Morgunblaðið - 29.06.2015, Page 14

14 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. JÚNÍ 2015
VIÐTAL
Ásgeir Ingvarsson
ai@mbl.is
Í október ræddi Morgunblaðið við
Ingu Minelgaité Snæbjörnsson sem
þá var í miðjum klíðum við að fram-
kvæma víðtæka rannsókn á stjórn-
unarháttum á Íslandi. Rannsóknin
er hluti af doktorsnámi Ingu í við-
skiptafræði og
fyrstu niður-
stöður liggja
núna fyrir.
Áhugaverðustu
niðurstöðurnar á
þessu stigi lúta að
því hvaða eigin-
leika starfsmenn
vilja sjá í stjórn-
endum sínum.
Gefa svörin vís-
bendingar um
hvaða viðhorf og viðmót stjórnendur
íslenskra fyrirtækja ættu að tileinka
sér til að ná fram því besta úr starfs-
fólkinu.
Inga segir stjórnunarhætti í
grunninn hvíla á menningu og venj-
um hvers lands. Stjórnendur leggi
sig fram við að sinna hlutverki sínu
eins vel og frekast er unnt og leita
þá iðulega í handbækur og stjórn-
unarkenningar frá löndum þar sem
menningin er önnur, og af þeim sök-
um reynist útkoman reynist stund-
um ekki vera eins og að er stefnt.
Berst fyrir hópinn
Í rannsókninni svöruðu þátttak-
endur virtu alþjóðlegu prófi með
fjölda spurninga sem leyfa ítarlega
greiningu á viðhorfum. „Leiddi
rannsóknin í ljós að íslensku starfs-
fólki er mjög umnhugað um að
stjórnandinn sé málsvari undir-
manna sinna, eða „superior orien-
ted“ eins og það heitir í fræðunum.
Þeir vilja að stjórnandinn berjist
fyrir hópinn og hampi út á við þeim
sem eiga hrós skilið,“ segir Inga.
„Mögulega sjáum við ákveðna birt-
ingarmynd þessa í því stóra hlut-
verki sem stéttarfélög gegna á Ís-
landi og virðist eins og Íslendingar
vilji eiga sér talsmann sem beitir sér
fyrir þeirra hönd.“
Aftur á móti mældist forspárgeta
(e. predictive accuracy) lágt sem
stjórnunareiginleiki. „Það virðist
ekki skipta íslenska undirmenn jafn
miklu og kollega þeirra í öðrum
löndum að leiðtoginn geti séð fyrir af
námkvæmni allt það sem fyrirtækið
þarf að bregðast við í framtíðinni.
Hin hliðin á þessu er að Íslendingar
virðast vilja yfirmann sem hefur
mikið „óvissuþol“ (e. tolerance of un-
certainty). Í öðrum löndum, s.s. Kína
og Japan, vill fólk að það sjáist á
stjórnandanum og hann taki það
mjög nærri sér, ef reksturinn geng-
ur erfiðlega. Þar þætti fólki ónota-
legt að sjá stjórnanda gera eins og
Íslendingar vilja, sem tekur erfið-
leikunum af rósemd og bjartsýni.“
Hvatning til að gera betur
Einnig kom í ljós að hinn dæmi-
gerði íslenski starfsmaður vill yfir-
mann sem gerir til hans kröfu um að
gera stöðugt betur (e. production
emphasis). „Gott dæmi um hið gagn-
stæða er þýsk vinnumenning þar
sem almennt má reikna með að
starfsmönnum þyki nóg að afkasta á
þessum fjórðungi jafnmiklu og á
þeim síðasta og bregðast ekki vel við
ef leiðtoginn reynir að hvetja þá til
að gera enn betur. Íslendingar vilja
þessa hvatningu.“
Það skrítna er samt að það virðist
landanum ekki mikilvægt að stjórn-
andinn sé duglegur að fá undir-
mennina á sitt band (e. persuasive-
ness). Þeir vilja stjórnanda sem
hvetur til dáða og hefur metnað fyrir
þeirra hönd en leyfir starfsmann-
inum um leið að ráða sér sjálfur.
„Þar eru Íslendingar t.d. mjög frá-
brugðnir Bandaríkjamönnum sem
leggja ríka áherslu á að stjórnendur
hafi mikinn sannfæringarkraft og
leiði þannig hópinn,“ segir Inga. „Ís-
lendingar vilja að stjórnandinn af-
marki skýrt starfshlutverk og skyld-
ur hvers og eins en gefi fólki um leið
frið til að vinna á eigin spýtur.“
Inga og félagar munu halda áfram
að kafa ofan í niðurstöður rannsókn-
arinnar og segir hún að meðal ann-
ars sé framundan ítarlegur saman-
burður á milli Íslendinga og annarra
þjóða og farið verði nánar í sérstöðu
tiltekinna atvinnugreina. Bráða-
birgðaniðurstöður bendi ekki til
þess að mikill munur sé á stjórn-
unarþörf milli ólíkra atvinnuvega en
erlendis geti munurinn verið tölu-
verður. „Víða um heim þarfnast t.d.
fólk sem starfar við sölustörf og
markaðsmál annars konar stjórn-
unarstíls en fólk í viðskiptalífinu al-
mennt.“
Hæfileikar sem má þjálfa
Rannsókn Ingu ætti að gefa ís-
lenskum stjórnendum tæki til að
bæta og breyta hjá sér áherslunum
þegar kemur að stjórnunarstílnum.
Inga segir að undantekningalítið sé
um að ræða eiginleika sem fólk get-
ur tamið sér með réttu þjálfuninni,
og með því að vera meðvitað um það
menningarumhverfi sem starfað er í.
„Við höfum öll ákveðna meðfædda
eiginleika sem falla misvel að stjórn-
unarhlutverkinu í okkar menning-
arheimi, en mest munar samt um
það hvernig við þroskum þessa hæfi-
leika og nýtum okkur þá þekkingu
sem við höfum á viðhorfi og þörfum
fólksins sem við störfum með og höf-
um forráð yfir.“
Inga bætir við að hér hafi aðeins
verið rætt um stjórnun frá sjónar-
horni atvinnulífsins. „Allt annað get-
ur verið uppi á teningnum þegar
kemur t.d. að því að vera stjórnandi í
her, eða vera pólitískur leiðtogi.
Fólk gæti haft stjórnunarstíl sem
hentar illa í fyrirtæki en myndi falla
vel að öðrum vettvangi.“
Svona á að stjórna á Íslandi
 Viðamikil rannsókn hefur leitt í ljós þá eiginleika sem mestu skipta í fari stjórnenda á íslenskum
vinnustöðum  Þurfa að vera málsvarar undirmanna sinna, hvetja þá til dáða en gefa svigrúm
Morgunblaðið/Ómar
Afköst Að sögn Ingu virðast íslenskir starfsmenn þrífast best undir annars konar stjórnanda en bandarískir koll-
egar þeirra eða þýskir enda menning og viðhorf ólík. Mynd úr safni af starfsmönnum og gestum á kaffihúsi.
Inga Minelgaité
Snæbjörnsson
Alþjóðagreiðslubankinn (e. Bank for
International Settlements, BIS)
varar við því að lágir stýrivextir
haldi aftur af hagvexti. Segir bank-
inn að lágvaxtastefna seðlabanka
víða um heim ýti einnig undir óstöð-
ugleika í fjármálakerfinu.
Í ársskýrslu BIS segir að seðla-
bönkum hafi verið falið of stórt hlut-
verk í að auka þrótt alþjóðahagkerf-
isins. Vill BIS að ríkisstjórnir þjóða
heims axli meira af þessum byrðum
og grípi til nauðsynlegra umbóta.
Að sögn FT er talið að seðla-
bankar víða um heim hyggist byrja
að hækka stýrivexti áður en langt
um líður, eftir að hafa haldið vöxt-
um í lágmarki um margra ára skeið.
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn hefur
hvatt seðlabanka Bandaríkjanna til
að bíða með vaxtahækkanir til árs-
ins 2016 með þeim rökum að hækk-
unin geti hægt á bata bandaríska
hagkerfisins og valdið óstöðugleika
á nýmörkuðum.
Það er mat BIS að mjög lágir
stýrivextir hafi hægt á efnahags-
bata með því að gera hagkerfið
áfram háð lántökum og bjaga það
með stórfelldum hætti hvernig fjár-
magni er ráðstafað. Lágir vextir
hvetji til áhættusamra fjárfestinga á
fjármálamörkuðum frekar en í
raunhagkerfinu þar sem fjárfest-
inga sé sannarlega þörf. Að því
marki skýri ríkjandi vaxtastefna
undanfarinna ára hvernig dregið
hafi úr vexti framleiðni á heimsvísu.
ai@mbl.is
Gagnrýna lága vexti
 Alþjóðagreiðslubankinn segir lága stýrivexti bjaga
ráðstöfun fjármagns og hægja á efnahagsbata
Flestir munu ekki taka eftir því
að þegar klukkan slær tólf á mið-
nætti á þriðjudagskvöld bætist
sekúnda við sólarhringinn.
Þessi „hlaupasekúnda“ er til
þess gerð að leiðrétta klukkuna
miðað við gang jarðar í kringum
sólina og kemur ekki að sök fyrir
allan þorra fólks, en fyrir hluta-
bréfamarkaði getur ein sekúnda
breytt miklu. Á hlutabréfamörk-
uðum í dag spilar tölvutæknin
stórt hlutverk og getur tölva sent
ótalmargar kaup- og söluskipanir
á einni sekúndu, og kerfið farið í
keng ef tímastimplar passa ekki.
Aldrei fyrr hefur hlaupasek-
úndu verið bætt við sama dag og
markaðir eru opnir.
Blaðið Financial Times segir
hlaupasekúndur geta gert mikinn
óskunda í tölvukerfum og þannig
hrundi t.d. bókunarkerfi ástr-
alska flugfélagins Quantas árið
2012 þegar sekúndu var bætt við.
Að sögn FT hefur fjármála-
markaðurinn haft langan tíma til
að undirbúa komu hlaupasekúnd-
unnar og því eru litlar líkur á
uppákomu. Í Japan verður
hlaupasekúndunni bætt við
nokkrum klukkutímum of
snemma til að trufla ekki við-
skipti og í Ástralíu og Suður-
Kóreu bætist sekúndan við eftir
lokun. ai@mbl.is
AFP
Skjáir Frá NYSE. Þar hafa menn
gert ráðstafanir við hæfi.
Setur hlaupasekúndan
markaði úr skorðum?
Seðlabanki Kína lækkaði vexti um 25
punkta á laugardag og eru viðmið-
unarvextir nú 4,85%. Jafnframt
lækkaði bindiskylduhlutfall tiltek-
inna banka um 50 punkta.
Financial Times segir vaxtalækk-
unina vera viðbragð bankans við
skarpri lækkun á Shanghai Compo-
site-hlutabréfavísitölunni sem missti
7,4% á föstudag. Shanghai-vísitalan
hefur núna lækkað um samtals
18,8% frá því hún náði hámarki í 12.
júní. Mælt frá ársbyrjun hefur vísi-
talan hækkað um 30%.
Kínverskar leikreglur
„Í Kína snýst vaxtalækkun eða
lækkun bindiskylduhlutfalls um að
senda skilaboð,“ segir Larry Hu,
yfirmaður kínverskra hagmála hjá
Macquarie, í viðtali við FT. „Skila-
boðin eru til þess gerð að auka bjart-
sýni, og bjartsýni leikur veigamikið
hlutverk í kínverska hagkerfinu.“
Kínverski hlutabréfamarkaðurinn
virðist drifinn áfram jafnt af rekstr-
artölum fyrirtækja og inngripum
seðlabankans sem hefur jafnt og þétt
lækkað stýrivexti og rýmkað reglur
fjármálafyrirtækja á árinu. Eins og
Morgunblaðið sagði frá 15. júní virð-
ist markaðurinn um þessar mundir
einnig drifinn áfram af lántökum og
hefur færst í aukana að einstakling-
ar fjármagni hlutabréfakaup með
lántöku.
Um miðjan mánuðinn fór heildar-
virði fyrirtækja sem skráð eru á
hlutabréfamarkaði í Kína yfir 10.000
milljarða dala markið og hafði þá hér
um bil þrefaldast á einu ári.
ai@mbl.is
Enn lækka vextir í Kína
 Vaxtalækkunin sögð vera viðbragð við
mikilli lækkun hlutabréfa á föstudag
AFP
Rautt Fjárfestir í borginni Fuyang virðir fyrir sér tölurnar á föstudag.