Ólafía : rit Fornleifafræðingafélags Íslands. - 01.05.2009, Qupperneq 7

Í þessu þriðja hefti Ólafíu, riti Fornleifafræðingafélags Íslands, er birt þýðing skýrslunnar Untersuchungen
auf dem mittelalterlichen Handelsplatz Gautavik, Island, sem kom út hjá Rheinland forlaginu í Köln árið
1982. Í skýrslunni, sem skrifuð var á þýsku, er greint frá fornleifarannsókn sem fram fór á miðaldaverslunar-
staðnum Gautavík á árunum 1979-1980. Stjórnandi rannsóknarinnar var dr. Thorstein Capelle prófessor í
fornleifafræði og er hann jafnframt höfundur skýrslunnar. Honum til aðstoðar við rannsóknina voru Guð-
mundur Ólafsson fornleifafræðingur og Guðrún Larsen jarðfræðingur, og eiga þau bæði færslur í skýrslunni.
Gautavík, sem staðsett er í austanverðum Berufirði eystri, var verslunarstaður og aðalhöfn Austurlands á
miðöldum. Um víkina rennur Búðaá og má greina rústir verslunarstaðarins beggja vegna hennar, auk óljósra
leifa hafnar þar framaf. Umsvif staðarins voru flutt á síðari hluta 16. aldar, fyrst til Fúluvíkur og síðar til
Djúpavogs við mynni Berufjarðar þar sem verið hefur kauptún og höfn síðan þá. Rústir miðaldakaup-
staðarins voru friðlýstar af Kristjáni Eldjárn árið 1964.
Ákveðin vandkvæði fylgja því að þýða svo gamalt verk sem þetta yfir á íslensku og ber lesendum að taka
því sem slíku. Ritstjóra þótti engu að síður brýnt gera rannsóknina aðgengilega fræðimönnum og almenningi
hérlendis en segja má að hún hafi fallið í gleymsku fljótlega eftir að henni lauk. Auk þess hafa fáar fornleifa-
fræðilegar rannsóknir farið fram á fornum verslunarstöðum hérlendis. Í raun eru rannsóknir þær sem fram
hafa farið á Gásum þær einu sem bera mætti saman við Gautavíkurrannsóknina. Vonandi verður með
útgáfunni hægt að nýta gögn og niðurstöður frá uppgreftinum til frekari úrvinnslu og rannsókna á þessu
sviði.
Áður hefur komið fram að markmiðið með útgáfu þýddra verka í Ólafíu sé að skapa hefð fyrir hugtaka-
notkun á íslensku í fornleifafræði. Miðað er jafnframt við að þýdd verk geti opnað fyrir umræðu um nýjar og
gamlar nálganir innan greinarinnar en slíkt skiptir miklu máli fyrir framgang hennar almennt. Ekki er samt
ætlunin að birta eingöngu þýdd verk í ritinu, heldur verða einnig birtar í því áður óútgefnar íslenskar
ritgerðir og greinar. Gömul verk skapa ekki síður hefð fyrir þeirri hugtakanotkun sem stuðst er við í nýjum
rannsóknum.
Styrktaraðilum eru færðar bestu þakkir fyrir stuðning við útgáfu heftisins. Einnig er stjórnarmönnum FFÍ,
þeim Söndru Sif Einarsdóttur, Kristjáni Mímissyni og Albínu Huldu Pálsdóttur þakkað fyrir ómælda vinnu
við frágang þess.

Steinunn Kristjánsdóttir, formaður FFÍ

Ritstjóraspjall