Feykir - 12.12.2001, Side 6

6 FEYKIR 43/2001
Hagyrðingaþáttur 329
Heilir og sælir lesendur góðir.
Gaman er að byrja þáttinn að þessu
sinni með fallegri vísu eftir hina snjöllu
hestakonu Önnu Eggertsdóttur ffá Steðja.
Þó að mitt sé bogið bak
og brostin allri rænu.
Heyri ég ennþá hófatak
í heiðinni minni grænu.
Eins og margir vísnaunnendur ör-
ugglega vita var Anna snjöll hestakona
og hefur í gegnum tíðina gert margar
snjallar vísur. Eftir að fella varð uppá-
halds reiðhest, verður þessi til.
í litlum bæ við lágan hól
liggur brotinn hnakkur.
í fjóluhvammi ífið og skjól
fann ég loksins Blakkur.
Trúlega hef ég birt áður í þessum
þáttum þessa kunnu vísu Önnu.
Fer ég nú að fara á bak
fáðu þér snafs á meðan.
Eftir svona andartak
er ég farin héðan.
Okkar ágæti Dagbjartur á Refsstöð-
um sendi Önnu eitt sinn hangikjötslæri
með eftirfarandi vísu.
Svona fyrir gamalt gnn
sem gikt og elli hamla.
Eigðu þetta Anna mín
Eggertsdóttir gamla.
Nú í haust birti ég vísu eftir Ólaf
Aka sem ég óskaði eftir nánari upplýs-
ingum um. Ekki gengur vel að ná í þær
að öðru leyti en því að hann mun hafa
verið um tíma vinnumaður í Ási í
Hegranesi.
Kona á Sauðárkróki sem lýsir yfir
ánægju sinni með þáttinn okkar sendi
mér vísur um gömlu mánaðaheitin
sem trúlega eru omar nokkuð aldraðar.
Mörsugur á miðjum vetri
markar spor í gljúfrasetri,
þorri hristir fannafeldinn
fnæsir í bæ og drepur eldinn.
Góa á til grimmd og blíðu
gengur í éljapilsi síðu.
Einmánður andar nepju
öslar snjó og hendir krepju.
Harpa vekur von og kæti
vingjamleg og kvik á fæti.
Skerpla lífsins vöggu vaggar
vitjar hreldra, sorgir þaggar.
Sólmánuður ljóssins ljóma
leggur til og fliglahljóma.
Heyannir og hundadagar
hlynna að gæðum ffóns og lagar.
Tvímánuður allan arðinn
ýtum færir heim í garðinn.
Haustmánuður hreggi grætur
hljóða daga, langar nætur.
Gonnánuður grettið tetur
gengur í hlað og leiðir vetur.
Ýlir ber, en byrgist sólin
brosa stjörnur, koma jólin.
Gaman er að orðanna hlóðan í þess-
um snyrtilegu upplýsingum og verður
undirritaður að játa að ekki var til i
hans haus öll nöfnin á þessu tímatali.
Þrátt fyrir að nú sé ekki enn farið að
styttast í næstu göngur eftir almanakinu
freistast ég til að gleðja okkur með
þessari ágætu vísu Halla á Kringlu sem
er eins og þið sjáið ort i göngum.
í göngunum oftast er örlítið hýr
því áfengið taugamar styrkir.
Hallgrimur Kristján á Kringlunni býr
kjaffar syngur og yrkir.
Á eftir þessum einfalda sannleika er
gaman að leita til Sigurðar Óskars Páls-
sonar sem frægur er fyrir snjallar limr-
ur.
Guttormur alvömgefni
er góð talinn búa við efni
en aldrei þó hlær
þar um eiður mun sær
en sagður er glotta í svefni.
Önnur limra kemur hér úr búi Sig-
urðar.
Skafta nefndu menn Skrekk
út af skrambi meinlegum hrekk
er gerði hann Línu
að gamni sínu
á gjögtandi legubekk.
„Ertu nú kornin hér að og ég sem
lógaði þér í haust’’, sagði bóndi nokkur
við rollu sem hann hitti á hreppaskil-
um. Um svipaðan atburð mun Sigurð-
ur Óskar hafa ort næstu limru.
Runki var rati hinn mesti
þótt ráðsmaður yrði hjá presti.
Yfir það aldrei samt gréri
er hann fyrir þrítuga meri
kálaði kynbótahesti.
1. desember sl. kom Karlakór Kjal-
nesinga hér norður og flutti afbragðs-
góða söngskrá í Húnaveri. Einn af
mörgum gleðimönnum i þeim félags-
skap komst svo að orði við komuna í
Húnaver.
Hér er mættur karlakórinn
Kjalnesinga
með talsvert marga tónsnillinga
að tralla fyrir Húnvetninga.
Það er Guðmundur Guðlaugsson
sem þar talar. Að lokum gott að fá eina
snjalla effir Jakob Jónsson á Vannalæk.
Kórar eru í öllum messum
ómissandi,
hins vegar er hægur vandi
að hafa prest á segulbandi.
Veriði þar með sæl að sinni.
Guðmundur Valtýsson, Eiríksstöðum,
541 Blönduósi, sími 452 7154.
Undir borginni
á degi íslenskrar tungu
Hugleiðing
Einhvemveginn er það svo,
að á síðari árum hefúr dregið
talsvert úr góðum töktum þjóð-
legrar hnyttni og snjöll tilsvör
berast ekki lengur um landið á
vængjum eins og löngum áður.
Það er eins og menn hugsi nú-
orðið minna áður en þeir tala og
velji orðum sínum lakari stað
fýrir vikið. Ef til vill er líka
flæðið erlendis frá orðið svo
mikið að þjóðleg íslensk kímni
fær ekki borið sitt barr. Ung-
dómurinn er farinn að hugsa að
hluta til á ensku og honum eru
nærtækari hrá orðatiltæki úr er-
lendum sjónvarpsþáttum en ís-
lensk snjallyrði. Ög svo er það
líka staðreynd að í seinni tíð er
ekki mikið um það að menn
mæli snjallyrði á því ástkæra og
ylhýra máli sem hefúr þó feng-
ið 16. nóvember ár hvert út-
nefndan sem sinn höfúðdag.
Það er enginn Jónas Hallgríms-
son til staðar í dag sem yrkir
kvæði af hreinni, náttúrulegri
íslenskri snilld og heldur ekki
neinn Jónas frá Hriflu sem
skrifar pólitískar greinar af
þeim krafti og skilningi sem
nær til hugsunar hvers lifandi
manns.
Meðalmennskan ríkir í
menningarsölum þjóðarinnar
um þessar mundir og þó aug-
lýsingamennskan sé meiri en
nokkru sinni fýrr, dugir hún
enganveginn til þess að þjóðin
taki einhvern hinna mærðu
menningarklíku-alikálfa sér að
hjarta. Það skiptirengu þó talað
sé hástemmdum orðum um á-
gæd slíkra innanbúðar-snillinga
- þjóðin lætur sér fátt um finn-
ast.
Og íslensk orðsnilld er í
lægð. Og þó uppskrúfaðar bók-
menntablækur leggist í víking
og Bjarmalandsferðir til að
vinna sér orðstír fýrir frumleg-
heit, reynist sérhver fæðing
andvana því ekkert er nýtt und-
ir sólinni. Allt sem menn eru að
reyna að segja í dag með tilþrif-
um hefúr verið sagt áður með
miklu meiri tilþrifúm. Endur-
tekning sem skilar nýjum blæ-
brigðum máls og menntar getur
þó haft sín áhrif og því er sagt
að góð vísa sé aldrei of oft
kveðin. En þær endurtekningar
sem heyrast í menningarsölum
þjóðarinnar nú til dags eru svo
fjörlausar og fábrotnar að þær
lifa ekki af augnablikið sem
tekur að bera þær fram. En samt
er auglýsingamennskan svo yf-
irgengileg og hagsmunagæslan
í menningarfjósinu svo sterk, að
fýrir slík stílbrot málsins er
krafist aðdáunar og fúllyrt að
um ffumleika skapandi hugsun-
ar sé að ræða.
Það er sagt að menn séu að
framleiða áleitin verk og þeir
séu með sverð í munni. En
meinið er að þjóðin gerir ekkert
með þessa „snillinga” og tekur
ekki við fagnaðarerindi þeirra.
En sumir slíkir dægurhöfúndar
hafa setið í áhrifastöðum til
lengri tíma og njóta því lofs
þeirra menningarskrifara sem
sjá hag sinn vænstan í því að
tryggja innheijastöðu sína í
menningarklíkunni. En íslensk
menning vex ekki af slíkum rót-
um. Hjartalaus kveðskapur. án
ríms og stuðla, hefur í röska
hálfa öld setið um þjóðarsál ís-
lendinga og reynt með öllum
ráðum að bijótast inn í það allra
helgasta, en án árangurs. Þó
hann hafi náð völdum í forgarði
musterisins, er nú fúllljóst að
hann kemst ekki lengra áleiðis
og sigurvon áhangenda rím-
leysunnar fer dvínandi.
Atómskáldin fýrstu eru að
deyja eitt af öðru og sár 'von-
brigði hafa sett mark sitt á líf
þeirra flestra. Ævistarf þeirra
virðist í raun hafa verið helgað
ókunnum guði sem átti ekki
neina samleið með íslenskri
þjóðarsál.
Og dagur íslenskrar tungu
getur á tímum ábyrgðarlausrar
auglýsingamennsku, blindrar
hagsmunagæslu og andlegrar
skynvillu, orðið forsenda menn-
ingarlegs slyss. Fyrir skömmu
var heiðraður á þeim degi, fýrir
framlag sitt til íslensks máls,
maður sem hefði aldrei komið
þar til álita, ef hann hefði ekki
átt sína að í voldugum menn-
ingarklíkum og setið í bekk í
menntaskóla með menningar-
málaráðherranum sjálfúm.
Svo er komið virðingu ís-
lenskrar tungu að jafnvel þeir
sem eiga að vera til þess kjöm-
ir að hlífa henni, ganga fram í
því að setja hana niður í svaðið.
En íslensk tunga sem talar lýrir
munn þjóðarsálarinnar, er það
mál sem á að hljóma í byggð-
um þessa lands. Verum minnug
þess og sýnum máli okkar þá
tryggð sem er heilbrigð og holl.
Hugsum á íslensku en ekki
ensku og skundum, andlega tal-
að, á Þingvöll en ekki til
Brussell.
16. nóv. 2001
Rúnar Kristjánsson.