Franskir dagar - 01.07.2008, Blaðsíða 8

Franskir dagar - Les jours fran^ais
Feðgarnir Sigurður og Úlfar við Tý SU-185 sem Siggi lét smíða á
Trésmíðaverkstœði Austurlands fljótlega eftir að hann komfrá Vestmannaeyjum.
á báðum endum var krókur,
en þá var það tvísóknað. Fjór-
sóknaður vaður var aftur á móti
með auka tré um meter á lengd.
Frá vaðnum að yfirborði sjávar
var tóg og á því belgur til að
halda vaðnum frá botni. Belgur
var settur til að forða því að
tréö færi á botninn. Við belginn
var lína og á endanum á henni
voru þrjár pottkúlur, línan flaut
uppi og var kölluð duflatrássa.
Spik af hnísu og sel var notað
til beitu. Einnig var selkjöt
ýldað í tunnu til beitu: „Það
var helvitis, djöfulsins fýla af
þessu...“. Hákarlaveiöarnar
byrjuðu í mars á Baulhamra-
miðum en haldið var utar þegar
leið fram á vorið. Róið var suður af Seley,
þar sem kallaö er Djúp milli Seleyjar og
Brakna. Stundum var vaðurinn hafður inn
á Baulhamramiði, það er inn og norður af
Tanganum. „Oftast fékkst enginn hákarl
en tvisvar eða þrisvar fengum við þrjá há-
karla á sama vaö.“ Hákarlinn var skorinn í
tvo bita, þvert yfir við fremri bakugga, og
var hvor endi fleginn fýrir sig. Síðan var
hann skorinn langsum í stykki sem kölluö
voru limir: „Svo var hann settur í kös og
skinnið sett yfir. Þá þurfti að fylgjast með
kæsingunni með því að lykta. Oftast tók
þetta 4-5 vikur en fór þó eftir veðri og
hitastigi. Eftir það var hákarlinn þveginn
og hengdur upp í hjall. Þar hékk hann í
nokkra mánuöi. Kaupfélagið á Reyðarfiröi
keypti hann verkaðan af okkur.
Þá var allnokkuð um aö einstaklingar
fengju sér hákarl. Eitt sumariö lögðum
við upp í Seleyna, en þá var fin veiði. Þar
settum við hákarlinn í kös, fluttum hann
svo i land og þurrkuðum þar. Mig minnir
að það sumar hafi veiðst hátt í fjörutíu há-
karlar. Lifrin var verðmæt, hún var sett i
stórar trétunnur, farið með hana til Eski-
fjarðar og þaðan til Reykjavíkur, þar sem
hún var brædd“.
Liírarbræösla á Vattarnesi
Steypt hús niðri á bakkanum var notað
sem íshús. Þangað var safnað ís af tjörn
sem þar var skammt frá. Klakinn var mölv-
aður og notaöur til að kæla síld til beitu.
„Frystihúsið var ekki notað eftir aö ég man
eftir mér“, segir Siggi. Hans Stangeland
keypti þetta hús upp úr 1930, setti þar upp
gufubræðslu og bræddi þorskalifur yfir
sumarmánuðina. Þórlindur Olafson vann
við að setja upp bræðsluna, en Bjarni
sonur hans starfaði við bræðsluna ásamt
fleirum. Brætt var í tveimur keilulaga
körum, en ofan í þau gengu rör. Kynt var
undir meö kolum. Lifrarbræðslan var rifin
og endurbyggð á Stöðvarfiröi. Bræðslan
mun hafa verið starfrækt í tæpan áratug
á Vattarnesi.
Skrúöurinn
„Pabbi hafði ekki itök í Skrúðnum, Þórar-
inn Víkingur sem þá bjó í Steinhúsinu og
Ragnar Jónasson sem síðar bjó ásamt konu
sinni Ragnhildi Jóhannsdóttur í sama húsi
voru með hann. Við máttum hins vegar
fara í Skrúðinn þegar við vildum til að ná
okkur í svartfuglsegg. Nokkrum sinnum
sigum við, en það var sjaldan, einu sinni
eða tvisvar á hverju vori. Svo var slegiö
fyrir lunda, en erfitt var að fá góða háfa.
Sauðfé gekk í Skrúðnum allt árið. Pabbi,
Ragnar og Kristinn Þorsteinsson settu út
lömb á haustin, tíu hver og létu þau ganga
þar yfir veturinn. Féð fór um alla eyna og
líka í hellinn. Við smöluðum þar seinni-
part sumars og þurfti tvær til þrjár trillur
til að koma fénu í land.
Sumir gátu ekki borðað kjötið vegna
Skrúðsbragðsins sem kallað var. Þetta sér-
staka bragð sem kom sennilega af skarfa-
kálinu fór eftir nokkra daga í landi. Kjötið
af Skrúðsfénu var vel feitt og mér líkaði
það ekki síður en af landfénu", segir Siggi
og bætir við að í sinni búskapartíð hafi
hann sett út um tíu lömb á haustin.
Hernámsárin
„Svo komu blessaðir hermennirnir". Eng-
lendingar voru fyrst með bækistöð í sjó-
húsinu á Vattarnesi. Þeir höfðu lykil að
vitanum og stóðu þar vakt. Umsvif Eng-
lendinganna voru lítil til aö byrja með,
en þeir byggðu fljótlega tvo skála niðri á
Tanga, texklædda að innan. Úlfar, Magnús
og Lúðvík sem þá bjó í Þrastarhóli voru
í vinnu viö að reisa skálana. Fyrstu her-
mennirnir voru innan við tíu. Offíser,
þjónn hans og svo dátar. Þeir bjuggu hjá
Þórarni Grímssyni Víkingi og Ástríði Egg-
ertsdóttur í Steinhúsinu og fengu þar stofu
fyrir sig. Þórarinn og Ástríður höföu búið
í Ameríku og voru þvi altalandi á ensku.
Þjónninn sá um eldamennskuna.
Siggi man ekki eftir neinum árekstrum
viö ensku hermennina. Börnin voru mikið
í kringum þá að skottast, fengu hjá þeim
sígarettur og reyktu: „Ég er nú
hræddur um það“. Hermenn-
irnir fóru út á Nes og niður á
Tanga á skytterí. „Ég kynntist
liðþjálfa allvel, sem kallaður
var Fred, og fór oft með honum
á skotæfingar." Þegar Kanarnir
komu, hættu þeir að mestu
að nota þessa skála; þar voru
aðeins tveir eða þrír hermenn.
Skálarnir brunnu árið 1943, en
ennþá má sjá móta fyrir grunn-
unum á Tanganum.
Kanarnir voru hátt í eitt-
hundrað talsins. Þeir voru með
bækistöð á Háahrauni, svolítið
fyrir sunnan Dagsbrún. Þar má
enn sjá grunnana. Alls var þar
tuttugu og einn skáli. Matar-
skálarnir voru tveir og einn fyrir offísera
og lækni. Tveir voru dálítiö frá hinum. í
öðrum þeirra var rafstöð og úti á hraunum
var braggi með lórangræjum. Á honum
var turn og mikið grindverk í kringum
sem snerist í hringi í sífellu. Skálamir voru
kynntir með koxofnum. „Ég kynntist líka
Könunum vel og fékk að taka í jeppa hjá
þeim nokkmm sinnum. Eitt sinn fór ég
með Færeying til læknisins. Hann hafði
fengiö linukrók djúpt í höndina og þurfti
að skera fyrir til að ná önglinum úr.“
„Hjá Könunum fengum við nóg að
reykja og svo var hægt að fá bragð hjá
þeim. Ekki veit ég hvaða tegund það var
en bragðið var ágætt. Eftir að stríðinu lauk
vom braggarnir rifnir og fluttir hingað og
þangað. Tveir fóm inn í Tungu.“
Eftir að Kaninn kom hafði norski flug-
herinn bækistöö á Reyðarfirði og var þar
með sjóflugvélar með djúpsprengum sem
hengu neðan á búknum sitt hvom megin.
Siggi við borðstokkinn. A bak við hann sést
Skrúðurinn, upp afhonum Halaklettur og inn
Reyðarfjörð til hægri.
Sennilega ætlaðar til aö granda kafbátum.
Eitt sinn í blíðskaparveðri vom Dagsbrún-
arfeðgar á sjó (Úlfar, Jón og Siggi) og vom
að leggja línu er flugvél kom út fjörð-
inn og stefndi á Seley. „Hún flaug frekar
lágt og sneri við í fjarðarmynninu og fór í
nokkra hringi og dýfur á leið í átt að Vatt-
8