Bændablaðið - 09.01.2014, Blaðsíða 2

Bændablaðið | Fimmtudagur 9. janúar 20142
Fréttir
Garðyrkjubændur:
Orðsending vegna
beingreiðslna
Bósi vinsælasti
hrúturinn
Heldur færri skammtar af sæði
voru sendir út frá sauðfjár-
sæðingastöðvunum í síðastliðnum
desember en árið 2012, en það var
metár frá því að sauðfjársæðingar
hófust.
Alls voru skammtarnir um
44.000 og sé nýting svipuð og
undanfarin ár ættu um 31.000 ær
að hafa verið sæddar. Það jafngildir
um átta prósentum af fullorðnum
ám í landinu. Sendir voru út yfir
1.000 skammtar úr 22 hrútum, sem
er helmingur allra hrúta í notkun.
Notkun hrútanna hefur jafnast mikið
undanfarin ár.
Vinsælasti hrúturinn var
Bósi 08-901 frá Þóroddstöðum í
Hrútafirði, en alls voru sendir út
2.475 skammtar af sæði úr honum.
Saumur 12-915 frá Ytri-Skógum
undir Eyjafjöllum kom næstur
með 2.310 skammta og þriðji varð
Garri 11-908 frá Stóra-Vatnshorni í
Haukadal, en bændur pöntuðu 1.995
skammta af sæði úr honum.
Af kollóttum hrútum stóð Roði
10-897 frá Melum 1 í Árneshreppi
efstur, en úr honum voru pantaðir
1.530 skammtar. Næstur honum
kom Baugur 10-889 frá Efstu-
Grund undir Eyjafjöllum með
1.195 skammta og í þriðja sæti
varð Kroppur 10-890 frá Bæ í
Árneshreppi með 1.145 skammta.
Mælir Veðurstofunnar á
Múlakvíslarbrú sýndi stöðuga
aukningu rafleiðni í ánni frá ~225
μS/cm til ~350 μS/cm á tímabilinu
31. desember til 7. janúar. Þá
var vart við lítillega aukna
skjálftavirkni í Kötlu í gær en
ekki er ljóst hvort það er fyrirboði
frekari tíðinda á svæðinu.
Aukin leiðni bendir að mati
Veðurstofunnar til að hlaupvatn
hafi lekið undi reinum katlanna á
vatnasviði Kötlujökuls. Svipaðir
lekar hafa áður komið í Múlakvísl,
t.d. mældist leiðnin >250 μS/cm í
smáhlaupi í október 2013. Er náið
fylgst með rennsli árinnar.
Bændum á svæðinu eru enn í fersku
minni vandræðin vegna gosanna í
Eyjafjallajökli og Vatnajökli.
Ný reglugerð nr. 1227/2013
um beingreiðslur í garðyrkju
fyrir árið 2014 hefur tekið gildi.
Þeir sem hafa hug á að þiggja
beingreiðslur á árinu 2014 þurfa
að skila inn umsókn og/eða áætlun
til Bændasamtaka Íslands fyrir 20.
janúar 2014 þar sem fram kemur
flatarmál gróðurhúsa sem ætlað er
til framleiðslu fyrir hverja tegund,
svo og áætluð framleiðsla af hverri
tegund á árinu 2014.
Framleiðendur sem hlotið hafa
beingreiðslur á árinu 2013 skulu
senda heildaruppgjör fyrir árið
staðfest af löggiltum endurskoðanda
til Bændasamtaka Íslands fyrir 10.
febrúar 2014.
Umsóknarblöð og nánari
upplýsingar er að finna á heimasíðu
Bændasamtaka Íslands (undir
Félagsmál/Eyðublöð) eða hjá Ásdísi
Kristinsdóttur (ak@bondi.is) eða í
síma 563-0300.
B. Jensen, sláturhús, kjötvinnsla
og verslun er fyrsta fyrirtækið
af því tagi sem tekur í notkun
svonefndan ósonhreinsibúnað
fyrir frárennsli, en slíkur búnaður
var þróaður og smíðaður á vegum
fyrirtækisins Raf ehf. á Akureyri.
Óson er eitt öflugasta náttúrulega
sótthreinsiefni sem völ er á og
er bæði skil- og hraðvirkara
en t.d. klór auk þess að vera
umhverfisvænna. Mögulegt er
með ósoni að drepa alla óæskilega
gerla, og bakteríur og þar með
að hreinsa allt frárennslisvatn.
Með því að taka kerfið í notkun
uppfyllir sláturhús B. Jensen þær
kröfur sem gerðar eru í reglugerð
um fráveitur og skolp.
Pétur Bergmann Árnason,
þróunarstjóri hjá Rafi ehf., segir að
starfsmenn fyrirtækisins hafi unnið
að þróun ósonhreinsibúnaðarins
undanfarin ár en fyrsta búnaði af
því tagi hafi verið komið fyrir árið
2008. Síðan hafi miklar endurbætur
verið gerðar og búnaðurinn þróaður
áfram í takt við aukna þekkingu og
tækniframfarir.
Raf ehf. var stofnað árið
1983 og var í fyrstu almennt
rafverktakafyrirtæki, en hin síðari
ár hefur starfsemin einkum verið á
sviði nýsköpunar og þróunar á eigin
framleiðslu. Pétur segir að félagið
hafi m.a. mikið unnið fyrir fyrirtæki
á sviði landbúnaðar, sjávarútvegs og
matvælaframleiðslu. Sjö starfsmenn
eru hjá fyrirtækinu.
Góður árangur af hreinsikerfinu
Félagið fékk styrk úr Vaxtarsamningi
Eyjafjarðar fyrir réttu ári til að vinna
að frekari þróun á þessum búnaði.
Pétur segir að reynslan sé góð, „og
við teljum okkur nú geta boðið
upp á mjög gott hreinsikerfi fyrir
fráveitur sem gagnast getur víða,
m.a. sveitarfélögum og fyrirtækjum
í matvælaframleiðslu. Staðan er sú
að víða um land eru fráveitumálin
ekki í nægilega góðu horfi og við
finnum fyrir því að áhugi fyrir
ósonhreinsibúnaði er mikill, við
fáum fjölda fyrirspurna um kerfið
okkar og munum á næstu mánuðum
kynna það þeim sem málið varðar,“
segir hann. „Fyrstu niðurstöður
lofa mjög góðu, árangurinn af
hreinsikerfinu er góður. Mælingar
gefa til kynna að skolp fer svo gott
sem fullhreinsað út í umhverfið. Það
er líka ljóst að margir þurfa að takast
á við þessi mál í nánustu framtíð.
Fráveitumálin eru þau mál sem oft
hafa setið á hakanum, en það er ekki
hægt að bíða endalaust með úrbætur
í þeim málaflokki.“
Búnaður af þessu tagi hefur
verið settur upp fyrir íbúðabyggðina
á Lónsbakka sem er lítið þéttbýli
skammt norðan Akureyrar þar
sem B.Jensen hf. er. Eins hefur
ósonhreinsibúnaður verið settur upp
við þéttbýliskjarnann á Laugum í
Reykjadal. Pétur segir að með tilliti
til kostnaðar þurfi að lágmarki að
vera um 100 persónueiningar á
bak við hverja hreinsistöð, eða um
20-25 íbúðarhús eða sambærilegur
atvinnurekstur. Hann segir unnið
að því að þróa lausnir fyrir minni
einingar enda greinilegt að áhugi sé
fyrir því og nefnir m.a. fyrirspurnir
úr Mývatnssveit og frá Þingvöllum
í því sambandi.
Ósonhreinsibúnaður besti
kosturinn
„Markmið okkar er að uppfylla
allar þær kröfur sem gerðar eru til
þeirrar starfsemi sem við stundum
eins vel og kostur er og því var það
aldrei nein spurning í okkar huga
að setja ósonhreinsibúnað upp við
okkar fyrirtæki. Við teljum hann
besta kostinn,“ segir Fannberg
Jensen gæðastjóri hjá B. Jensen.
Kerfið hreinsi allt sem frá húsinu
komi frá A til Ö. Fyrirkomulagið er
þannig að frárennsli mannvistarhluta
er aðskilið frá vinnsluhlutanum,
kerfið er því tvöfalt. Við slátrun
er blóði safnað í ker og því fargað
sérstaklega. Föst efni eru skafin
upp af gólfi og fargað sérstaklega.
Frárennsli mannvistarhluta fer í
rotþró, en frárennsli vinnsluhluta í
fastefnaskilju og þaðan í fitugildru.
Afrennsli rotþróar og fitugildru
er síðan sameinað og hreinsað
með ósoni. Sýnatökubrunnar voru
settir upp bæði framan og aftan
við fituskilju og rotþró. Þá er
einnig sýnatökubrunnur síðast í
ferlinu, eftir að skolpið hefur farið
í gegnum ósonhreinsun. Þannig er
hægt að mæla ástand frárennslis
á öllum stigum ferlisins. Alls eru
sýnatökubrunnarnir sem komið
hefur verið fyrir 21 talsins.
Erik Jensen, eigandi fyrirtækisins,
segir að vissulega hafi það kostað
umtalsverða fjármuni að koma
kerfinu upp. Að hluta til sé um
að ræða samvinnu fyrirtækisins
og sveitarfélagsins, Hörgársveitar
að sögn Eriks en forsvarsmenn
þess séu áhugasamir um að hafa
fráveitumálin í góðu lagi.
/MÞÞ
B. Jensen fyrsta sláturhúsið sem tekur
ósonhreinsibúnað í notkun
– hægt að mæla ástand frárennslis á öllum stigum ferilsins
Feðgarnir Fannberg Jensen gæðastjóri og Erik Jensen framkvæmdastjóri hjá B. Jensen ásamt Pétri Bergmann Árnasyni, þróunarstjóra hjá Raf ehf.
Mynd / MÞÞ
Framkvæmdir við að setja upp hreinsibúnaðinn hófust á liðnu hausti, en
m.a. voru settir upp fjölmargir sýnatökubrunnar, svo unnt væri að mæla
ástand frárennslis á öllum stigum ferlisins.
Ósonhreinsibúnaðurinn sem settur
hefur verið upp við slátur hús B.
Jensen að Lóni á Lónsbakka
skiptist í tvo hluta. Tækjabúnaður
er í húsi í námunda við hreinsiþró
og framleiðir ósonloftið sem síðan
er notað til að hreinsa frárennsli
ofan í hreinsiþrónni. Hinn hlutinn
er hreinsiþróin sem sérhönnuð er
til hreinsunar á frárennsli með
ósoni og komið er fyrir strax á eftir
þeirri rotþró sem fyrir er.
Ósonið er framleitt úr súrefni
úr andrúmsloftinu með þar til
gerðum tækjum. Ósonið er svo leitt
í ósonhreinsiþróna og þar sem það er
notað til að hreinsa frárennslisvatn
frá rotþró. Frárennslisvatninu er
síðan stýrt í gegnum hreinsiþróna
og tryggt að allt vatn fari hreinsað
þar í gegn.
Pétur Bergmann Árnason,
þróunarstjóri hjá Raf ehf sem unnið
hefur að þróun búnaðarins undanfarin
ár, segir að á þeim stöðum þar sem
ósonhreinsibúnaður hafi verið í
notkun hafi niðurstöður mælinga sýnt
fram á að hann hafi ekki einungis
hreinsað það frárennslisvatn sem frá
rotþrónni kemur heldur einnig þann
viðtakanda sem frárennslið rennur í.
Náttúrulegt efni
Óson er náttúrulegt efni, litlaust
gas sem er myndað af þremur
súrefnisatómum. Pétur segir að
möguleikar til að nota óson séu
margir, það eyði lykt, hreinsi vatn,
auki geymsluþol matvæla og nýtist
við að hreinsa sundlaugarvatn.
Óson hefur verið notað í Evrópu
í nær heila öld og Landbúnaðar-
og matvælastofnun Bandaríkjanna
(USDA & FDA) hafa vottað
óson til hreinsunar á lífrænt
vottuðum matvælum. Pétur segir
að meðal helstu kosta ósons sé að
meiri árangur náist með notkun
þess en t.d. klórs, það sé mjög
sótthreinsandi og umframóson
brotni aftur niður í súrefni og eyðist
því á umhverfisvænan hátt.
Þróun og tækniframfarir
„Þetta er mjög skilvirkt efni,
hraðvirkt og umhverfisvænt.
Óson getur myndast af náttúrunnar
hendi við afhleðslu rafmagns, eins
og til dæmis í eldingu eða vegna
geislunar frá sólu,“ segir Pétur.
Raf hefur yfir tíu ára reynslu af
notkun ósons hér á landi, en fyrstu
tilraunir til að vinna með efnið fóru
fram árið 2003.
Mikil þróun hefur orðið
á um liðnum árum sem og
tækniframfarir í tengslum við
framleiðslu þess og meðhöndlun
og það hefur aftur skilað sér í því
að búnaður sem til þarf er ódýrari,
skilvirkari og þarfnast minna
viðhalds.
/MÞÞ
Raf ehf. hefur áratugareynslu af notkun ósons:
Umhverfisvænt efni sem eyðist í náttúrunni
Katla vöktuð