Feykir - 17.11.2004, Blaðsíða 6

6 Feykir 40/2004
Jón Ormar Ormsson skrifar_
A sjöttu síðu
um dag og veg
Að þekkja sína
Fyrir réttum 40 árum urðu þau
tíðindi hér úti í Aðalgötunni, að
Sparisjóður Sauðárkróks - sem
var til húsa þar sem nú er Ólafs-
hús - hætti daglegum rekstri
sínum og geldc heill og óskiptur,
eins og þar stendur, inn í
Búnaðarbanka Islands. Lands-
bankinn og Búnaðarbankinn,
sem voru ríkiseign á þessum
tíma, voru á þessum árum að
þétta útibúanet sitt og gerðu
það meðal annars með þeim
hætti að yfirtaka sparisjóði í
hinum ýmsu byggðarlögum.
Þriðji ríkisbankinn, Útvegs-
bankinn, stóð ekki í slíkum
gjörningum enda önnum kaf-
inn við að halda á floti útgerð
landsnranna sem barðist mjög í
bökkum, eða bönkum eins og
Flosi orðaði það.
Flvaða skoðun sem menn
kunna að hafa á þessu í dag þá
var þetta mikið heillaspor á
sínum tíma fyrir landsbyggð-
ina. Hér á Krók urðu allt í einu
til peningar, svona uppúr
þurru, til ýmissa athafna sem
ekki varð komið í verk áður.
Menn fóru í bankann til
Ragnars með blað og í
dyrunum vissi Ragnar þegar
erindið og allt unr þann sem var
með blaðið og allt um þá sem
voru á blaðinu til tryggingar
skilvísri greiðslu. Og erindið
fékk þá afgreiðslu sem farsælast
var fýrir báða, lánþegann og
bankann. Og saman unnu
samfélagið og bankinn og
jukust að vexti og viðgangi.
Án liðsinnis Búnaðarbank-
ans hefði aldrei verið hægt að
ráðast í þá uppbyggingu hér á
Krók sem hófst uppúr miðjum
sjöunda áratug liðinnar aldar.
Og er önnur saga.
Traust trygging til
greiðslu á 100% láni
Á þessum árum þótti það happ
þegar menn gátu komið sér
upp góðum víxli í bankastofn-
un og dundað sér við fram-
lengingar og nart í höfúðstól
við hverja framlengingu.
Verðbólgan vann með mönn-
um, enda vextir og kostnaður í
skiljanlegum einingum. En svo
hófst verðtrygging á lánum og
þá byrjaði baslið fýrir rnarga.
Vextir og kostnaður óx mönn-
um yfir höfuð. Og allir kepptust
við að tapa, bankarnir líka.
En svo varð allt í einu nrikil
breyting og allir fóru að græða
og bankarnir að keppast við að
lána fólki og það á svo lágum
vöxtum að varla tekur að nefna
þá. Nú vilja bankarnir lána fólki
100% lán út á húsnæðið sem
lántakandi býr í og á að nafhinu
til.
Að vísu mun í stöku tilfell-
um krafist að lántakandi verði
sér úti um líftryggingu og til
slíks gjörnings verða menn að
leggja fram lífsýni og er þá helst
talað um þann vökva sem
menn kasta af sér. Úr þessurn
vökva lesa bankarnir síðan
hvort menn hafi heilsu til að
taka 100% lán. Það er alkunna
að margir hafa orðið heilsu-
lausir í skuldabasli og íþyngt
með þeim hætti heilbrigðis-
kerfinu. Nú bjóðast sum sé
heilsusamleg 100% lán.
Það er svo aftur ósögð saga
með hvaða hætti menn
bregðast við þegar þeir koma í
bankann sinn og fá þar þann
úrskurð að í þvaginu séu um-
talsverð vanskil. Og þá getur
komið upp óvænt staða fýrir þá
sem geta kastað ffá þér greiðslu-
þolnu þvagi. Jafiivel uppá 200%
lán. Slíkum varningi má auð-
veldlega korna í verð. Ekki ólík-
legt að slíkt fari að sjást í aug-
lýsingum. Og þá kann sá tími að
vera liðinn að möppur prýði
veggi í lánastofnunum en í
þeirra stað komi ílát sem geyma
lífsýni. Jafiwel af ýmsum toga.
Peningar ekki vandamál
John D. Rockefeller hét maður
vestan hafs sem stundaði
kaupsýslu með talsverðum
árangri. Ævisaga þessa manns
kom út á íslensku fýrir mörgurn
ára-tugum og er í dag ákaflega
forvitnileg lesning. Þessi
kaupsýslumaður ráðlagði mön-
num að eyða aldrei meiru en
aflað er. Ef aflafé er einn dollari
þá má ekki eyða meiru en hál-
fúm doll-ara, ef menn ætla sér
að eignast eitthvað.
Reyndar segir þessi maður,
sem varla vissi aura sinna tal um
það er lauk, að peningar séu
eldd vandamál í sjálfu sér nerna
það augnablik sem mönnum
finnst þá vanta.
Þetta er í sjálfu sér ekki
niðurstaða, heldur aðferð til
hugsunar. Það er svo aftur
önnur saga hvernig mönnum
tekst að tileinka sér þá hugsun.
Jón Ormar
er maðurinn?
Eftir nokkurt hlé birtist mynda-
þáttur Héraðsskjalasafns Skacj-
firðincja á síðum Feykis.
Ástæða er til að þakka þeim
fjölmörgu sem hafa hjálpað
okkur við að þekkja Ijósmyndir í
gegn um tíðína. Árangurinn hefur
verið mikill og fjölmargar myndir
hafa þekkst sem annars væru í
raun litils virði. í síðasta mynda-
þætti þekktist ein mynd nr. 512.
Hún er af Sveini Bergssyni og
Ingibjörgu Jónsdóttur, en þau
bjuggu á Þingeyri.
Nú eru birtar fjórar myndir
sem bárust safninu úr ýmsum
áttum.
Þau sem þekkja myndirnar
eru vinsamlegast beðin að hafa
samband við Héraðsskjalasafn
Skagfirðinga í síma 453 6640.
Sögufélag Skagfirðinga
Skagfirðingabók komin
út í 29. skipti
Út er komin 29. Skagfirðingabók sem er rit
Sögufélags Skagfirðinga. Skagfirðingabók var first
gefin út árið 1966 en þá voru í ritstjórn þeir Hannes
Pétursson, Kristmundur Bjarnason og Sigurjón
Björnsson. Skagfirðingabók ku vera ein elsta
héraðssagnaritröð sem enn er gefin er út á íslandi.
Núverandi ritstjórn Skag-
firðingabókar er skipuð þeim
Gísla Magnússyni, Hjalta Páls-
syni, Sigurjóni Páli Isakssyni
og Sölva Sveinssyni og kennir
ýmissra grasa í nýju bókinni.
Þannig skrifar til að mynda
Gunnar Oddsson í Flatatungu
um Hjörleif frá Gilsbakka,
Björn Jónsson skráði Forlögin
kalla eftir frásögn Agnesar
Guðfinnsdóttur, Lárus Zoph-
oníasson fýrrverandi bóka-
vörður skrifar urn Sölva mál-
ara og Jíristniundur Bjarnason
ritar hugleiðingu um forn-
byggð í Vesturdal sem hann
nefnir Goðdælu. Þá skrifar
Árni Gíslason í Eyhildarholti
um Karlakórinn Feyki,
Magnús Helgason sagnfræð-
ingur segir af Markúsi Þorleifs-
syni heyrnleysingja ffá Arnar-
Spjallað um Da Vinci lykilinn___________
Spennubók vekur
upp spurningar
Um jólin síðustu kom hér út bókin Da Vinci lykillinn
eftir Dan Brown. Bókin hafði vakið athygli víða um
lönd og gerði það einnig hér.
stöðum í Sléttuhlíð og Franch
Michelsen úrsmíðameistari rif-
jar upp minningabrot frá upp-
vaxtarárum á Króknum.
c
Áslcrifendur Skagfirðinga-
bókar eru um 800 talsins og
geta þeir sem hafa áhuga á að
gerast áskrifendur snúið sér til
Héraðsskjalasafns Skagfirð-
inga.
Finmtudagskvöldið 11.
nóvember, á Marteinsmessu,
boðaði Löngumýrarnefnd til
bókspjalls þar á staðnum. Vel
var mætt þrátt fýrir leiðinda-
veður og haustannir og aðra
menningarstarfsemi og spunn-
ust ágætar umræður í stofúnni
á hinum garnla húsmæðra-
skóla, sem nú er Fræðslu- og
kyrrðarsetur íslensku þjóð-
kirkjunnar.
Sagan er ágætlega skrifúð
spennusaga um leit söguhetj-
anna að hinum heilaga grali, en
hún er sett upp sem hugvitsam-
legur ratleikur til að koma sann-
leikanum í hendurþeirrarmann-
eskju, sem ein má geyma hann.
Iæsendum bar nokkuð saman
um það, að þótt söguþráðurinn
væri vel spunninn og héldi
þeim vel viðð efnið, væri sá
þáttur, sem fjallar um tákn og
táknmál ekki síður heillandi.
Eldforn tákn, bæði úr heiðni og
þau sem þekkjast í kristinni
kirkju, svo sem fimmblaða
rósin, fimmarma stjarnan,
Davíðsstjarnan, þríhyrningur,
tákn sem mörg hver eru til vitnis
um átök hins kvenlega og karl-
lega leika stór hluNerk í sögun-
ni. Varð þetta tilefni til
umræðna um viðhorf til þessara
atriða í þjóðfélagi okkar og um
það þegar ólíkir siðir og trú
rnætast.
Kjarni sögunnar og aðal
spurning er sú hvort Jesús sé
bæði sannur maður og sannur
Guð, en því svarar kristin kirkja
afdráttarlaust játandi, eða hvort
hann hafi verið aðeins maður en
vissulega gæddur krafti umfram
aðra.
Gestir á Löngumýri þetta
kvöld lýstu áhuga á þvi að koma
saman aftur og fræðast enn
meira urn táknmál trúarbragða
og kristni, einnig að hittast til að
rökræða efni fleiri góðra bóka.
Löngumýrarnefnd á þakkir
fyrir frumk\'æðið og vonandi
nýtir fólk sér vettvanginn á
Löngumýri til að auðga andann.
Dalla Þórðardóttir