Iðnaðarmál - 01.01.1973, Qupperneq 31

ur að hækka lofthitann, ef menn
vilja vega á móti súgáhrifunum. Loft-
hreyfing, sem nemur 30 cm/sek.
krefst þannig tveggja stiga lofthita-
hækkunar.
Víða erlendis, og þá einkum í
Bandaríkjunum, ríkir mikill áhugi á
því vandamáli, er við nefnum
Kyrrstætt loft
Talið er, að loft, sem hreyfist
minna en 5 cm/sek, sé kyrrstætt og
þungt. Við gerð loftræsi- og hita-
búnaðar er því lögð áherzla á að
forðast slíka „dauða vasa“ í herbergj-
um. Þessi ótti við kyrrstætt loft staf-
ar ekki af lélegri lofthreyfingu, eins
og margir halda. Jafnvel með hrað-
anum 5 cm/sek getur loftið hreyfzt
um 180 m/klst, og það sýnir, að það
tekur loftið ekki langan tíma að
hreyfast þann metra, sem til þarf,
svo að það komist út úr kyrrstæða
svæðinu.
I dvalarherbergi er það mikilvægt,
að
Gólihitinn
verði ekki lágur í samanburði við
hitann, sem mælist í herberginu.
Tveggja stiga mismunur ætti að vera
hámark, en í dag er algengt, að hann
sé um 4 og 5 stig. Köld gólf stafa
oft af lélegri einangrun, t. d. frá
köldum kjallara, og kaldan loftstraum
leggur frá stórum gluggaflötum, þar
sem engir ofnar eru undir. Fyrri
tíma einkunnarorð fyrir upphitun,
„heitir fætur, kalt höfuð“, hafa hins
vegar ekki almennt gildi. Gólfhiti,
sem fer yfir 25°C getur valdið þreytu-
tilfinningu í fótum, er stafar af þrota
og auknu blóðstreymi.
Raki loftsins
Fyrir nokkrum árum var sú skoð-
un algeng, að loftraki hefði mikil
áhrif á hitatilfinninguna. Skýringin
var rökvís og einföld: Þurrara loft
veldur sterkari útgufun frá húðinni,
og þessa kælingu verður að bæta upp
með hærri herbergishita. Þetta var
einnig staðfest með tilraunum, sem
gerðar voru víðs vegar í heiminum,
með tilraunapersónur, er gengu milli
herbergja, þar sem hiti og raki var
mismunandi, og það kom í Ijós, að
mönnum fannst rakari herbergin
hlýrri en hin þurru. Reynslan frá
þessum tilraunum var notuð sem
grundvöllur að þeim þæginda-upp-
dráttum, sem við sjáum endurtekna í
handbókum, kennslubókum, tíma-
ritsgreinum o. s. frv. og sýna meðal
annars, að mönnum finnst 20°C heitt
og 70% rakt loft jafnhlýtt og 23° og
30% rakt loft.
Þessi skoðun virðist nú hafa vikið
fyrir allt annarri sem er á þá leið, að
við venjulegan, hóflegan innihita
hafi loftrakinn engin áhrif á hitatil-
finninguna.
Skýringin á þessu er sú, að raka-
flutningur út í gegnum húðina —
svitinn, sem við verðum lítið vör við
•— hefur jafnan sem lámarksgildi
30 g á klst. fyrir venjulega mann-
eskju. (Til viðbótar koma 15 g á
klst. sem útgufun frá lungum). Hinn
ósýnilegi sviti vætir örlítið svæði af
húðinni kringum hverja svitaholu.
Við rakt loft mun þetta vætusvæði
aukast ofurlítið, og við þurrt loft
minnkar það. Utgufunin, og þar með
kælingin, er þó hin sama. Orsökin til
þess, að fyrri tilraunir leiddu af sér
Rangar ólyktanir
var fólgin í eignleikum fatnaðarins
til að gleypa rakann. Rakinn í vefja-
þráðum klæðnaðarins mun ávallt
leitast við að ná jafnvægi við loft-
rakann. Áhrifin má sýna með lítilli
tilraun:
Ef við bindum ofurlílinn ullar-
hnoðra utan um hitamæli inni í þurru
herbergi með 20°C hita og flytjum
síðan hitamælinn inn í rakt herbergi
með sama hitastigi, sjáum við, að
hitinn tekur að hækka. Þetta stafar
af því, að ullarþræðirnir taka til sín
raka úr loftinu þannig, að þétthiti
vatnsgufunnar losnar úr læðingi.
Eftir nokkra stund hefur nýtt jafn-
vægi komizt á og við getum aftur
lesið 20°C hita af mælinum. Ef við
förum með mælinn aftur inn í fyrra
herbergið, mun fyrst verða uppgufun
raka frá ullarþráðunum og hitinn
lækkar á mælinum.
Samsvarandi áhrif verða í klæðn-
aði okkar, þó að þau verði ekki eins
sterk vegna gerviþráða í vefnaðinum.
Niðurstaðan er þessi: Við mjög
stulta dvöl í hinum einstöku her-
bergjum hefur loftrakinn áhrif á
hitatilfinninguna, en við lengri dvöl
hverfa áhrif lians.
Það, sem hér hefur verið sagt,
gildir aðeins við hóflegt innihitastig
og hóflega starfsemi. Við mikinn
hita, þegar stór hluti af húðinni er
löðrandi í svita, mun rakara loft að
sjálfsögðu leiða af sér minnkaða
uppgufun og valda tilfinningu hærri
lofthita.
Kvartanir um þurrt loft
geta verið fullkomlega réttmætar,
IÐNAÐARMÁL
25