Gerðir kirkjuþings - 1993, Blaðsíða 226

4.0
Hinn forni Ská1ho1tsstaóur.
1 1100 ára sögu Islensku þjóðarinnar var Skálholt í rúmar 7
aldir höfuðstöð kristni og menningar í landinu.
í Skálholti lita menn þvi með opnum huga til fortiðarinnar, og
þeirra spora sem kunna að sjást á staðnum eftir gengnar
kynslóðir.
Eitt af markmiðum skipulagsins er að varðveita og draga fram
þær minjar sem fyrir eru og upplýsa samhengi þeirra innbyrðis.
A árunum 1952 - 1958 voru gerðar fornminjarannsóknir á staðnum
undir stjórn Kristjáns Eldjárns þjóðminjavarðar,
sem leiddu merkilegar niðurstöður i ljós. 1 framhaldi af þvi
voru göngin milli skóla og kirkju endurgerð og steinkista Páls
biskups fannst og er nú til sýnis vió enda kirkjuganganna undir
núverandi kirkju.
Siðan 1984 hefur Guðmundur Ólafsson fornleifafreóingur kannað
svæðið sunnan og vestan við kirkju og kirkjugarð.
Athuganir hans hafa meðal annars staðfest, að uppdráttur sá er
sýnir Ská1ho1tsstað við enda átjándu aldar er furðu nákvæmur.
Grunnurinn virðist mikið til óskemmdur,
þó svo aó nýr bær hafi verið reistur á rústunum á 19 öld og
annar bær á þessari öld.
Athuganir Guðmundar hafa ennfremur leitt i ljós nýja vitneskju
um traðir og bæjarsté11ar , sem meðal annars sýna aó hinar
uprunalegu traðir frá Kyndluhóli eru nokkru sunnar en þær
traðir sem nú eru mest áberandi. Er það i samræmi við hinn
fyrrnefnda forna uppdrátt.
Af fornminjum eru hin endurbyggðu kirkjugöng og steinkista Páls
biskups hvaó þekktust, ásamt rústunum af Þorláksbúð en aðrar
fornminjar á staónum hafa ekki verið virtar að verðleikum
hingað til. þær eru- þó allnokkrar og verulega áhugaverðar séu
þær skoðaðar i samhengi.
Viðhald á hinu forna bæjarstæði verður að bæta.
Eins og nú er hylur gróður mikið til allar minjar.
Hemja verður gróð.urinn þannig að sjáanlegar rústir verði skýrar
og gönguleióir um traðir greiófærar.
Par sem rústir eru huldar jarðvegi er lagt til að útlinur hins
forna Ská1ho1tsstaðar verói markaóar á núverandi
jarðvegsyfirborði með grasgörðum, þar til þær siðar verða
grafnar fram af forn 1 eifafræðingum.
Stefnt verði að þvi að sýna staðinn eins og hann var siðast á
átjándu öld.
Útlinur bæjarins verði geróar eins nákvæmar og unnt er og undir
stjórn forn1eifaaei1dar þjóðminjasafnsins.
Með þessum aðgerðum fást ekki einungis áhugaverðar upplýsingar
um húsaskipan til forna, helaur skýrist einnig innra samhengi
þeirra rústa sem fyrir eru á svæðinu, sem hver fyrir sig fær
aukið vægi.
221