Alþýðublaðið - 01.12.1919, Blaðsíða 1

Alþýðublaðið - 01.12.1919, Blaðsíða 1
Alþýðublaðið GreíiÖ út af AlþýÖuílokknum. 1919 Mánudaginn 1. desember 29. tölubl. Frjáls verzlun. Þegar maður les bók, og sér að !>ar er vísvitandi rangt tilgreint atriði, sem beinlínis er þekkingar* ^triði, hættir maður við lesturinn 'til þess að forðast að fá ef til vill rangar hugmyndir um eitthvað. ^annig mun þeim fara er lesa Brein þá sem stendur í Morgun- 'Waðinu nýlega undir nafninu „Prjáls vsrzlun“. Þeir munu margir, sem sjá að þar er vísvitandi rangt far- með þekkingaratriði, og það í 'SiSinhagsmunaskyni (þ. e. í þágu stórkaupmannanna), þeir munu i®Sgja það frá sér og aldrei fram- vegis trúa, fyr en að fullreyndu, því sem í blaðinu stendur um verzlunarmál, eða önnur slík efni. Srent barn forðast eldinn. Ef svo v»ri um alla, væri greinin ekki '*kaðleg fyrir neinn nema Morg- bnblaðið sjálft, enginn mundi taka ^líkar ritsmiðir alvarlega. En nú er það tilfellið, að þeir eru margir, sem halda einmitt ^essu fram, sem í greininni stend- ^r. En flestir gera það affávizku, '•n ekki til þess að fara vísvitandi með rangt mál eins og trúlegt er að háttv. greinarhöf. geri. Grreinarhöfundurinn er að æfa *ig í að flytja rangt mál, en þótt örerkilagt megi virðast, eru flækj- drnar altof gegnsæar til þess að þær villi öllum sýn. Það skal eng- ÍQn halda að greinarhöf. viti ekki fcetur en hann skrifar, til þess irefir hann altof mikla reynslu og mentun, eða máske hann sé ekki íjármálamaður nema í „praxís"; það er hann áreiðanlega, það er eigendum Morgunblaðsins víst ^unnugt um. En hvað er það þá, sem grein- arhöf. rangfærir vísvitandi? — í fyrsta lagi það, að höf., sem kvað Vera ágætlega að sér í íslenzkri réttar- og verzlunarsögu, skuli ieyfa sér að nota orðið einokun yfir ríkisverzlun. Þetta atriði þarf eigi skýringar í sjálfu sér, öllum er Ijóst að orðið einokun hefir alt aðra þýðingu en ríkisverzlun Slik misbeiting málsins er í fylsta máta ósæmileg. Þarna fer grein- arhöfundur áreiðanlega rangt með á móti betri vitund. Hvaða dóm vilja menn leggja á slíkt athæfi. í öðru lagi segir í greininni: „Eftir meira en tveggja ára reynzlu á landsverziuninni, munu nú flest- ir þeirrar skoðunar, að dögum hennar eigi sem fyrst að vera lokið! Það eina sem fram er flutt til réttlætingar einokun á einni eða fleiri vörutegundum, er nú það eitt, ef einokun er á þeim í höndum einstakra manna nú þeg- ar, eins og steinolíu". (Leturbreyt- ing hér.) Þetta var annað atriðið, þarna gerir höf. sig einnig sekan í því, að nota orðið einokun, en aðal- atriðið er að lrann gerir sig sek- an um að segja að það eitt sé fært fram með einokun! (ríkisverzl un), að einstakir menn hafi nú einkasölu á slíkum afurðum (t. d. steinolíu)! Satt að segja er þetta svo mikil fjarstæða, að mann mundi reka í rogastanz ef manni væri sagt sð maður sem þetta skrifar, hefði verið ráðherra og meira að segja stjórnað landsverzl- un, margur mundi spyrja hvort maðurinn hefði ekki einhvers í mist af sálargáfum sínum, síðan hann var æðsti embættismaður landsins. Og hvernig á þetta að samrýmast skoðunum Einars og Bjarna í fossamálinu um ríkis- virkjun. í þriðja lagi segir hann að lands- verzlunin hafi verið sett á stofn til þess að koma heildsölunum á kné, og vill auðvitað með því fá menn til þess að trúa að ríkis- heildverzlun mundi gera það. Þetta er rangt með farið en stafar má- ske af skilningsleysi, þótt ótrúlegt sé. Landsverzlunin var ekki sett neinum til höfuðs, það var ráð- stöfun til að tryggja velferð þjóð- arinnar. Ríkisheildverzlun mundi hafa algerlega sama tilgang og því ekki heldur vera sett neinni stétt til höfuðs. Þetta er draugur sem hin vonda samvizka heildsal- anna hefir vakið upp. fað er eðlilegt, að heildsalarnir haldi, að menn vilji koma þeim á kné. Þeim er það ef til vill ljósara sjálfum, en öllum almenn- ingi, hve mjög þeir standa í vegi fyrir velferð þjóðarinnar. Það er líka eðlilegt, því margir þeirra hafa meira vit á verzlunar- málum heldur en almenningur yfirleitt. En að því mun vikið síðar. Fjórða atriðið sem greinarhöf- undur vísvitandi rangfærir, er um landsrekstur skipanna. Hann segir að rekstur þeirra hafi gengið í ólestri þangað til Eimskipafél. hafi verið falin framkv.stj. Má vera að þetta sé rétt. En þetta sannar ekkert um það að ríkisrekstur þurfi að ganga illa, því það yrðu aldrei ráðherrarnir sjálfir eða þeirra skrifstofuþjónar sem myndu stjórna ríkisverzlun eða iðju, heldur þar til settir hæfir menn, sbr. það að Eimskipafélagsstjórninni er falið að sjá um útgerð skipanna. Þetta ætti greinarhöfundur að vita mörg- um öðrum betur. Máske minninu hafi hrakað eitthvað upp á síð- kastið. Eins og áður er sagt heitir rit- smíð sú, sem birtist í Mgbl. „Frjáls verzlun“. Engum hugsnndi manni getur dulist að verzlunin nú í heiminum er alls eigi frjáls, til þess eru altof margir ríkir og voldugir kaupmenn og verzlunar- hringir, sem með fjármagni sölsa undir sig einkasölu á einni vöru- tegund, máske ekki í einu landi aðeins, heldur einnig um heim allan. Það verður heldur ekki tal- að um frjálsa verzlun, þegar t. d. fiskkaupmenn í Reykjavík taka sig saman um að gefa framleiðendun- um ekki nema vist verð fýrir fiskinn. (Frh.)

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.