað alheimskerfi
viðskiptalífsins varðar. Það vekur von um
að efnahagslegar afleiðingar verði ekki eins
alvarlegar og ætla hefði mátt.

2002 51. tbl. Ritstjóri Eyþór Ívar Jónsson
Víða í heiminum er litið á fiskveiðar sem
vandamál og sjávarútvegur er á mörgum
stöðum nánast notaður sem atvinnu-
bótavinna til að halda uppi atvinnu á
jaðarsvæðum. Það er merkilegt að á sama
tíma og ýmsar nágrannaþjóðir okkar hafa
eytt miklum peningum í að hagræða í
sjávarútvegi og úrelda skip hefur hagræðing
í íslenskum sjávarútvegi nánast átt sér stað af
sjálfu sér. Greinin sjálf hefur að langmestu
leyti greitt fyrir þá hagræðingu sem orðið
hefur án þess að hið opinbera hafi þurft
að veita stórum fúlgum fjár til verksins.
Undirstaða alls þessa er að sjálfsögðu
fiskveiðistjórnunarkerfi sem byggist á frjálsu
framsali aflaheimilda. Það hefur orðið til
þess að vel rekin fyrirtæki í sjávarútvegi hafa
séð hag sínum borgið með því að fjárfesta
í veiðiheimildum, væntanlega á kostnað
þeirra aðila sem hafa ekki náð eins góðum
tökum á veiðunum og því talið að best væri
að selja sig úr greininni. Á þennan hátt hefur
greinin sjálf borgað fyrir þá hagræðingu
sem orðið hefur á síðustu tuttugu árum.
Fylgifiskur þessarar hagræðingar er að
ýmsir aðilar hafa farið út úr greininni
með fullar hendur fjár og er sú staðreynd
líklega ein helsta orsök þeirra pólitísku
væringa sem verið hafa í kringum greinina
á undanförnum árum. Ég hef trú á að nýleg
lög um auðlindagjald séu til þess fallin að
meiri sátt verði um greinina en áður. Það
er þó ólíklegt að nokkurn tíma náist algjör
sátt um fiskveiðistjórnunina enda eru
hagsmunir ólíkra hópa og landsvæða svo
mismunandi að seint mun verða hægt að
sætta sjónarmið allra í þessari mikilvægu
atvinnugrein. Guðbrandur Sigurðsson

2003 13. tbl. Ritstjóri Eyþór Ívar Jónsson
  Almenningur virðist ekki treysta því
að stjórnvöld hafi hagsmuni eða lýðræði
að leiðarljósi og stjórnvöld virðast ekki
treysta því að almenningur skilji hvað er
að gerast. Fjárfestar treysta sífellt minna
þeim tölum og þeim yfirlýsingum sem
stjórnendur fyrirtækja láta frá sér fara.
Stjórnendur treysta því ekki að starfsmenn
þeirra vinni með hagsmuni fyrirtækja að
leiðarljósi og reyna að múta þeim eftir
bestu getu. Neytendur eru löngu hættir að
treysta á gæði þeirrar vöru sem fyrirtæki
framleiða. Áfram mætti telja. Traust virðist
fara dvínandi á öllum stigum samfélagsins í
ólíkustu samfélögum heimsins.

2004-2008 Útrás og hrun
2004 29. tbl. Ritstjóri Eyþór Ívar Jónsson
Eitt undarlegasta fyrirbæri viðskipta-
fræðanna og skipulagsheildarinnar er
stjórn fyrirtækja. Í áranna rás hefur það
þótt ákveðin ráðgáta hvað mennirnir við
stjórnarhringborðið geri og hugsi. Lagalega
séð er stjórn fyrirtækis æðsta og í raun eina
valdastofnun þess. Í um það bil hundrað
og fimmtíu ár fékk þessi stofnun meira og
minna að vera í friði undir dulunni. Öðru
hverju var þó spurt hvort stjórnir gerðu í
raun nokkuð annað en að hittast reglulega
og drekka saman kaffi. Sú gagnrýni risti þó
aldrei djúpt. Það hefur hins vegar breyst á
síðustu árum, sérstaklega í kjölfar Enron-
hneykslisins í Bandaríkjunum, og í auknum
mæli hafa menn farið að velta upp þeirri
spurningu hvers virði stjórnarhringborðið sé
fyrir fyrirtæki og samfélagið í heild.

2005 41. tbl. Ritstjóri Eyþór Ívar Jónsson
Kaupæði íslenskra viðskiptamanna hefur
vakið athygli í Evrópu enda hefur engin
þjóð aukið beina erlenda fjármunaeign
sína meira síðustu misserin en Íslendingar.
Fjármunaeign Íslendinga hefur áttfaldast frá
1999 til 2004, og allt bendir til að í ár verði
enn eitt metið slegið. Ýmsir þættir sem áður
hafa verið nefndir hér í Vísbendingu hafa ýtt
undir þessa þróun. En það er athyglisvert
að á sama tíma og Íslendingar tóku
fram budduna og fóru í kaupaleiðangra
fækkaði risasamningum yfir landamæri á
alþjóðavísu. Það var ekki fyrr en á síðasta ári
að niðursveifla risasameininga og uppkaupa
skrapaði botninn. Þá voru Íslendingar hins
vegar í fullu fjöri.

2006 14. tbl. Ritstjóri Eyþór Ívar Jónsson
Þegar íslenskir athafnamenn fóru fyrst
að kaupa fyrirtæki á erlendum mörkuðum
fannst mörgum það skemmtilegt og
áhugavert. Eitthvað annað hljóð kom
hins vegar í strokkinn þegar þessi kaup
fóru að vinda upp á sig og fór þá að bera
á stríðsmyndlíkingum í fyrirsögnum blaða,
eins og „innrás“, „áhlaup“ og þar fram eftir
götunum. Vantrúin snerist að miklu leyti
um fjármögnun kaupa á fyrirtækjum og
fór að bera á sögum um „mafíupeninga“
og „kóngulóarvefi“ til þess að útskýra
útþensluna. Aldrei tókst að kveða þennan
orðróm í kútinn. Ákærur ríkisins á hendur
eigenda Baugs voru ekki til þess fallnar að
má út „gangstera-stimpilinn“. Tilraunir
til þess að útskýra uppkaup Íslendinga
með þeirri kreditsprengju sem hafði átt
sér stað á Íslandi varð heldur ekki til
þess að draga úr efasemdum útlendinga.
Gríðarleg skuldasöfnun heimila og
fyrirtækja á skömmum tíma, útlánaþensla,
eignaverðshækkanir og viðskiptahalli eru
atriði sem í mörgum kennslubókum eru
talin vera uppskrift að forleik að alvarlegu
efnahagsáfalli.

2007 33. tbl. Ritstjóri Benedikt Jóhannesson
Raunávöxtun af því tagi sem sést hefur á
íslenska hlutabréfamarkaðinum undanfarin
ár getur hreinlega ekki staðist. Hvers vegna
hækkaði vísitalan þá um 10% á tæpri viku?
Höfundur þessa dálks hitti fyrir nokkrum
dögum einn mesta sérfræðing um markaði
hér á landi og hann var ekki í neinum vafa
um hvað væri að gerast: Þessu er öllu saman
handstýrt. Með öðrum orðum þá er það ekki
venjulegt framboð og eftirspurn sem ræður
verði hlutabréfa heldur halda menn því
uppi með því að vera með falska eftirspurn.
Í flestum hlutafélögum hérlendis, ef ekki
öllum, er framboð flesta daga ekki meira en
svo að þeir sem hagsmuna eiga að gæta geta
fjármagnað kaupin. Það er ekki nema þegar
örvænting grípur um sig á markaðinum að
fjármagnið þrýtur og menn verða að lækka
verð. Hagsmunir kaupendanna af því að
verðið sé hátt eru augljósir. Nær öll kaup eru
mikið skuldsett og hlutabréfin sjálf eru sett
að veði. Ef verð á þeim lækkar rýrnar veðið
og bankinn grípur til ráðstafana.

2008 37. tbl. Ritstjóri Benedikt Jóhannesson
Ávarp forsætisráðherra mánudaginn 6.
október verður lengi í minnum haft. Ekki
vegna þess að það hafi verið sérstaklega
skorinort eða skýrt, því að það var hvorugt,
heldur fyrst og fremst að það skyldi vera