Alþýðublaðið - 22.09.1924, Blaðsíða 2

1

ÞjöÍD^ting (Noregi ?
1919 var sklpuð nefnd í Noregí
til þess að rannsaka þjóðnýtingu,
Við Rjúkan fossana eru vold-
ugar verksmiðjur, sem vinna salt-
pétur úr loftlnu. Þær eru reknar
með nýtízku áuðvaldsskipulagi.
Árið 1919 kröfðust verkamsnn
þeirra þess, að þær yrðu þjóð-
nýttar. Einn af fulltrúum jafn-
aðárraanna, A. Buen, b»r fram
í þinginu áskorun til stjórnar-
innar þess efnls, að málið yrði
rannsakað. Sú áskorun var sam-
þykt 1 elnu hijóði og í júlí 1919
var nefndin skipuð.
Þegar er nefndin var skipuð
komu fram krötur um þjóðnýt-
ingu annara fyrirtækja. Nefndin
vlldi sinna þeim og rannsaka
skilyrði tll þjóðnýtingar á ýmsum
sviðum framleiðslunnar og bera
síðan fram frumvörp um fram-
kvæmdir. En auðvaldlð norska
fékk þvi svo fyrir komið, að
nefndin skyldi að elns rannsaka
þjóðnýtlngu frá almennu sjónar-
mlðl, hvort hún værl hepplleg
og framkvæmánleg.
í nafndinnl sátu 7 menn. AUir
nema 1 féllust á, að auðvalds-
skipulagið væri ekki viðunandi.
Þeir viðurkendu gagnrýningu
jafnaðarmanna, en 2 nefndar-
menn vildu fyrst reyna að bæta
þjóðfélagið með samvinnuféfög-
um. Hinir 4, 3 jafnáðarmenn og
hæstaréttardómari K. F. Dahl,
sem er formaður nefndarinnar og
hluthus í stjórnmálum, sáu ekkl
aðra leið en þjóðnýtiugu.
Meiri hlutinn viðurkennir yfir-
burði áuðvaldsins í framieiðsiu-
aðierðum fram yfit eldri aðferð-
ina, en hann bendir á, auð-
valdið framlelðl f gróða skinl fyrlr
einstaka menn, en ekkl til þess
að fullnægja þörfum mannanna
eins og heiibrigð skynsemi
heimtar. Þetta telur hann oraök
tll fiestra þjóðfélagsmeinanna,
>frjálsa samkeppnin< hefir sýnt
það, að hún getur ekki bætt úr
þeim. Framíarir framleiðslunnar
eru aðallega fólgnar I samvinnu
margra manna, en ágóðinn renn-
ur enn þá tll fárra einstaklinga.
Meirl hlutinn telar, að auðvaldið
Værl búið að valda melri bölvua,
ef ©kkl heíði verið unnið gegn þvi
Hættið að f
lélegar cigarettur,
þegar þér getlð
fengið
Ný bók. Maður frá Suður-
miiiiiiimihbiiimiihhiib flnieríkua Pantanlr
afgrelddar I slma 1289«
® §
Alþýðublaðlð
I
ð
?
kemur út á hverjum virkum degi.
Afgreiðsla
£
£
£
* s
j| við Ingólfsstræti — opin dag- fS
lega frá kl. 9 árd. til kl. 8 síðd. ||
£
£
£
if
ð
$
I
I
i
Skrifstofa
á Bjargarstíg 2 (niðri) opin kl.
®Va—I0Va árd. og 8—9 síðd.
S í m a r:
633: prentsmiðja.
988: afgreiðsla.
1294: ritstjórn.
Verðlag:
Áskriftarverð kr. 1,0C á mánuði.
Auglýsingaverð kr. 0,16 mm.eind.
£
i
8
8
I
« Auglýsingaverð kr. 0,16 mm. eind. Í
wone(*o»ona»afMaranafiQ(ioia
Ljðsakrúnar,
og alls konar Jhengi og borð-
lampa höfum við í afar fjöl-
breyttu og fallegu úrvali.
Heiðraður almenningur ætti
að nota tækifærið meðan úr
nógu er að velja og fá lanop-
ana hengda upp ó k e y p i s.
Virðingarfylst
Hf.rafmf.Hiti&Ljús.
Langavegl 20 B. — Sími 8B0.
með bótalöggjöf. í Japan «r bóta-
löggjöf varlá til og þaðan herast
lýsingar um kúgun og eymd
barna og kveDna, sem eiga að
eins sinn Ifka f Iýsingum frá
bernsku auðvaidsins i Englandi.
£n bótalöggjöf er ekki nægileg.
Þ. ð verður að sprengjá gamla
skipulagið með þjóðnýtlngu.
En hvað er þjóðnýting?
Meiri hiutinu svarar þvf svo,
að þjóðnýtlng sé að taka stóru
framleiðslutækin úr höndum dn-
staklinganna og gera þau að
þjóðareign,. til þoss að geta með
hægustu móti fuilnægt þörfum
mannanna með því að koma
akipulagl á frámleiðsluná undir
lýðræðisstjórn og koma á rétt-
látri ;J, i'tlngn arðsins.
Eftir margra ára stárf og yfir-
vegun hefir meiri htuti nefndar-
innar komist að þeirri oiður-
stöðu, að gáe-nrýning jáfnaðar-
stefnunnar á auðvaldinu sé rétt
og að úrlausn hennar, þjóðnýt-
ingiu, sé líka rétt. Niðurstaðan
getur aldrei orðið önnur eu
þessi, ef skynsemin fær að ráða.
Auðvaldaþjónarnir hafa haldið
þvf fram, að þjóðnýtingin lamaði
framtak einstakiingnins. Meiri
hlutinn fer all ftarlega út f það
mát. Hann bandir á, áð það sé
langt frá þvf, að alt elnstaklings-
framtak í núverandi þjóð élagi
sé tll góðs, Auk þe:,a bendir
hann á. að framtakið sé sja'dn-
ast að finna hjá eigendunum,
heldur hjá launuðum starfsmönn-
um fyrirtækjanna.
Meiri hlutlnn heldar, að hægt
sé að auka framieiðsluna að
mun og vekja áhuga verkamanna
á því með vinnuvfslndum, Tay-
lorskerfiou, sem kallað er. Getuc
það bæði orðið til þess að auka
almenna velmegun og stytta
vinnutfmann.
Þá hefir meiri hSutinn ránn«