Feykir - 06.09.2000, Blaðsíða 3

28/2000 FEYKIR 3
Menntun í ferðaþjónustu
Eflaust blandast engum hugur um
það að ferðaþjónusta vex hröðum skref-
um hér á landi og sífellt fleiri ferða-
menn sækja landið heim. Og þrátt fyrir
sívinsælar sólarlandaferðir eru íslend-
ingar æ meira á faraldsfæti um sitt eig-
ið land.
Mikilvægi ferðaþjónustu fyrir þjóð-
arbúið er ótvítrætt og síðasta áratuginn
hefur fjölgun ársverka innan ferðaþjón-
ustu verið mun meiri en í öðmm at-
vinnugreinum. Lykillinn að þróun og
eflingu ferðaþjónustu sem atvinnu-
greinar er að fólk, sem starfar eða hefur
hug á að starfa innan ferðaþjónustunn-
ar, eigi kost á menntun við sitt hæfi. Það
er því ánægjuleg staðreynd að framboð
á námi er lýtur að ferðaþjónustu og
ferðafræðum hefur aukist mjög á und-
anfömum ámm.
Ferðaþjónusta er auðvitað fyrst og
fremst þjónustugrein og því er afar mik-
ilvægt að hún hafi yfir að ráða vel þjálf-
uðu vinnuafli sem hefur skilning á því
hvernig uppfylla megi væntingar og
óskir ferðamannsins. A landsbyggðinni
er þó á flestum stöðum um að ræða
mjög árstíðabundin störf og manna-
skipti em tíð þannig að erfítt er að þjálfa
starfsfólk upp. Mikilvægt er því að
sumarstarfsfólk eigi kost á stuttum
þjónustunámskeiðum í upphafi sumars.
Ekki má þá gleyma því að auk gisti- og
afþreyingarfyrirtækja þá sækja ferða-
menn mikla þjónustu til bensínstöðva,
matvömverslana, sundstaða og safna.
Oft á tíðum er það starfsfólk þessara
staða sem ferðamenn hafa hvað mest
samneyti við og því brýnt að forsvars-
menn þessara fyrirtækja hafi metnað til
þess að senda sitt fólk á þjónustunám-
skeið þegar þau em í boði.
Gæði og öryggismál
Fæmi og þekking á mannlegum
samskiptum er þó ekki allt. Alvarleg
slys settu mark sitt á það sumar sem nú
er að líða og alltof margir ferðamenn
áttu ekki afturkvæmt úr sinni íslandsför.
Þrátt fyrir að mörg þessara slysa megi
rekja til bágs ástands í samgöngumál-
um (einbreiðar biýr og malarvegir) em
þau einnig áminning um hversu mikil-
vægt það er að vel sé staðið að móttöku
ferðamanna og reynt að tryggja öryggi
þeirra í hvívetna.
Afþreying hvers konar hefur vaxið
hröðum skrefum undanfarin ár og
byggist hún ekki síst á miklu nábýli við
íslenska náttúru: jöklaferðir, iljótasigl-
ingar, hestaferðir um óbyggðir landsins
o.s.frv. En íslensk náttúra er langt í frá
hættulaus; jöklar springa, ár flæða og
veður verða válynd. Þeir sem leiða fólk
í ferðir um óbyggðir landsins verða því
að þekkja vel til allra aðstæðna og vera
færir um að bregðast við ef eitthvað ber
útaf.
Umhverfí og samfélag
Vaxandi ferðamannastraumur krefst
þess ekki aðeins að við vemdum ferða-
fólk fyrir hættum sem kunna að leynast
í íslenskri náttúm, við þurfum ekki síð-
ur að vemda náttúm okkar og umhverfi
fyrir sfvaxandi átroðslu og ágangi. Nátt-
úran, sagan og búsetuminjar hvers kon-
ar eru helsta aðdráttarafl íslenskrar
ferðaþjónustu. Þetta eru auðlindir sem
ber að varðveita eigi ferðaþjónusta að
dafna framtíðarkynslóðum til handa.
Góð skipulagning og virk ráðgjöf er því
nauðsynleg fyrir þá sem eru í ferða-
þjónusturekstri eða hyggjast stofna til
slíks reksturs. Grunnur farsællar upp-
byggingar í ferðajrjónustu er virðing
fyrir landinu og auðlindum þess. Þekk-
ingin hjálpar okkur að byggja upp og
skilja mikilvægi slíkrar virðingar.
Það em spennandi tímar framundan
fyrir athafnafólk í íslenskri ferðaþjón-
ustu og það er ljóst að í harðri sam-
keppni em góð menntun mikils virði.
Guðrún Þóra Gunnarsdóttir. deildar-
stjóri Ferðamálabrautar Hólaskóla.
Stofnun ljölskyldu þröskuldxir
á menntavegi kvenna?
Þegar fólk íhugar þann kost að sækja sér
frekari menntun eftir að hafa verið á vinnu-
markaði um eitthvert skeið em ýmsir þætt-
ir sem hafa áhrif á hvort tekið er af skarið og
hvaða leið er valin. Fjölskylduhagir og
samgöngur em meðal þeirra þátta sem á-
hrif hafa á þessa ákvörðun hverju sinni, en
skyldu konur og karlar meta þessa þætti
með ólíkum hætti?
í rannsóknarverkefni sem nú er verið að
vinna um símenntun og menntunarmögu-
leika fólks á Norðurlandi vestra og Vest-
fjörðum, verkefni Önnu Kristínar Gunnars-
dóttur, nemanda í meistaranámi við Kenn-
araháskóla íslands (upplýsingar úr vinnu-
gögnum, en ekki endanlegar niðurstöður),
kemur í ljós að einmitt þessa þætti meta
kynin sem mismikla hindmn þess að fara í
nám. Konur líta í fleiri tilfellum svo á að
samgöngur og fjölskyldithagir standi ívegi
fyrir frekara námi sínu, en miðað við vinnu-
gögnin em hlutföllin eftirfarandi: Af þeim
sem telja samgöngur standa í vegi fyrir því
að sækja frekara nám em um 56% konur, en
karlar um 44%. Það að vera með ung böm
á framfæri sínu virðist einnig standa frekar
í vegi fyrir því að konur stundi frekara nám,
en þar em hlutföllin þannig að um 2/3 sem
það segja em konur, en um 1/3 karlar.
í nýrri skýrslu um jafnréttismál frá fé-
lagsmálaráðuneyti „Athugun á stöðu
kvenna á landsbyggðinni” kemur fram að
þótt skólasókn sé almennt meiri hjá konwn,
óháð búsetu, þá útskrijistfleiri karlar. Hvað
segir þetta okkur? Astæður þessa hafa ekki
verið rannsakaðar hér á landi, mér vitan-
lega, en væri verðugt rannsóknarefni. Eg
freistast þó til að skoða þessa niðurstöðu í
samhengi við upplýsingarnar úr gögnum
Önnu Kristínar og tel að þama birtistjf/ö/-
skylduhagir og samgöngur aftur sem hluti
skýringarinnar, þættir sem virðast hafa
meiri áhrif á viðhorf kvenna en karla, þ.e.
konur láti frekar af námi sínu en karlar af
þessum ástæðum.
Þetta kann svo að skýra að hluta til það
að menntunarstig kvenna og karla er mis-
munandi, skv. sömu skýrslu, þ.e. fleiri kon-
ur en karlar á landsbyggðinni hafa einung-
is lokið gmnnnámi, eða u.þ.b. 48% kvenna
á móti 22% karla. Ef konur ljúka síður
námi en karlar hlýtur að vera töluvert af
konum sem eiga mislangt eftir af námi sem
þær hafa byrjað á.
Fjamám kann að einhverju leyti að vinna
bug á þessum mun, en það hentar einmitt
vel þeim sem setja fyrir sig samgöngur. Ef
það er þar að auki að mestu í formi tölvu-
samskipta, er það einnig svar við erfiðum
fjölskylduaðstæðum. þar sem viðkomandi
getur valið á hvaða tíma hann eða hún sinn-
ir náminu. Rétt er þó að benda á gallann við
þetta form, þ.e. samskipti við samnemend-
ur og kennara verða ekki eins lifandi.
Hvað segja tölur eins og þessar okkur að
öðm leyti? Mér segja þær það að þrátt fyr-
ir að við eigum öll að hafa jöfn tækifæri til
náms þá er greinilegt að þegar fjölskylda
verður til leggja konur fremur en karlar
menntunarferil sinn til hliðarog taka ábyrgð
á fjölskyldunni. Það segir mér svo aftur að
auknir möguleikar fólks til að fara óhefð-
bundnar námsleiðir (nám utan skóla, fjar-
nám o.s.frv.), hljóti að gefa konum tækifæri
til að taka þráðinn upp aftur og hjálpi til við
það að vinna gegn mun á menntunarstigi
kvenna og karla.
Bjarnheiður Jóhannsdóttir, jafnréttisráðgjafi.
Víða um land hefur verið
stofnað til reksturs ferðaþjónustu
í ýmsum myndum og er það hið
hið besta mál. Bakgrunnur þess
fólks sem velur sér þetta lífsvið-
urværi er mjög misjafn og
menntun þess að sama skapi.
Flest hefur þetta fólk gert sér
grein fyrir því að grundvallar-
reglan sé jyónustulund, allan sól-
arhringinn sé því að skipta, og
verður það ekki af því tekið.
Ferðaþjónustan er samsett af
innlendum og erlendum gestum
óg báðum jressum hópum þarf að
sinna af fremsta megni. Þarfir
þessara hópa eru mjög mismun-
andi og kröfurnar einnig. Þó er
einsýnt að til þess að geta stund-
að ferðaþjónustu af einhverjum
metnaði þarf að koma til tungu-
málakunnátta að einhverju
marki.
Það er aðdáunarvert hversu
margir eru duglegir að bjarga sér
og koma sínu á framfæri við
gesti af erlendu bergi. Eg hef þó
heyrt það á fólki að því finnst
það vera jreirra „Akkilesarhæll" í
starfinu hversu tungumálakunn-
áttu jjeirra er áfátt. Þessu þarf að
bregðast við og tel ég að Farskóli
Norðurlands vestra hafi þar
skyldum að gegna. Útbúa þarf
sérstök námskeið sem henta
þeim sem stunda ferðaþjónustu
og væru j^au sniðin að þeirra
(xirfum á allan hátt með áherslu á
talað mál og hlustun.
Þau tungumál sem ég tel vera
brýnast að kenna við Farskólann
eru danska (eða e-ð annað Norð-
urlandamál) og enska. Auk þess
væri gott ef hægt væri að koma á
grunnnámskeiðum í þýsku og
frönsku. Nú er það svo að Far-
skólinn hefur haldið námskeið í
umræddum tungumálum og er
ekkert út á það að setja, en ég sé
þessi umræddu námskeið fyrir
mér sem sérsniðin að þörfum
ferðaþjónustunnar.
Eg held að með góðri kynn-
ingu í gegnum Ferðamálasamtök
Norðurlands vestra og Ferða-
málafélögin heima fyrir megi ná
góðri þátttöku og gæti það orðið
aflvaki enn frekara náms hjá
þátttakendum.
A tímum aukinnar tölvueign-
ar almennings og æ greiðari fjar-
skipta væri hægt að kenna í
gegnum tölvu með tölvupósti
og/eða nota fjarfundabúnað þann
sem til er í hverju umdæmi.
Eg skora á Farskólann, Ferða-
málasamtökin og ferðaþjónustu-
aðila á Norðurlandi vestra að
taka höndum saman um þetta
málefni, enda er það biýnt. Megi
þetta verða einn liður í aukinni
ferðamennsku á svæðinu og
bættri þjónustu við gesti.
Þorvarður Guðmundsson
Ferðamálafulltrúi Húnaþings-vestra..