Morgunblaðið - 29.06.2015, Side 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. JÚNÍ 2015
Húsin í bænum „Bærinn er skrítinn. Hann er fullur af húsum,“ orti borgarskáldið Tómas Guðmundsson í ljóði í bókinni Fagra veröld sem kom út árið 1933. „Hús meðfram öllum götum í röðum
liggja./ Aldraðir byggja og ungir menn kaupa lóðir/ og ætla sér líklega að byggja./ Og samt sem áður er alltaf verið að deyja./ Og undarlegt, að það hendir jafnt snauða sem ríka.“
Árni Sæberg
Af opinberri um-
ræðu um einkarekst-
ur í heilbrigðiskerfinu
hér á landi mætti
ráða, að slíkt fyrir-
komulag þekktist
hvergi annars staðar í
þeim löndum sem við
berum okkur gjarnan
saman við. Þeir sem
hæst láta í þessari
umræðu segjast ekki vilja „am-
erikanísera“ íslenskt heilbrigð-
iskerfi. Það er hins vegar langur
vegur frá því heilbrigðiskerfi sem
almennt er við lýði í Bandaríkj-
unum og þeim mikla einkarekstri
sem þegar er til staðar í ná-
grannalöndum okkar í Skandinav-
íu. Einkarekstur og einkavæðing
er alls ekki sami hluturinn, þó að
þessum hugtökum sé oft ruglað
saman, en líkt og heilbrigðis-
ráðherra hefur tekið fram er
nauðsynlegt fyrir ríkið að kaupa
frá einkaaðilum þá þjónustu sem
þeir best geta veitt með hag-
kvæmum hætti, enda er fyrsta
flokks heilbrigðisþjónusta það sem
allir stefna að. Svo að nærtækt
dæmi sé tekið um einkarekstur á
Norðurlöndum, þá er öll heilsu-
gæsla einkarekin í Danmörku og
hefur svo verið um áratuga skeið.
Fyrir nokkrum árum var bæði í
Noregi og Svíþjóð tekið upp
blandað kerfi opinbers og einka-
rekstrar í heilsugæslunni, með það
að markmiði að auka skilvirkni og
hagkvæma nýtingu opinbers fjár.
Óhætt er að fullyrða að reynsla af
slíku fyrirkomulagi í þessum ná-
grannalöndum okkar er góð og
engin áform um að færa heilsu-
gæsluna í hendur opinberra aðila
eingöngu.
Barátta um fjárveitingar má
ekki bitna á einkarekstri
Í þessu ljósi er umfjöllun Kast-
ljóss fyrir nokkrum dögum og þá
einkum ummæli forsvarsmanna
Landspítala – Háskólasjúkrahúss
gagnvart rekstaraðilum sjúkrahót-
elsins í Ármúla mikið áhyggjuefni.
Vart er hægt að skilja þá umræðu
sem þar átti sér stað á annan veg
en þann, að tilgangurinn hafi verið
að kasta rýrð á allan einkarekstur
í heilbrigðiskerfinu, þó að umræð-
an í það skiptið mótist augljóslega
af átökum Landspítala og Sjúkra-
trygginga Íslands (SÍ) um fjárveit-
ingar, þar sem Landspítalinn sæk-
ist eftir fjárveitingum sem nú eru
á forræði SÍ. Það er nauðsynlegt
að halda því til haga að í gildi er
samningur milli Sjúkratrygginga
Íslands og sjúkrahótelsins í Ár-
múla, sem grundvallast á þeim
skilmálum sem settir voru fram í
útboðinu sem samningurinn bygg-
ist á. Undirbúningur og fram-
kvæmd útboðsins var í höndum
Ríkiskaupa, eins og lög gera ráð
fyrir. Svo að tekin sé samlíking
sem allir skilja, þá er ekki hægt
að bóka sig inn á þriggja stjörnu
hótel og krefjast þess svo að þjón-
ustan verði eins og á fimm stjörnu
hóteli.
Þegar umræðan fer út á þær
brautir sem hér er lýst reynir
mjög á staðfestu og þor þeirra
pólitískt kjörinna fulltrúa sem
vilja standa vörð um hagsmuni
heilbrigðisþjónustunnar og þess að
fjölbreytt rekstrarform séu nýtt til
að hámarka gæði þjónustunnar og
nýtingu fjármagns. Neikvæð um-
ræða um einkarekstur í heilbrigð-
iskerfinu virðist eiga greiðan að-
gang að fjölmiðlum hér á landi.
Sumir myndu halda því fram að
kerfisbundið sé nú vegið að einka-
rekstri og fjölbreyttara rekstarf-
ormi á heilbrigðissviðinu. Því er
mikilvægara en nokkru sinni að
spyrna við fótum og virkja alla þá
til varnar sem koma vilja í veg
fyrir að opinber rekstur verði alls-
ráðandi á þessu sviði. Góð blanda
skapar heilbrigða samkeppni,
tryggir að hægt sé að bera saman
kostnað og ýtir ekki síst undir að
heilbrigðisstarfsfólk geti valið milli
vinnustaða hér á landi.
Rekstrarkostnaður liggi fyrir
Fyrst sjúkrahótel/sjúklingahótel
og rekstrarfyrirkomulag slíkrar
starfsemi er hér til umræðu er
ekki úr vegi að velta fyrir sér
áformum stjórnvalda um byggingu
nýs sjúklingahótels á lóð Land-
spítalans. Umræðan um þá bygg-
ingu og starfsemina sem þar er
fyrirhuguð hefur nefnilega ekki
farið hátt í umræðunni, en hvergi
hafa verið lögð fram gögn sem
sýna hver rekstrarkostnaður nýs
hótels á lóð Landspítala verður.
Má það nokkrum undrum sæta,
þar sem sú framkvæmd hefur nú
verið sett í forgang af stjórnvöld-
um. Hún er þar af leiðandi, að
mati stjórnvalda, sú aðgerð sem
mest er aðkallandi fyrir íslenskt
heilbrigðiskerfi nú um stundir. En
þar sem umræðan um þessa fram-
kvæmd hefur farið grunsamlega
hljótt er fjölmörgum veigamiklum
spurningum ósvarað, bæði varð-
andi framkvæmdina sem slíka og
reksturinn sjálfan. Hér má nefna
nokkrar:
1. Hver verður leigu- og rekstr-
arkostnaður pr. rými í nýju
sjúklingahóteli í samanburði við
rekstrarkostnað við það sjúkra-
hótel sem nú er í gildi samn-
ingur við?
2. Allt bendir til að hjúkrunarþjón-
usta sem veitt verður á hinu
nýja sjúklingahóteli verði mun
meiri en á hefðbundnu sjúkra-
hóteli með tilheyrandi viðbót-
arkostnaði, þar sem tilgang-
urinn er ekki síst að leysa sk.
fráflæðisvanda Landspítala.
Fellur hin aukna þjónusta sem
þarna verður í boði undir skil-
greiningu á almennri sjúkra-
húsþjónustu eins og hún er skil-
greind í lögum um heilbrigðis-
þjónustu?
3. Er áformað að Landspítalinn
reki sjálfur sjúklingahótelið eða
verður starfsemi þess boðin út
að einhverju eða öllu leyti?
Benda má á í því sambandi að
sjúkrahótel hefur aðdrei verið
rekið af ríkinu.
4. Er ennþá áformað að reka al-
mennt hótel samhliða sjúklinga-
hótelinu, þ.e. að leigja út laus
herbergi á almennum markaði,
þegar starfsemi spítalans er í
lágmarki og ná þannig fram há-
marksnýtingu á húsnæðinu?
Ætlar spítalinn sjálfur þannig í
beina samkeppni við almenna
hótel- og veitingastarfsemi í
miðbænum?
Fyrir alla áhugamenn um ís-
lenskt heilbrigðiskerfi væri fróð-
legt að fá svör við þessum spurn-
ingum áður en fyrsta
skóflustungan verður tekin að
nýrri byggingu sjúklingahótels.
Það verður nefnilega að hafa í
huga að til þess að forsvaranlegt
sé að ráðast í þessa framkvæmd
þarf þörfin fyrir henni að vera
augljós og hinar fjárhagslegu for-
sendur að liggja óyggjandi fyrir.
Stjórnmálamenn hljóta að skynja
ábyrgð sína í þessum efnum.
Áhugafólk um íslenskt heil-
brigðiskerfi og landsmenn allir
hljóta að kalla á að öll spil séu
lögð á borðið. Hvorki einkarekst-
ur né opinber rekstur er hafinn
yfir gagnrýni, umræðan um þessi
mál verður hins vegar að vera
málefnaleg.
Eftir Margréti
Sanders og
Andrés Magnússon
» Áhugafólk um ís-
lenskt heilbrigðis-
kerfi og landsmenn allir
hljóta að kalla á að öll
spil séu lögð á borðið.
Hvorki einkarekstur né
opinber rekstur er haf-
inn yfir gagnrýni, um-
ræðan um þessi mál
verður hins vegar að
vera málefnaleg.
Margrét Sanders
Margrét er formaður SVÞ og
Andrés framkvæmdastjóri SVÞ.
Einkarekstur í heilbrigðiskerfinu hefur reynst vel
Andrés Magnússon