Alþýðublaðið - 09.08.1924, Blaðsíða 2

1
Brezka lántð.
Trygging íslandsbanka.
Maður er nefndur Magnús
Guðmundsson, meinhægur að
eðiisfari og eitt sinn áf kunnug-
um tfdinn brúkíegur með sér
betri mönnum, en er nú af langri
lagsmensku við burgeisa orðinn
þeim samdauna og handgengiun
mjög. Hánn var um eitt skelð
fjármá^aráðherra; þau ár hrakaði
íjárhag landsins mest. Eftir missi
ráðherrat'gnarinnar gerðist hann
iðrandi syndari, gekk í >Sparn-
aðarbandalagið«, predikaði spárn-
að og tók með þögulii undir-
gefnl strangri hirtingu frá >Heila
heilanna<. Fyrir alt þatta vaittl
>íhá'dlð< honum aflát og dubb-
aði hann upp til ráðherra á ný,
en þorði þó ekki að láta hann
fá ríkissjóðlnn aftur handa á milll.
Meðan Magnús þessi var fjár-
máláráðherra, relsti hann sér
bautastein, sem áreiðanlega mun
ha'di minningu hans á loiti i
30 ár. Þessi bautasteinn hans er
brezka iánið.
Lán þetta var tekið árið 1921
og mun hafa verlð um 485 þús.
sterHngfspund eða með þáverandl
gsngi náfægt 10 miIJjónnm ís-
lfnzkra króna að naínverði. Er
það Jsngstærsta lánið, sam ís-
Ierzka ríkið hefir tekið og jafn-
fr? mt hið lang dýrasta. Vextlrnir
e u 7 % á ári, og afföiiin voru
ió% Að eins 84 hundruðustu
hlutar fengmt útborgaðir; hina
16 eða um 1 miiijón 600 þúsund
kr. varð að greiða bara fyrir að
fá lánlð auk ails kostnaðarins
við lántökana, svo sem utanfarar
ráðherrans, eilndi-ekstrar og að
sögn 100 þúsund króna til >fjár-
málamanns< eins 1 Kaupmanna-
höfo. Auk þess varð ráðherrann
með samnÍDgi að tryggja lánveit-
anda, að tekjor ríkisina skyldu
óbuudnar, svo að hann gætl
genglð að þeim, ef tll greiðslu-
falls skyidi koroa. Lán þetta er
nú vegna gengislækkunar ís-
lejfzku krónunnar orðið um 15
miljó: ir króna eð r nær 6% millj,
m?.íra en það 'é, sem ríkissjóðut-
inn vpphsflega fékk.
Til hvers var rú þetta lán
tekið? Var hagur rfkissjóðs svo
bágborinn, að grfpa þyríti tll
slíks óyndisúiræðis til að bjarga
honum frá algerðu hruni? Nsi.
Lánið var ekki fekið til að bjarga
rikissjóðnum isleczka, heldur til
að hjarga hlutafélaginu lslands-
banka. Ummæli nefnds Magnúsar
á sfðasta þingi taka af ðll tví-
mæll í þe3su etni; þau eru svona:
>Þetta lán var svo ekfei teklð
fyrr enn Islandsbankl hafðl
lýst yflr því, að hann gœti
ekki staðið í skllum ella<
(Alþt. B. 2 d. 495) og síðar (d,
628): >Bankinn bað unt að flýta
lántekunni . . .<
Til þess að bjarga íslands-
banka gekk Magnús Guðmunds-
&on fyrir hönd íslerzka ríklsins
að þessum afarkottum; til þess
að banki eriendra burgeisa >gcsti
staðið í skilumt, keypti hann
þetta réttnefnda ólán íslands svo
dýru verði.
íslandsbanki fékk líka bróður-
p;rt fjátins, um 280 þúsund
sterliogspund eða með núver-
andi gengi um 9 milijónir króna.
Var svo til æt|ast, að hann setti
ríkissjóði örugga tryggingu iyrlr
láninu, svo að hann ætti ekkert
á hættu, hversu sem annars færi
um hag bankans. Ætla mætti,
að bankinn hefði talið það sjáif-
sagða skyidu sína að ieggja
fram hvsrj&r þær tryggingar, er
hann gat í té iátið, þar sem
ríkissjóður hafði svo mikið á gig
lagt til að bjarga honum, eg þá
ekki síður, að ríkisstjórnin gætti
þes$ jafnan, að tryggingin værl
nægilega há og í góðu Iagi.
En hvað gerist?
Undir þinglokln í vor bar
>Tíma<-flokkurian fram tyrir-
spurn til stjórnarinnar uro tiygg-
ingu íslandibanka fyrir lánl
þessu. Varð heldur fátt um góð
svör eða greið, en þó hafðist
það upp úr Jóni Þorlákssynl, að
tryggingin myndi vera víxlar,
samþyktir af ýmsum stœrstu
ekulduntíutum bankans, samtáls
að nafnverði liðlega 6 milljótiir
króna, en engar upplýsingar
lengnst um.'hverjar baktrygglng-
arvær .: y/ir v'xlum þessum, eða
hve fésterklr samþykkjendurnir
vætu. Nafnverð tryggingarinnar
viröiet samkvœmt þessu vera liðl. %
hlutar af nafnverði skuldarinnar
og sannvirði tryggingarimar Ó3
| Alþýðvtblaðlð |
kamur út á hverjkm virkum degi.
Afgreiðsla
§ við Ingólfsstrœti — opin dag-
lega frá kl. 9 árd. til kl. 8 síðd.
Skrifstofa
á Bjargarstíg 2 (niðri) opin kl.
9Va—10% árd. og 8—9 síðd.
S í m a r:
688: prentamiðja.
988: afgreiðsla.
1294: ritstjórn.
Verðl ag:
Áskriftarverð kr. 1,0C á mánuði.
Auglýsingaverð kr. 0,1B mm. eind.
I
ð
l
Í
£

Um sildveiðitímasm
geta sunnlenzkir sjómenn og verka-
fóJk vi-tjað Alþýðablaðslns
á Akureyrl
í Kaupfélag verkamanna rg
á Slglufirðl
til hr. Sig. J. S. Fanndals,
Ný bók. Hlaður frá Suður>
n,,,,,,™,,™.,™™™™,,,,,,™ Ameríku. Pantanir
afgreMdar f sfma IBB9.
-l-‘j--i-Mia.'iait,jwa—g—i...
kunnugt öllum nema ef til vill
bankastjórninni.
Fyrhspyrjendur þökkuðu svör-
in kurtelslega og settust niðu';
þótti flestum lítið leggjast fytir
kaþpana, bvo geyst sem >Tím-
lnn< og flokkur hans áður fyrr
hafðl úr garði riðið, er þeir létu
sér nú nægja siík andsvör.
Ur því svo er tll ætlast, að
trygging sé fyrir láulnu, er þsð
skýíaus skylda ríkisstjórnarinnar
að ganga ríkt eítlr því, að trygg-
lngin sé ávalt nægllega há og
fullvíat um sannvlrði hennar.
Tryggiög, sem ekki nsmur að
nafnverðl nema um % skuldar-
innar og enginn veit hve mik’ls
virði er í raun og veru, er engin
trygging; það er hreinu og beinn
skrfpálrikur og ósvífni við ís-
ieczka kjósendur að kalla slíkt
tryggingu.
Hagur bankans er vægást sagt
rannsóknarefni, — reiknlngar