Gerðir kirkjuþings - 1993, Blaðsíða 112

2
eignasi Islancl eiu hofuöskáld bók.menniasogu sinnar, klerkinn og
salmaskaldiö Hallgrim Pétursson. sem veröur eins konar lútherskur
dýrlingur meö þjóöinni allt fram á okkar dag. Þjóöin gengst undir einveldi
Danakonungs og einokun Dana t verslun viö landsmenn, sem gerir
landsmonnum enn erfiöar um vik aö bregöast viö einhverjum mestu
erfiöleikum, sem þjóöarbúskapurinn og islenskt þjóölif hefur gengiö í
gegnum i Islands sogunni og nær eyddi byggöinni i iandinu undir
aldamótin 1700. A þessum neyöartímum náttúruhamfara og fiskieysis
varö þjóöinni mikill styrkur i trúnni. Meö pietismanum og
upplýsingastefnunni upp úr miöri 18. old er reynt aö snúast til varnar
gegn eymd og fafræöi en myndhlutinn endar á mesta eldgosi, sem oröiö
hafa á jóröinni á soguiegum tímum (Lakagigir 1783) og falli beggja
biskupsslola landsins i kjolfariö. Biskupsdæmin sem hoföu veriö tvo frá
fornu fari sameinuöust nu í eitt og fiuttist embættisbustaöur biskups tii
Reykjavikur um aldamótin 1800, þar sem var aö myndast visir aö
framtiöarhofuöstaö landsins.
Fióröi hlutinn nefnist Frá ríistum tii ríkidæmis og lýsir því hvernig þjóöin
nær aö retta sig viö og þróast. frá fatæku nylendubændasamfélagi yfir
nútíma iönvætt sjálfstætt velferöarsamfélag, an þess aö nokkurn timan sé
gripiö til vopna. Þjóötruin, þ.e. trúin á álfa, huldufólk, grýlu og jólasveina
og kristindómurinn tengist saman i trúarlifi landsmanna. Enn sækir þjóöin
styrk i trúnna i lifsbaráttu sinni og vakin er athygli á þvi, hvernig
kristnihaldiö hefur oldum saman myndaö grunninn aö hinu felagslega
mannhfi sveitanna. Er iiöur á 19. old opnast gluggi framfara í
atvinnuhátlum meö þróun i sjávarútvegi, trufrelsi kemur til sógunnar meö
stjórnarskranni 187h og upp úr aldamótunum, þegar vélvæöingin heldur
innreiö sina i sjávarutveginu m og busetan byltist i landinu meö flutningi
vinnuufls fra sveiium til vaxandi þéttbýhs viö sjávarsíöuna missir trúin
smam saman þau itok, sem hún haföi haft i þjóöarsáiinni. Sú þróun heldur
siöan áfram út 20. oldina meö vaxandi áhrtfum stjórnmálahreyfinga og
verkalýösbaráttu. Islendingar l'ara ekki varhluta af hreyfingum sem mikla
manninn en afeliast Cuö eins og kommúnisminn og nazisminn geröu. En á
válegum tímum eins og í heimsstyrjoldinni siöari styrkist trúarvitundin og
þa var þaö sem Island endurheimti sjálfstæöi sitt á Þingvöllum, þar sem
allir stórviöburöir í sogu landsins hafa gerst. 1 kjolfar styrjaldarinnar tók
viö timi efnahagslegrar hagsældar og efnishyggju, sem þó varöi ekki til
lengdar. Meö vaxandi tækni þóttust menn hafa minni þörf fyrir kirkjuna
en þetta var samt timinn, þegar hinir fornu biskupsst.aöir Skálholt og Hólar
voru endurreistir. Fram kom andsvar viö efnishyggjunni, m.a í
poppkúlturnum á siöari hluta aldarinnar og lagöi hippamenningin þar
mikiö aö morkum svo aö jaöraöiviö trúarbrogö. Þátttaka kirkjunnar i
alþjóölegu hjálparstarfi. sem hofst i kjolfar Biafrastriösins undir lok
sjounda aratugarins, skipar æ mikilvægari sess i starfi kirkjunnar. Á
siöasta aratugi aldarinnar hoföu bæöi nazisminn og kommunisminn falliö af
stalli sinum og ma sjá upphafsatriöiö i lokum kaldastriösins og falli
kommunismans gerast á fundi Gorbasja&$ og Reagans i Reykjavik áriö
1986. Fyrsta heimsokn páfa tii lslands og sameiginlega messa hans og
107