Hagskýrslur um kosningar - 01.01.1964, Page 7

Inngangur.
Introduction.
1. Tala kjósenda.
Number of registered electors.
Með forsetabréfi 5. apríl 1963 var ákveðið, að Alþingi skyldi rofið frá og með
9. júní 1963 og efnt til nýrra kosninga þann dag. Næstu alþingiskosningar á undan
höfðu farið fram 25. og 26. október 1959.
Við alþingiskosningar 9. júní 1963 var tala kjósenda á kjörskrá 99 798 eða
53,9% af íbúatölu landsins. Hér er miðað við, að íbúatalan hafi verið 185 200 í
júní 1963. Síðan kosningaraldur var færður niður í 21 ár með stjórnarskrárbreyt-
ingunni 1934, hefur kjósendatalan verið sem hér segir:
Tala 1 % af
kjóaenda íbúatölu
1934, alþingiskosningar......................... 64 338 56,4
1937, alþingiskosningar......................... 67 195 57,1
1942, alþingiskosningar 5. júlí ............... 73 440 59,7
1942, alþingiskosningar 18. október ........... 73 560 59,7
1944, þjóðaratkvæðagreiðsla .................... 74 272 58,5
1946, alþingiskosningar......................... 77 670 59,0
1949, alþingiskosningar......................... 82 481 58,7
1952, forsetakjör ............................. 85 877 58,2
1953, alþingiskosningar........................ 87 601 58,4
1956, alþingiskosningar......................... 91 618 56,8
1959, alþingiskosningar 28. júní............... 95 050 55,3
1959, alþingiskosningar 25. og 26. okt..... 95 637 55,2
1963, alþingiskosningar 9. júní................ 99 798 53,9
Lækkun sú á kjósendahlutfallinu, sem tölur þessar sýna, stafar af ýmsum
ástæðum. Er þar fyrst að nefna, að fæðingartalan hefur verið mjög há á seinni
árum, en hins vegar hefur tala einstaldinga, sem náð hafa 21 árs aldri og því bætzt
í kjósendahópinn, verið tiltölulega lág, vegna lágrar fæðingartölu fyrir stríð og
fram að árinu 1942. Afleiðingin er sú, að hlutdeild þess hluta landsmanna, sem
kosningarrétt hefur, verður minni. í öðru lagi gætir þess hér, að í síðari kosning-
um hafa ekki verið með i kjósendatölunni dánir menn og þeir, sem öðlast ekki
kosningarrétt fyrr en eftir kjördag á árinu. í þriðja lagi hefur smám saman kveðið
minna og minna að því, að menn væru á kjörskrá í fleiri en einu umdæmi. Frá
og með kosningum 1956 hafa kjörskrár verið byggðar á kjörskrárstofnum Þjóð-
skrárinnar og hefur tvítöldum kjósendum sennilega fækkað við það, þó að hin
breytta tilhögun þessara mála takmarki ekki á neinn hátt rétt sveitarstjórna og
annarra hlutaðeigenda til að ákveða, hverjir skulu vera á kjörskrá og hverjir ekki.
í skýrslu Hagstofunnar (nr. 129) um alþingiskosningarnar 1949 er, á bls. 5,
yfirlit um kjósendatölu við allar alþingiskosningar og þjóðaratkvæðagreiðslur frá