Tímarit Máls og menningar - 01.12.1951, Blaðsíða 26

232
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
kennslan að taka við. Henni er það að miklu leyti háð, hvort málþróun
æskunnar stefnir í rétta átt og nær að lokum þeim þroska, sem henni
var léður.
Margt getur til þess boriö, að tjáningarhæfni einstaklingsins nái litl-
um þroska. Hún er flestum öðrum gáfum fastar kveikt við heildgerð
sálarlífsins. Hver brestur í því getur hamlað þróun hennar. Hins vegar
er tjáningarþörf einstaklingsins jafn alhliða og sálarlíf hans. Fái hún
ekki eðlilega framrás, veldur það sársauka, misræmi, beiskju, kyrkingi.
Snilldarlega lýsir Davíð Stefánsson slíkum örlögum.
... Sumum hvíla þau álög á
aldrei fögrum tóni að ná,
þó að þeir eigi enga þrá
aðra en þá að syngja,
fljúga eins og svanirnir og syngja.
Þó að listrænar kenndir bærist í brjósti einstaklingsins, getur tjáningar-
hæfni hans brugöizt, ófullkomið tungutak falsaÖ og limlest þá mynd,
sem honum brá fyrir hugarsjónir.
Hið sálræna misræmi, sem hér er lýst, takmarkast ekki við skáldin
ein og þrá þeirra til listrænnar tjáningar. í hverri stétt eru menn, sem
þjást undir þeim hömlurn, sem vanburða og lítt þjálfuð tjáningarhæfni
leggur á eðli þeirra og sköpunarþrá.
Þroski málgáfunnar, tjáningarhæfninnar, er því höfuöviðfangsefni
allrar móðurmálskennslu, svo fremi kennarinn er trúr hlutverki sínu.
Móðurmálskennsla, sem einblínir á eitt, e. t. v. lítilvægt svið tungunnar,
en vanrækir að sama skapi önnur mikilvægari, glatar fyrir unglingnum
þeim þroska, sem hann átti að öðlast við móðurmálsnámið, drepur í
honum andlega grósku, gerir hann þröngan og ófrjóan.
II
Hinn þögli þáttur málsins. Letrið.
Upprunalegt hlutverk letursins, auk mögnunar og galdra, er geymd-
in, varöveizlan. Enginn færir hugsanir sínar í letur af þeim sökum, að
hann telji það hafa sjálfstætt gildi. Málarinn velur liti, myndhöggvar-