Ægir - 01.08.2006, Blaðsíða 17

17
S I G L I N G A R
lýsingaflæði um niðurstöður
athugana og rannsóknaverk-
efna. Vinna þurfi að því að
staðla aðferðafræði og mæl-
ingar við umhverfisvöktun,
en ólík aðferðafræði, tækni
og tækjakostur valdi því að
erfitt sé að samræma gögn
vöktunarmælinga sem fengin
séu frá hinum ýmsu stöðum
norðurslóða.
Rannsóknamiðstöð norður-
slóða á Íslandi
„Setja þarf á stofn Rann-
sóknamiðstöð norðurslóða á
Íslandi. Stofnunin hefði það
hlutverk að skipuleggja, sam-
ræma og framkvæma þver-
faglegar rannsóknir og vökt-
unarmælingar sem tengjast
umhverfi og auðlindum á
norðurslóðum fyrir Íslands
hönd og með hagsmuni Ís-
lands að leiðarljósi. Rann-
sóknamiðstöðin yrði megin-
framlag okkar í samstarfsneti
vöktunar- og rannsókna-
stöðva norðurslóða. Stofnun-
in gæti haft aðsetur á há-
skólasvæðinu við Sólborg á
Akureyri. Nyti hún góðs af
góðri hafnaraðstöðu og þjón-
ustu við skip við Akureyrar-
höfn og nálægðar við alþjóð-
legan flugvöll. Rannsókna-
miðstöð norðurslóða liti sér-
stakri stjórn en starfaði náið
með öllum þeim stofnunum
hérlendis sem erlendis sem
sinna norðurslóðarannsókn-
um. Að miðstöðinni stæðu
m.a. Hafrannsóknastofnun,
Siglingastofnun Íslands, Land-
helgisgæslan, Veðurstofa Ís-
lands, Rannsóknastofnun
fiskiðnaðarins, Iðntæknistofn-
un, Umhverfisstofnun, RANN-
ÍS, Stofnun Vilhjálms Stefáns-
sonar, Háskóli Íslands, Há-
skólinn á Akureyri, Landbún-
aðarháskóli Íslands og fleiri
stofnanir, auk CAFF- og
PAME-skrifstofa Heimskauta-
ráðsins með óbeinum hætti.
Nauðsynlegt er að sam-
ræma starfsemi allra þessara
stofnana og nýta með mark-
vissum hætti til margvíslegra
rannsókna og vöktunarverk-
efna á norðurslóðum. Þannig
getum við Íslendingar best
tryggt hagsmuni okkar, t.d.
gagnvart framtíðarflutningum
um Norður-Íshaf með því að
sýna frumkvæði að rannsókn-
um á siglingaskilyrðum, hafís,
breytingum á loftslagi, vist-
kerfi og fleiri þáttum í norð-
urhöfum í samvinnu við önn-
ur ríki og alþjóðlegar rann-
sóknastofnanir. Öflug íslensk
þátttaka í slíkum rannsóknum
er til þess fallin að draga at-
hygli að legu landsins og
þjónustumöguleikum við sigl-
ingar um heimskautasvæðið.
Ennfremur er það okkur Ís-
lendingum nauðsyn að fylgj-
ast vel með þróun olíuflutn-
inga á Norður-Atlantshafi sem
og allri annarri starfsemi sem
leitt getur til mengunar lífríkis
norðurslóða, og mengunar
við Íslandsstrendur. Vinna
þarf markvisst að fyrirbyggj-
andi aðgerðum til að draga
úr hættum á mengunar-
óhöppum.
Óháð viðskiptahagsmun-
um af opnun norðaustursigl-
ingaleiðarinnar þá á Ísland
raunverulegra þjóðaröryggis-
hagsmuna að gæta þegar
kemur að verndun hafsins.
Rannsóknamiðstöð norður-
slóða á Íslandi bíða mörg
mikilvæg verkefni - jafnt
grunnrannsóknir, hagnýtar
rannsóknir, mælingar og
vöktun á norðurslóðum,“ seg-
ir Björn Gunnarsson.
Þarf að huga vel að umhverf-
isáhrifunum
Svana Margrét Davíðsdóttir,
lögfræðingur í samgöngu-
ráðuneytinu sagði á málþing-
inu á Akureyri að hún teldi
þá möguleika sem nú væru
uppi á borðinu varðandi um-
skipunarhöfn á Íslandi vera
mjög áhugaverða. Svana Mar-
grét minnti þó á að áður en
gengið yrði í val á staðsetn-
ingu á umskipunarhöfn þyrfti
að huga vel að áhrifum henn-
ar á umhverfi, sérstaklega
hvað varðar mengunaróhöpp,
viðkvæmni umhverfis við
mengunaróhöppum, aðstæð-
um til viðbragða og þjónustu
fyrir viðkomandi skip. „Gera
þarf ítarlega rannsókn á
straumum, veðurfari, samfé-
lagslegum þáttum og sam-
göngum,“ sagði Svana Mar-
grét.
Miklir olíuflutningar
Í erindi sem Gísli Viggósson,
forstöðumaður rannsókna- og
þróunarsviðs, Siglingastofn-
unar Íslands, hélt á málþing-
inu á Akureyri sl. sumar,
greindi hann frá því að Kyst-
verket í Noregi, systurstofnun
Siglingastofnunar, hafi nýver-
ið sent frá sér endurskoðaða
skýrslu um skipulag dráttar-
báta- og viðbragðsþjónustu
vegna flutninga á olíu og
hættulegum efnum með
ströndum landsins. Þar komi
m.a. fram að heildarmagn ol-
íuflutninga með skipum frá
norðvestanverðu Rússlandi
(Múrmansksvæðinu) sé áætl-
að um 80 milljónir tonna árið
2015. Einnig komi þar fram
að 60% af því eða 48 milljón-
ir tonna verði fluttar vestur
um haf til Bandaríkjanna og
Kanada. Þetta þýði að miðað
við 100.000 tonna olíuskip
fari hátt í 500 fulllestuð skip
um íslensku lögsöguna á ári
hverju og a.m.k. hluti þeirra
til baka sömu leið með kjöl-
festu. Það sé þó líklegt að
skipin verði færri en stærri er
á líði, e.t.v. allt að 300 þús-
und tonn.
„Fyrri áætlanir gerðu ráð
fyrir að heildarflutningur olíu
yrði 150 milljón tonn en þá
var forsenda flutninganna sú
að lögð væri olíuleiðsla frá
vinnslusvæðum í miðhluta
Rússlands til Múrmansk en sú
áætlun hefur verið lögð á
hilluna í bili a.m.k. Fram til
ársloka 2003 fór öll olía frá
norðvestanverðu Rússlandi
suður með Noregi og til Evr-
ópuhafna, aðallega til Rotter-
dam. Fyrsti olíufarmurinn
vestur um haf frá Rússlandi
fór í maí 2004 og á árinu
2005 fóru alls um 17 skip til
hafna vestan hafs. Í febrúar-
mánuði sl. fóru 7 skip fram-
hjá strönd Noregs vestur um
haf, þar af sex til New York.
Það er sjálfvirku auðkenni-
kerfi skipa (AIS) að þakka að
fyrir liggja svo ýtarlegar upp-
lýsingar um þessa flutninga.
Norðmenn birta mánaðarlega
ýmsar upplýsingar um sigl-
ingar skipa með olíufarma
sem fengnar eru úr AIS-
strandstöðvakerfiþeirra,“
sagði Gísli Viggósson.
Hér er eitt af skipum Eimskips - Goðafoss - hlaðið gámum. Í samanburði við þau flutningaskip sem sigla um Norður-Íshafið er
þetta skip eins og trilla. Þeir sem til þekkja segja að ætla megi að flutningar á þessari leið yrðu gríðarlega miklir og komi til
byggingar umskipunarhafnar á Íslandi - í Eyjafirði eða annars staðar -væri verið að tala um mjög stóra höfn og um leið stóran
vinnustað.
aegirsept2006 10/11/06 2:54 PM Page 17