Alþýðublaðið - 09.09.1924, Blaðsíða 2

s
Viðtal
Tlð þýzkau jsfuaðarmaun.
Háskólavörður Heinsich Erkes
frá Köla í Þýzkalandi kom
hingað til íslands snemma í
sumar og hefir síðan ferðast víða
um landið. Esr þetta 7. ferð hsns
hingað til lands. Hefir hann at-
hugað jarðfræði, lendafræði og
náttúrufræði íslaads og skrifað
greinar í fjölda þýzkra timarita
og nokkrar bækur um þau ©fni.
Auk þess hefir hann lagt mikia
stund á sögn og bókmentir
þjóðar vorrar, þýtt ýmsar fs-
leozkar sögur á þýzku, samið
iLeiðarvfsl í fslerzkri tungu« og
safnað mesta aragrúa af ísleczk-
um bókum og biöðum. Mest af
þvl hefir hann gefið háskóla-
bókasafninu f Köin, ®n á þó
sjálfur enn all stórt safn af göml-
um og fágætum íslenzkum bók-
um. Hann er hlnn mesti íslands-
vinur og var einn af stofnendum
ísiandsvinaféiagsins í Þýzkalandi.
Undanfarin ár hefir hann haldið
fyrirlestra um ísland og bók-
msntir þess vlð háskólann í
Köln, og hefir jafnan verið að
þeim mikií aðsókn. í vetur ætlar
hann að halda þar 15 fyrirtestra
um ísland og sýna fjölda mynda,
sem hann hefir tekið á ferðam
sinum hér, til skýringa.
Erkes er jafnaðarmaður og
þingmaður á þingl Prússa.
Ritstjórl Aiþýðublaðsins kom
að máli við hann og bað hann
að segja sér eitthvað um ástandið
í Þýzkalandi og viðgang jafnað-
arstefnunnar þar. Var það auð-
sótt.
jafnaðarmenn í Þýzkalandi,
sagði Erkes, skiftast aðallega í
tvo flokka: sameignarmenn og
lýðvaldsjaínaðarmenn. Vér lýð-
vaidsjafnaðarmenn lítum svo á,
að til þess að bæta kjör alþýð-
unnar svo að þjóðln geti þrosk-
ast og dafnað, sé það fyrsta
skifyrðið, að lýðveldið haldist og
að ríkisheildin ekkl rofnl. Ef
horfið værl aftur að konungs-
eða keisara-stjórn, myndi hún
rofna, en réðstjórn eins og í
Rússíandi, held ég að yrði
ótramkvæmanleg á Þýzkalandi.
Við Eíðasta kosningar töpuðu
Ufnaðarmenn nokkrum þingsaet-
um; samdgnsrmenn unnu all-
mörg, en vér lýðveldisjafnaðar-
menn mistum þó flfeiri. Vöxtur
sameignaflokksins hefir verið
raeatur og bráðastur þcr, sem
ástandið hefir verið lakast, þar
sem kúgun, fátækt og skortur
hefir svift verkalýðinn trúnni á
umbótum og framþróun. Ymsir
ment- menn fylla og flokk sam-
eignarmanna af hugsæisástæðum.
Sumstaðar hafa sameignarmenn
náð algerðum meiri hluta, til
dæmis í Sax’ándi, Thiirlngen og
cokkrum Rinarfylkjunum; alls
staðar þar sem þeir hafa náð
meiri hluta, hafa þeir hætt deil-
um við oss Sýðvaldsjafnaðar-
menn. Vér lýðvaids jafnaðar-
menn ráðum ekki ríkisstjórninni,
vér styðjum hana ekki. en vér
þolum (duldan) hana. Sameignar-
menn og íhaldsflokkarnir eru í
andstöðu við hana.
Hvernig likar yður Lundúna-
samniogurinn?
Ég er auðvitai ekki ánægðnr
með hann, hefði kosið hann
öðruvís?, en ég held samt, að
það sé gott, að nú er loks bundinn
endi á deilurnar og samkomulag
fengið. Það verður f öílu falli
til þess, að vér fáum frið og
öryggi til að starfa; og á þvf
ríður oss nú mest.
Haldið þér að Þjóðverjar geti
greitt skaðabætarnar?
Já, ég heid, að vér getum borg-
að; en það er ekki hægt nema
að breytt sé tii; með gamia lag-
inu, með því að leggja skatt-
ana á þá, sem ekkert eiga,
fæst ekki upp í skaðabæturnar.
Auðmennirnir verða að greiða
þær, og þeir geta það án þess
að nokkuð sé dregið úr atvinnu-
rekstrl eða nauðsynlégum fyrir-
tækjum hnekt. Ucdanfarin ár
hafa Þjóðverjar falið ógrynni
íjár 1 útlöndum. sem ekkl hefir j
komið þjóðinni að nokkrum not- 1
um; nú, þegar friður og öryggi
er fengið og markið, rentumark- j
ið, orðið stöðugt, streymir þetta
fé smám saman aftur ina i Sandið,
verður notað þar til framleiðslu-
fyrirtækja, og þá verður einnig j
hægt ?. 5 skattbggja það. — En j
franski herinn verður að fara !
bust úr landinu, ella borgum vér (
©kkert. j
Hvercig var ástaodið f Þýzka- j
landi þegar þér fóruð? >

If
1
I
1
8
'Ú
lí
H
I!
I
9
L
Aljþýðubladlð
kemur út á hverjum virkum degi,
Afgreiðala
við Ingólfsstrœti — opin dag-
lega frá kl. 9 árd. til kl. 8 síðd.
Skrifstofa
á Bjargarstíg 2 (niðri) opin kl.
»V«—10t/s árd. og 8—9 síðd.
S í m a r:
638: prentsmiðja.
988: afgreiðsla.
1294: ritstjórn.
Ye r ð 1 ag:
Askriftarverð kr. 1,0C á mánuði.
Auglýsingaverð kr. 0,15 mm.eind.
I
I
Það var ekkl .gott, en þó
betra en meðan marklð var að
falla; nú hefi ég írétt, að síðan
ég fór hafi ástandið skánað tals-
vert, einkum eftlr að fulivíst þótti,
að samkomulag myndl nást á
Lundúnatundinum.
Hvernig eru kjör verksmanna
í Þýzkalandi?
Slæm; kaupið er alt of lágt.
Yfirleitt mun kaupið vora um 4
mörk á dag. Það nægir rétt
fyrir fæði meðal-fjöiskyldu; verka-
menn geta nær engln þægindi
veitt sér, meðan þeir hafa svo
lítlð kanp, efeki keypt sér nýjan
fatnað, húsbúnað eða þsss háttar.
Kaupið verður að hækka, at-
vinnurekendur geta líka vel
borgað hærra kaup. Þáð borgar
sig hvorki íyrir þá né samíéiagið,
að kaupið sé svoaa íágt. Bæði í
Damnörku og Englándi er kaup-
id hærra, það hlýtur einnig að
hækka hjá oss.
Eru ekki verkámennirnir í
Þýzkalandi y firleitt jaf na ðe rmenn ?
Langflestii; verkiýðsSélögin eru
aðalkjarninn í jaínaðarmanna-
flokkunum, en auk verkamanna
er tjöidi embættismanna, opin-
berra starrsmanna og menta»
manna jafn&ðmnenn. Bsndurnir
fylgja flastir íhald flokkunum
enn þá. — En jafnaðarstefnunri
fcykst stöðugt tylgi. og þess
verður ekki langt að bíða, að
hún vlnnl fullan sigur í Þýzka-
iandi.