Tímarit Máls og menningar - 01.12.1951, Blaðsíða 85

ANNÁLL ERLENDRA TÍÐINDA 1951
291
þríþætta félagi" hers, iðnaðar og ríkisstjórnar, að þetta félag yrði til frambúðar, en
ekki stundarsamvinna. Með þessum orðum túlkaði Charles Wilson innsta eðli og
lífsþarfir liins bandaríska auðvaldsþjóðfélags og kom upp um samhengið milli
markaðsþarfa þess og styrjaldarreksturs. Hið bandaríska framleiðslubákn, sem
styrjöldin skilaði af sér, varð þegar að stríðinu loknu slíkt viðfangsefni, að ekki var
hægt að leysa það á „heilbrigðum", friðsamlegum grundvelli auðvaldsskipulagsins.
Þetta er staðreynd, sem öll fjármálablöð í Wall Street eru á einu máli um. Blaðið
National Business kemst svo að orði í lok marzmánaðar síðastl.: „Hernaðarhugar-
farið, það er áhrifamesta keyrið á athafnasemi í iðnaðinum. Þetta hugarfar getur
breytzt örskjótt. Óttinn við styrjöld víkur fyrir óttanum við frið. Ef óttinn við frið
nær því marki, að hann valdi niðurskurði á herútgjöldunum, þá er við búið, að
mikil hætta rísi í atvinnuhögum Bandaríkjanna. Uppgangstímarnir munu sennilega
fara veg allrar veraldar í kreppu.“ Við sama tón kveður í öðru bandarísku fjármála-
blaði, National City Banks Letter, er það skrifar í byrjun ársins, að atvinnulíf Banda-
ríkjanna „fari með hverjum mánuði sem líður inn á þá braut að gera vígbúnaðinn
að mikilvægasta fyrirtæki sínu og geri alla borgaralega starfsemi og sérhverja Hfs-
tilverumynd friðartíma að undirtyllu vígbúnaðarins."
Fyrir nokkru birtist háðmynd í bandarísku blaði af þriflegum kapitalista, er
huggar grátandi konu með þessum orðum: „Einhver verður að fóma. Ef styrjöld
skellur á missið þér son, ef friður verður missi ég fé.“ Betur verður vandamál hins
borgaralega heims ekki orðað. Tilvera borgaralegs þjóðfélags er orðin með þeim
hætti, að friðurinn er því blátt áfram lífshættulegur. Og svo einföld er barátta sú
orðin, sem háð er í þjóðfélagi auðvaldsins, að það má orða hana sem baráttu á milli
þeirra, er eiga það á hættu að missa sonu sína, og hinna, sem eiga það á hættu að
missa fé sitt.
Ég sagði hér að framan, að fljótt á litið mætti álíta, að draumur Bandaríkjanna
um heimsvöld væri á raunhæfum grundvelli reistur. En þegar betur er að gáð og
reynsla síðustu ára er könnuð, þá virðast hinir bandarísku heimsvaldadraumar vera
jafn fáfengilegir og draumar annarra stórvelda, sem áður fyrr hafa keppt að sama
marki. Þrátt fyrir hávaða sinn og vopnaglamur, þrátt fyrir stundarsigra á sviði al-
þjóðastjórnmála, finna Bandaríkin það æ betur, að mótspyrnan gegn heimsvaldasókn
þeirra færist í aukana með hverjum mánuði sem líður. Friðardúfa hins vinnandi og
hugsandi mannkyns er kannski ekki vígalegur fugl, en þó hefur hún þegar þreytt
langt flug án þess að ránfuglar háloftsins hafi þorað að ráða á hana. Og flugi henn-
ar er ekki lokið. Þessi dúfa er mesti heillafugl og gifta hennar verður því meiri sem
flug hennar verður lengra. Það hafa Bandaríkin mátt merkja af ýmsum viðburðum,
er gerzt hafa þessa vor- og sumarmánuði.
Eosningar á Ítalíu
Á vormánuðunum maí—júní fóru fram kosningar í tveimur vestrænum lýðræðis-
löndum, Ítalíu og Frakklandi. Áður en gengið var til kosninga hafði þó í báðum