Þjóðmál - 01.03.2008, Síða 75
Þjóðmál VoR 2008 73
Evrópusagan. er. blóði. drifin. og. ljótasti.bletturinn. er. helförin. sem. Þjóðverjar.
skipulögðu.og.hrintu.í.framkvæmd.í.seinni.
heimsstyrjöld. til. að. útrýma. gyðingum ..
Aldrei. áður. er. dæmi. um. þjóðarmorð.
framið.af.viðlíka.yfirveguðu.og.kaldrifjuðu.
miskunnarleysi .. Yfirgengilegt. umfang.
glæpsins.torveldar.skilning ..Nasistar.myrtu.
um. sex. milljónir. gyðinga ..
Eftir. hálfa. öld. er. fjöldinn.
orðinn. að. sviplausri. tölfræði.
sem. vekur. engar. sérstakar.
kenndir.umfram.aðrar. sögu-
legar. upplýsingar .. Til. að.
staðreyndirnar. fái. merkingu.
umfram. þá. tölulegu. þarf. að.
gæða. þær. lífi .. Þegar. öllu. er.
á.botninn.hvolft. átti. sérhver.
gyðingur. helfararinnar. sína.
persónulegu. sögu. með. áferð.
og. blæbrigðum. líkt. og. hver.
annar ..Falli.þessar.sögur.í.gleymsku.er.meiru.
fórnað.en.lífshlaupi.sex.milljóna ..Í.leiðinni.
tapast.skilningur.á.aðdraganda.og.andrúmi.
morðanna .
Daníel.Mendelsohn.heitir.bandarískur.gyð-
ingur,.fornfræðingur.að.mennt ..Hann.er.tæp-
lega.fimmtugur.og.man.eftir.því.þegar.hann.
var.sex.eða.sjö.ára.og.gekk.inn.í.herbergi.þar.
sem.var.fyrir.fólk.sem.hann.kunni.fá.deili.á.
en.tók.eftir.að.sumir.gripu.andann.á.lofti,.
táruðust.og.sögðu.Daníel.lifandi.eftirmynd.
frænda. síns. Shmiel. Jäger .. Frændinn. var.
einn. af. þeim. sem. „hurfu“. eins. og. algengt.
var. að. sagt. væri.um.myrt.ættmenni ..Þegar.
fólk.„hverfur“.er.enginn.gerandi,.það.vantar.
ástæður. fyrir. hvarfinu,. saga. fólksins. gufar.
upp.vegna.þess.að.án.dauða.er.ekki.hægt.að.
rekja.sporin.afturábak.og.spyrja:.Hvers.vegna?.
Var. önnur. atvikaröð. möguleg,. sem. hefði.
leitt. til. ólíkrar. niðurstöðu?
Það.er.ekki.hægt.að.áfellast.
eftirlifendur. fyrir. að. klæða.
kaldrifjuð. morð. í. þennan.
búning ..Það.er.einfaldlega.of.
sárt. að. segja:. Þau. voru. myrt.
í. nafni. hugmyndafræði. sem.
boðaði.útrýmingu.gyðinga ..
Shmiel.átti.Ester.fyrir.konu.
en.hún.var.fædd.með.fallegu.
fjölskyldunafni,. Schneelicht,.
Snæljós ..Þau.áttu.fjórar.dætur.
Lorku,. Frydku,. Ruchele. og.
Broniu ..Þær. elstu. voru.um.og.yfir. tvítugt.
þegar.stríðið.hófst.en.Bronia.tíu.ára ..
Daníel. var. sagt. að.Shmiel,.Ester.og.dæt-
urnar. hefðu. „horfið“. í. stríðinu .. Daníel.
var. forvitið. barn. og. vildi. vita. meira. um.
frænda.sinn.og.fjölskyldu ..Sá.sem.helst.gat.
hjálpað. honum. framan. af. var. móðurafinn,.
Abraham,. en. hann. og. Shmiel. voru.
bræður .. Saga. og. samskipti. bræðranna. eru.
órjúfanlega.mörkuð.afdrifum.Shmiel ..Þegar.
Abraham. harðfullorðinn. sviptir. sig. lífi. í.
Páll.Vilhjálmsson
Morð.og.minning.
Daníel.Mendelsohn .