Hagskýrslur um kosningar - 01.01.1991, Side 10

8
Alþingiskosningar 1991
1. yfirlit. Úthlutun jöfnunarsæta til kjördæma fyrir alþingiskosningar 20. apríl 1991 "
Summary 1. Allocation of supplementary seats to constituencies prior to generai elections 20 April 1991 "
Norður- Norður-
Vestur- lands- lands- Austur-
Reykjanes- lands- Vestfjarða- kjördæmi kjördæmi lands- Suðurlands-
Reykjavík kjördæmi kjördæmi kjördæmi vestra eystra kjördæmi kjördæmi
Kjósendur á kjörskrá í alþingis-
kosningum 25. aprfl 1987
Voters on tlte electoral roll in
general elections April 25 1987 67.387
Deilt með 11
Divided by 11 [6.126]
Deilt með 15 [4.492]
Deilt með 19 [3.547]
Deilt með 23 [2.930]
Deilt með 27 [2.496]
Deilt með 31 [2.174]
Deilt með 35 [1.925]
Deilt með 39 [1.728]
Deilt með 43 [1.567]
Deilt með 47 1.434
Deilt með 51 1.321
Deilt með 55 1.225
Deilt með 59 1.142
Deilt með 63 1.070
39.354 10.010 6.812
[3.578] 910 619
[2.624]
[2.071]
1.711
1.458
1.269
1.124
7.293 17.917 9.021 13.608
663 [1.629] 820 [1.237]
1.194 907
943
u Feitletraðar tölur ráða úthlutun en tölur innan homklofa koma ekki til álita, samkvæmt 2. tölul. b-liðar 5. gr. kosningalaga. Bold figures qualifyforallocation
of supplementary seats, while figures in brackets are excluded according to provisions in the General Elections Act.
2. Tala kjósenda
Number of voters on tlie electoral roll
Samk væmt 1. gr. kosningalaga eins og þau eru eftir breytingar
með lögum nr. 10/1991 á kosningarrétt við kosningar til
Alþingis hver íslenskur ríkisborgari sem náð hefur 18 ára
aldri þegar kosning fer fram og lögheimili á hér á landi.
íslenskur ríkisborgari, sem náð hefur 18 ára aldri og átt
hefur lögheimili hér á landi, á og kosningarrétt í átta ár frá því
að hann flutti lögheimili af landinu, talið frá 1. desember
næstum fyrir kjördag. Slíkur ríkisborgari á og kosningarrétt
eftir þann tíma, enda hafi hann sótt um það samkvæmt nánari
reglum laganna.
Viðalþingiskosningarnar20. apríl 1991 var tala kjósenda
á kjörskrá 182.768 eða 71,8% af íbúatölu landsins. Hér er
miðað við að íbúatalan haft verið 257.200 í aprfl 1991. Tala
kjósenda við almennar alþingiskosningar síðan Alþingi fékk
löggjafarvald árið 1874, þjóðaratkvæðagreiðslur 1918 og
1944 og forsetakjör 1952, 1968, 1980 og 1988, er sýnd í 2.
yfirliti á bls. 9.
í því yfirliti er hvorki sýnd tala kjósenda við kosningu
landskjörinna þingmanna fimm sinnum á árunum 1916-
1930 né við þjóðaratkvæðagreiðslur um bannlög 1908 og
1933 og þegnskylduvinnu 1916, enda giltu kosningar-
réttarregluralþingiskosningaekkiviðþessarkosningar(nema
þjóðaratkvæðagreiðslumar 1908 og 1916, er tala kjósenda
var hin sama og við alþingiskosningarnar).
Fram til 1903 nam kjósendatalan 9-10% af íbúatölu
landsins. Samkvæmt stjórnarskránni 5.janúar 1874 (sbr. lög
nr. 16/1877 um kosningar til Alþingis) höfðu karlar einir
kosningarrétt og einungis bændur með grasnyt, kaupstaðar-
borgarar er greiddu til sveitar minnst 8 krónur á ári,
þurrabúðarmenn er greiddu til sveitar minnst 12 krónur á ári,
embættismenn og loks þeir sem lokið höfðu tilteknu
lærdómsprófi. Lágmarksaldur kosningarréttar var 25 ár.
Sveitarstyrksþegar höfðu ekki kosningarrétt.
Með stjórnarskrárbreytingunni 1903 var aukaútsvars-
greiðslan, sem kosningarréttur var bundinn við, færð úr 8 eða
12 krónum í 4 krónur, en áfram hélst það skilyrði að menn
væruekkiöðrumháðirsemhjú. Varkjósendatalan 14-15%
af íbúatölunni árin 1908-1914.
Konur og hjú fengu takmarkaðan kosningarrétt með
breytingu á stjórnarskránni 1915. Var lágmarksaldur þeirra
40 ár, en skyldi lækka um eitt ár árlega næstu 15 ár, uns
aldursmark þeirra yrði 25 ár, eins og þeirra sem höfðu
kosningarrétt fyrir. Jafnframt var4 króna aukaútsvarsgreiðsla
felld niður sem skilyrði fyrirkosningarrétti. Við þetta komst
kjósendatalan upp yfir 30% af mannfjölda, og smáhækkaði
síðan eftir því sem aldursmark nýju kjósendanna lækkaði.
Stjórnarskránni var breytt 1920 og var þá hið sérstaka
aldursmark nýju kjósendanna fellt niður. Hækkaði þá
kjósendatalan svo að hún varð um 45% íbúatölunnar.
Með stjórnarskrárbreytingu árið 1934 var aldursmark allra
kjósenda lækkað í 21 ár og sveitarstyrksþegar fengu
kosningarrétt. Urðu kjósendur þá meiri hluti þjóðarinnar, um