Fréttablaðið - 18.12.2015, Blaðsíða 18

Föstudagsviðtalið
Ólöf
Skaftadóttir
olof@frettabladid.is
Viktoría
Hermannsdóttir
viktoria@frettabladid.is
Ég tel þetta fyrirkomulag gott. Bæði fyrir ríki og kirkju en aðallega fyrir þjóðina, það er það sem skiptir máli,“ segir Agnes M. Sigurðardóttir,
biskup Íslands, um aðskilnað ríkis og
kirkju. Samkvæmt könnun Gallup frá
því í október vilja 55,5 prósent þjóðar­
innar aðskilnað ríkis og kirkju. Agnes
segist þó hafa velt fyrir sér hvernig
spurningin var orðuð þegar hringt
var í fólk og það spurt um afstöðu sína.
„Til þess að geta svarað þessari
spurningu þegar maður fær símtal
held ég að það þurfi útskýringar með.“
Agnes lýsir því að ákveðinn aðskiln­
aður hafi þegar farið fram árið 1997,
þegar lögum var breytt þannig að
ákvarðanir sem varða kirkjuna fara
í gegnum Kirkjuþing. „Áður var allt
afgreitt á Alþingi, biskup gat vaknað
við það einn morgun þegar hann
hlustaði á morgunfréttir að búið væri
að stofna nýtt prestakall.“
Agnes segir suma segja, bæði innan
kirkju og utan, að ekki hafi verið nógu
langt gengið. „Aðskilnaðurinn hafi
verið eins og þegar hjón slíta samvist­
um. Þau séu skilin að borði og sæng en
lögskilnaðurinn hafi ekki farið fram.“
En hver er staða þjóðkirkjunnar?
„Hlutverk kirkjunnar er alltaf að
boða trúna á Jesú Krist. Kirkjan á að
boða í orði og í verki. Hún hefur áhrif
víða. Hún fer stundum með veggjum
vegna þess að það er ekkert verið að
segja frá því hvað hún er að gera dags­
daglega annað en úti í söfnuðunum.“
Önnur kirkja í fjölmiðlum
Agnes segir kirkjuna sterka í nærsam­
félaginu. „En þegar talað er um kirkj­
una í fjölmiðlum þá sér maður aðra
kirkju. Þá er það þessi kirkja sem er
stofnun. Í mínum huga er þjóðkirkjan
síðast stofnun en fyrst það fólk sem
tilheyrir henni og það sem fram fer í
sóknunum.“
Undanfarin ár hefur fækkað í þjóð-
kirkjunni. Í dag eru um 72 prósent
þjóðarinnar skráð í kirkjuna. Hafið
þið áhyggjur?
„Já, þegar svona gerist fer maður
að skoða af hverju. Það eru margar
skýringar. Það eru komnir fleiri inn til
landsins sem aðhyllast önnur trúar­
brögð. Ég held samt að næstum 90%
þjóðarinnar teljist til kristinna kirkju­
deilda. Hins vegar er það staðreynd
að það fækkar í þjóðkirkjunni en
það hefur ekki fækkað meira en sem
nemur 2.500 manns frá aldamótum
þegar talið er í fjölda manna. Ég held
það sé vegna þess að það hefur fjölgað
í þjóðinni,“ segir hún og bætir við að
þróunin sé víða eins í Evrópu.
„Við fylgjum þessari þróun sem byrj­
ar í Evrópu, færist til Norðurlandanna
svo til Íslands. Við erum í því ferli. Svo
eru örugglega fleiri skýringar. Það
hefur ýmislegt gerst í þjóðkirkjunni
sem fólki ofbýður og vill þar af leiðandi
ekki tilheyra þessum félagsskap.“
Umdeild mál hafa komið upp innan
þjóðkirkjunnar á undanförnum árum,
þar á meðal biskupsmálið. Hefur þetta
haft áhrif á kirkjuna?
„Ég held að þetta hafi haft áhrif á
ýmislegt. Alltaf þegar eitthvað erfitt
gerist reynir maður að vinna úr því
meðal annars með því að læra af því.
Hjá kirkjunni var fyrsta fagráðið stofn­
að um meðferð kynferðisbrota 1998.
Það var lærdómur sem var dreginn af
málinu sem upp kom á tíunda áratug
síðustu aldar. Kirkjan er að reyna að
læra af því sem hún er að ganga í gegn­
um eins og við reynum öll. Takast á við
hlutina. Ef eitthvað gerist í fortíðinni
er erfitt að bregðast við því öðruvísi en
að læra af því. Við getum ekki bakkað
til baka. Þar af leiðandi þarf maður að
bregðast við því með því að reyna að
fyrirbyggja að svona gerist aftur. Fag­
ráðið hefur starfað í 17 ár. Það hefur
verið fyrirmynd fyrir önnur fagráð
sem sett hafa verið á laggirnar, bæði af
öðrum stofnunum og ríkinu.“
Stundum barið á kirkjunni
Agnes M. Sigurðardóttir, biskup Íslands, segir kirkjuna sterka í nærsamfélögum en í fjölmiðlum sé rætt um
aðra kirkju, þessa sem er stofnun. Hún segir eðlilegt að traust minnki þegar einhver bregst manni.
Agnes segir kirkjuna líklega þurfa að vera virkari í þjóðmálaumræðunni. FréttAblAðið/Vilhelm
traust minnkað
Agnes segir traust til kirkjunnar
hafa minnkað. „Það er eðlilegt þegar
einhver bregst manni að traustið
minnki. Svo hefur margt gerst í þjóð­
félaginu sem minnkar traust yfirleitt,
eins og hrunið. Þetta hefur áhrif.
Margir líta á kirkjuna sem stofnun
og það er hægt að segja sig frá þessari
stofnun, það er ekki hægt að segja sig
frá þessu þjóðfélagi nema biðja um
annan ríkisborgararétt eða flytja.“
Er kirkjan ekki hreinlega gamaldags?
„Jú. Boðskapurinn er 2.000 ára. Á
Íslandi er kirkjan búin að vera meira
og minna með okkur í þúsund ár. Hún
byggir á gömlum hefðum, vegna þess
er tungutakið til dæmis annað oft á
tíðum hjá okkur heldur en í daglegu
tali árið 2015.“
Agnes segir ósköp eðlilegt að fólk
sem fari ekki oft í kirkju finnist þetta
fornt. „Allt sem maður kynnist ekki og
þekkir ekki, eins og að koma í kirkju,
þú ferð í messu og það er staðið upp á
ákveðnum stöðum. Þú veist kannski
ekki hvenær á að standa upp. Bara
svona lítið atriði getur gert þig óró­
lega og þú nýtur þess ekki að sitja í
kirkjunni. Kirkjan er að vinna í þessu
núna. Við erum búin að átta okkur á
að það er mikið leitað eftir ró og innri
friði í samtímanum.“
Af hverju er kirkjan svona oft í vörn,
til dæmis í fjölmiðlum? Miðað við það
sem þú segir ætti hún að vera í sókn, ↣
1 8 . d e s e m b e r 2 0 1 5 F Ö s T U d A G U r18 F r é T T i r ∙ F r é T T A b L A ð i ð
1
7
-1
2
-2
0
1
5

2
2
:4
1
F
B
0
8
0
s
_
P
0
7
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
6
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
7
B
B
-8
E
2
0
1
7
B
B
-8
C
E
4
1
7
B
B
-8
B
A
8
1
7
B
B
-8
A
6
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
3
A

F
B
0
8
0
s
_
1
7
_
1
2
_
2
0
1
C
M
Y
K