Hagskýrslur um kosningar - 01.01.1960, Síða 20

18
Alþingiskosningar 1959
kosnin^amar 1959, og jafnframt sýnt, hvernig úthlutunin hefði orðið, ef haldið hefði
verið afram að úthluta uppbótarþingsætum þangað til fenginn hefði verið sem mestur
jöfnuður við þann flokkinn, sem hefur lægsta hlutfallstölu.
Við sumarkosningarnar 1959 hlaut Alþýðubandalagið 6 og Alþýðuflokkurinn 5 upp-
bótarþingsæti, en við haustkosnin^arnar hlaut Alþýðubandalagið 4, Alþýðuflokkurinn
4 og Sjálfstæðisflokkurinn 3 uppbotarþingsæti. Þingmannatala flokkanna og meðal-
tala atkvæða á hvern þingmann varð þá sem hér segir:
Sumarkosningar Haustkosningar
Þing- Atkvæði á Þing- Atkvæði á
menn þingmann menn þingmann
Sjálfstæðisflokkur . . . 20 1801 9/20 24 1408 8/24
Framsóknarflokkur . . 19 1213 14/19 17 1287 3/17
Alþýðubandalag. . . . 7 1847 10 1362 1/10
Alþýðuflokkur. . . 6 1772 9 1434 3/9
Ef halda hefði átt áfram að úthluta uppbótarþingsætum, þanjjað til fenginn væri
fullur jöfnuður milli þingflokka, þá hefði orðið að uthluta uppbotarþingsætum eins og
sýnt er í töflum V A (blx,.40) o^ IX A (bls. 59). Eftir sumarkosningarnar hefði orðið
að úthluta 14 þingsætum í viðbot, eða alls 25 uppbótarþingsætum. Af þessum 14 við-
bótarsætum hefði Sjálfstæðisflokkurinn fengið 9, Alþýðubandalagið 3 og Alþýðuflokk-
urinn 2. Eftir haustkosningarnar hefði orðið að úthluta 3 viðbótarsætum, og hefði
Sjálfstæðisflokkurinn fengið 2, en Alþýðuflokkurinn 1.
Til þess að finna, ^hverjir frambjoðendur þingflokks, sem hafa ekki náð kosningu
í kjördæmum, skuli fá uppbótarþingsæti, er farið eftir atkvæðatölu þeirra í kjördæm-
unum, ýmist beinlínis eftir atkvæðatölu þeirra eða eftir atkvæðatölunni í hlutfalli við
gild atkvæði í kjördæminu. Samkvæmt eldri kosningalögunum gat þó stjórnmálaflokk-
ur haft áhrif á úthlutun uppbótarsætanna, með því að leggja fram skrá yfir frambjóð-
endur flokksins í þeirri röð, sem flokkurinn óskaði, að þeir hlytu uppbótarsæti (raðaður
landslisti). Landskjörstjórn úthlutaði pá uppbótarsætum þannig, að efstur varð sá, sem
hafði hæsta atkvæðatölu, næstefstur sa. sem að honum frágengnum hafði hæsta at-
kvæðatölu í hlutfalli við gild atkvæði í kjördæminu, þriðji sá, sem flokkurinn hafði
sett efstan á raðaðan landslista, fjórði, fimmti og sjötti þeir, sem ganga næstir fyrsta
öðrum og þriðja, o.s.frv. Eftir niðurfellingu landslista verður fyrstur uppbótarþing-
maður flokksins.sá, sem hefur hæsta atkvæðatölu, annar sá, sem hefir hæsta hlutfalls-
tölu atkvæða, þriðji sá, sem hefir næsthæsta atkvæðatölu, fjórði sá, sem hefir næst-
hæsta hlutfallstölu, o. s. frv. - í töflum V B (bls. 41) og ÍX B (bls. 60) er sýnd röð
frambjóðenda flokkanna hvað þetta snertir. Þess ber að gæta, að við sumarkosning-
arnar var ekki um að ræða raðaðan landslista af hálfu neins flokks, og við haustkosn-
ingamar kom slíkt ekki til greina, þar sem með stjómarskrárbreytingunni var felld
niður heimild stjórnmálaflokka til að hafa landslista f kjöri.
í töflum V C (bls. 42) og IX C (t)ls, 60) er skýrt frá því, hvaða frambjóðendur
hlutu uppbótarþingsæti og hverjir urðu varamenn.
Engar aukakosningar áttu sér stað á tímabilinu milli almennra þingkosninga
1956 og 1959. Framvegis koma aukakosningar ekki til greina, þar sem varamenn eru,
samkvæmt hinni nýju kosningaskipan, ávallt fyrir hendi til að taka sæti aðalmanna á
þingi.