Málfregnir - 01.11.1987, Qupperneq 3

Umritun nafna úr rússnesku
íslensk málnefnd hefir beitt sér fyrir
samningu reglna um það hvernig staf-
setja skuli rússnesk nöfn í íslensku rit-
máli, og er þá einkum höfð í huga þörf
fjölmiðla fyrir slíkar reglur. Rússneska
er rituð svo nefndu kyrillísku letri, en
ekki latínustöfum eins og tíðkast á
Vesturlöndum. Rússnesk nöfn berast
hingað oftast í enskri umritun, svo að
vandi íslendings er þá að umrita úr
ensku. En rússnesk nöfn geta borist eftir
fleiri leiðum, t.d. milliliðalaust. Blaða-
menn og aðrir sem skrifa á íslensku þurfa
að hafa aðgang að leiðbeiningum (t.d. í
töfluformi) um hvernig stafsetja skuli
handa íslenskum lesendum til þess að
tryggja sem best samræmi í rithætti.
Slíkar leiðbeiningar eða samræmingar-
reglur hefir vantað hér á landi, og úr því
vildi málnefndin reyna að bæta. Nefnd-
inni er ljóst að sumt hlýtur að orka tví-
mælis í þessari tilraun til að koma festu á
í umritun rússneskra nafna. Nefndin
hefir þó leitast við að standa svo að
þessum málum að sem allra víðtækust
samstaða gæti náðst þegar í upphafi. Því
hefir verið haft samráð við marga menn,
bæði úr röðum blaðamanna og slafnesku-
fræðinga, sem hafa sýnt þessu verkefni
mikinn áhuga og þannig í raun hrundið
því af stað, þótt íslensk málnefnd hafi
tekið hina formlegu forystu.
Hér á eftir verður rakið hvernig að
hefir verið staðið og hver árangurinn
hefir orðið. Loks eru birtar töflur sem
sýna ýmis algeng nöfn og rithátt þeirra á
nokkrum tungumálum. Þar má sjá
hvernig íslenskur búningur þeirra
verður ef hinum nýju umritunarreglum
er beitt.
Umritunamefnd
1. Tildrög
Vorið 1983 barst íslenskri málnefnd bréf
(dags. 8. apríl 1983) frá Helga Haralds-
syni, lektor í slafneskum málum í Óslóar-
háskóla. Helgi hefir um árabil unnið að
rússnesk-íslenskri orðabók og kvaðst
hafa áhuga á að koma á framfæri hug-
leiðingum og niðurstöðum um umritun
rússneskra manna- og staðanafna með
latínuletri. Á fundi málnefndar 22. júní
1983 taldi nefndin æskilegt að fá að sjá
þessar hugmyndir.
í desember 1984 barst nefndinni grein-
argerð Helga um þetta efni, „Um ís-
lenskan rithátt slafneskra - einkum rúss-
neskra - orða“, 16 vélritaðar síður.
Greinargerðin var rædd á fundi nefndar-
innar 10. janúar 1984, og taldi nefndin
þarft að fá umritunarreglur af þessu tagi.
Einum nefndarmanna, Kristjáni Árna-
syni, var falið að kynna sér greinargerð
Helga Haraldssonar fyrir næsta fund og
leggja fram athugasemdir.
Þetta mál var svo til umræðu á fundi
málnefndarinnar 14. febrúar 1984 ásamt
athugasemdum Kristjáns. Nefndarmenn
voru sammála um að allmikið verk væri
að ganga frá reglum um íslenskan rithátt
slafneskra orða, en hafa mætti stuðning
3